Từ thành công của bộ phim Đào - phở và piano: Tận dụng thế mạnh mạng xã hội để truyền thông chính sách

Đào, phở và piano được giới chuyên môn đánh giá cao về chất lượng nghệ thuật, mang thông điệp sâu sắc về lòng yêu nước, giáo dục truyền thống lịch sử của dân tộc. Tuy nhiên, khi bộ phim trở thành hiện tượng đầu tiên của dòng phim nhà nước có thể tạo hiệu ứng mạnh mẽ, không thể bỏ qua sự tác động của những nhân tố truyền thông mới là các tiktoker, blogger… Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nghiên cứu kỹ hiện tượng này để áp dụng trong tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật.

Nhìn từ hiệu ứng “thổi bùng” cơn sốt

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng cho rằng, hiện tượng khá mới là sự tham gia của mạng xã hội trong công tác thông tin, tuyên truyền về các dự án luật. Đánh giá cao vai trò của mạng xã hội, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, nếu không có hiệu ứng truyền thông xã hội thì cũng không nhiều người dân biết đến bộ phim Đào, phở và piano.

Quay trở lại thời điểm khi bắt đầu bùng nổ cơn sốt Đào, phở và piano, ông Vũ Đức Tùng, Q. Giám đốc Trung tâm Chiếu phim quốc gia cho biết, 5 ngày đầu công chiếu (từ 1-5 Tết Nguyên đán), số suất chiếu và tỉ lệ vé bán rất bình thường. Nhưng chỉ sau khi một Tiktoker review về bộ phim thì Đào, phở và piano đã được tạo sức lan tỏa lớn đối với công chúng yêu điện ảnh.

Chuyện chưa từng có, và điều ngạc nhiên là người khuấy động cơn sốt Đào, phở và piano lại hoàn toàn không thuộc ê-kíp sản xuất phim, thậm chí, không có bất cứ mối quan hệ nào với ê-kíp làm phim. Bởi thế, gần đây khi nhắc đến bộ phim Đào, phở và piano, cái tên Giao Cùn - Tiktoker chuyên làm nội dung liên quan đến lịch sử Việt Nam cũng nhận được sự quan tâm đặc biệt. Sau những ngày công chiếu đầu tiên, tài khoản này đăng tải clip ngắn chia sẻ cảm xúc khi Đào, phở và piano được ra mắt và chiếu tại Trung tâm Chiếu phim quốc gia nhưng không được quảng bá rộng rãi khiến cô tiếc nuối. Clip chia sẻ và phân tích những yếu tố lịch sử có trong phim của tài khoản này đã thu hút sự chú ý của dư luận, trong đó rất đông là các bạn trẻ. Chỉ sau một đêm đăng tải clip, bộ phim Đào, phở và piano bất ngờ cháy vé tại Trung tâm Chiếu phim quốc gia và sau đó, một số doanh nghiệp điện ảnh tư nhân đã đề nghị Bộ VHTTDL cho phép được chiếu bộ phim để tạo thêm sức lan tỏa tại hệ thống rạp của những doanh nghiệp này tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước.

Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành chia sẻ, Đào, phở và piano của đạo diễn Phi Tiến Sơn được giới chuyên môn đánh giá cao về chất lượng nghệ thuật, chứa đựng thông điệp sâu sắc về lòng yêu nước, giáo dục truyền thống và lịch sử của dân tộc. Tuy nhiên, không thể bỏ qua khi bộ phim trở thành hiện tượng đầu tiên của dòng phim nhà nước có thể tạo hiệu ứng mạnh mẽ từ sự tác động của những nhân tố truyền thông mới là các tiktoker, blogger… Theo ông Thành, chắc chắn đây sẽ là một kinh nghiệm quý báu trong công tác truyền thông, thúc đẩy phát triển công nghiệp điện ảnh.

Bình luận về hiện tượng này, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, phim Đào, phở và piano trở thành hiện tượng thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng có nhiều lý do, trong đó có hiệu ứng từ truyền thông trên các không gian mạng. “Chúng ta đang dần quen với một thế giới số, xã hội số, công dân số và văn hóa số. Ở đó, những gì không được thông tin, phổ biến, trao đổi, tiêu thụ sẽ gặp bất lợi hơn nhiều với những thứ hiện hữu trên không gian ấy. Những điều đó mang lại thuận lợi, khó khăn, cơ hội và thách thức cho tất cả mọi người, mọi quốc gia. Và ai tận dụng được thuận lợi và cơ hội của không gian số, mạng xã hội sẽ có nhiều điều kiện để phát triển nhanh hơn”, ông Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn cũng cho rằng, chúng ta đã thấy một tư duy và thông điệp quan trọng của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ không chỉ đối với một bộ phim cụ thể, mà với cả sự vận hành của chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội trong bối cảnh mới. Đây là một định hướng rất có ý nghĩa khi truyền thông chính sách qua mạng xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự hiểu biết, tương tác và tham gia của cộng đồng đối với các chính sách, quyết định của cơ quan quản lý nhà nước. Mạng xã hội cung cấp một nền tảng rộng lớn để các cơ quan quản lý nhà nước truyền tải thông điệp, thông tin về các chính sách, quyết định và hoạt động của mình. Bằng cách sử dụng các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok,… thông điệp có thể tiếp cận một lượng lớn người dùng một cách nhanh chóng. Mạng xã hội cũng tạo ra một môi trường tương tác hai chiều giữa các cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng.

“Các bình luận, chia sẻ và phản hồi từ người dùng có thể được thu thập và phản ứng một cách nhanh chóng, giúp cơ quan quản lý nhà nước hiểu rõ hơn về ý kiến và quan điểm của cộng đồng đối với các chính sách. Bên cạnh đó, truyền thông chính sách qua mạng xã hội còn khuyến khích sự tham gia và ủng hộ từ phía cộng đồng đối với các chính sách công. Bằng cách tổ chức các cuộc thảo luận, bình luận và thăm dò ý kiến trên các nền tảng mạng xã hội, cơ quan quản lý nhà nước sẽ tạo ra sự nhận thức, ủng hộ đối với các chính sách và quyết định của mình, tạo sự linh hoạt và minh bạch trong quá trình ra quyết định của các cơ quan quản lý nhà nước”, ông Bùi Hoài Sơn phân tích.

Không chỉ có Điện ảnh…

Câu chuyện hút khách ở Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam trong thời gian qua cũng thêm một minh chứng về sự cần thiết tận dụng thế mạnh của các nền tảng mạng xã hội trong công tác truyền thông, quảng bá cho các địa chỉ, điểm đến và rộng hơn là những chính sách cần được tạo sức lan tỏa mạnh mẽ. Những thành công hay đột phá không hoàn toàn đến từ may mắn.

Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh cho biết, Bảo tàng đã mời chủ nhân các tài khoản Tiktok, Blog, Facebook nổi tiếng từng đến địa chỉ này để check-in hay tổ chức các sự kiện đáng nhớ của mình như sinh nhật, cầu hôn… Trực tiếp Giám đốc Bảo tàng đã nói lời tri ân, cảm ơn họ. “Trong xu thế mạng xã hội phát triển vô cùng mạnh mẽ, hiệu ứng truyền thông từ các nền tảng mạng là điều chúng ta không thể bỏ qua. Số lượng khách đến với Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tăng mạnh trong thời gian qua có thể xem là những minh chứng sống động…”.

Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Nhà tù Hỏa Lò… cũng là những địa chỉ tích cực tìm kiếm, thay đổi cách thức truyền thông để lan tỏa ngày càng rộng rãi những giá trị truyền thống hay các sản phẩm văn hóa - du lịch hấp dẫn, được đầu tư bài bản, công phu. “Không truyền thông đổi mới, sáng tạo thì những sản phẩm hấp dẫn cũng sẽ hạn chế hơn con đường đến với du khách…”, Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám nhận định.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh thêm, hiệu ứng tích cực từ Tiktok, Facebook và các nền tảng khác đối với phim Đào, phở và piano chính là tín hiệu buộc chúng ta phải quan tâm nhiều hơn nữa đến việc quảng bá văn hóa nghệ thuật nói riêng trên một môi trường mới để đạt hiệu quả tối đa. Công nghiệp văn hóa đòi hỏi sự chuyên nghiệp và liên thông giữa tất cả các khâu của quá trình sản xuất, từ khai thác tài năng sáng tạo, nguồn lực văn hóa, đến sử dụng công nghệ và kỹ năng kinh doanh, từ đó một sản phẩm nghệ thuật có thể được đưa ra thị trường và phát huy hết tác dụng. “Việc sản xuất một sản phẩm nghệ thuật, kể cả do Nhà nước đặt hàng cũng cần phải đặt mục tiêu đến được với công chúng một cách tối đa, mà các phương tiện truyền thông mới, đặc biệt là mạng xã hội, sẽ đóng vai trò then chốt để chúng ta đạt được mục tiêu ấy. Bỏ qua khâu trung gian nhưng rất quan trọng này, chúng ta không chỉ bỏ lỡ cơ hội để đưa những thông điệp quan trọng về lịch sử, văn hóa đến với đông đảo khán giả. Thế giới số vốn có rất nhiều điều kỳ diệu giúp ích cho hoạt động quản lý văn hóa, xã hội”, ông Sơn khẳng định.Không chỉ phim ảnh mà nhiều lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật khác như di sản, âm nhạc, thời trang... rõ ràng đang phát triển nhanh, mạnh khi tận dụng được thế mạnh truyền thông trên mạng xã hội. Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, cần đẩy mạnh xu thế phát triển này một cách chuyên nghiệp và bài bản hơn. Để đạt được mục tiêu đó, bên cạnh việc thay đổi nhận thức thì cần quan tâm đến nhiều giải pháp mang tính đồng bộ. Đầu tiên là xây dựng chiến lược truyền thông chuyên nghiệp. Không chỉ cơ quan quản lý nhà nước mà các tổ chức, cá nhân hoạt động về văn hóa nghệ thuật cũng cần phát triển các chiến lược truyền thông chuyên nghiệp, đảm bảo rằng thông điệp và nội dung được truyền tải một cách hiệu quả và chất lượng trên mạng xã hội. Thứ hai, để đạt được mục tiêu chuyên nghiệp hóa, cần tăng cường đào tạo và phát triển kỹ năng cho các nhà làm phim, nghệ sĩ, nhà thiết kế thời trang và các nhà quản lý, chuyên gia văn hóa về cách sử dụng các công cụ truyền thông trên mạng xã hội một cách hiệu quả. Thứ ba, sự hợp tác với các chuyên gia truyền thông. Các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức văn hóa và nghệ thuật cần hợp tác với các chuyên gia truyền thông và kỹ thuật số để tận dụng các công nghệ và chiến lược truyền thông mới nhất, từ việc tạo ra nội dung hấp dẫn đến quảng cáo, tiếp thị trên mạng xã hội. Thứ tư là tận dụng công nghệ mới, tạo ra nội dung chất lượng và độc đáo để thu hút sự chú ý , tạo tác động xã hội. Thứ năm, tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật có thể mang lại cơ hội học hỏi và trao đổi kinh nghiệm, từ đó nâng cao chất lượng và tiêu chuẩn của các sản phẩm văn hóa nghệ thuật trên mạng xã hội.