Trong thời kỳ hội nhập kinh tế thế giới, sở hữu trí tuệ là vấn đề được nhiều cấp, ngành quan tâm. Tuy nhiên, do đây là lĩnh vực mới, hệ thống văn bản pháp lý chưa đầy đủ và đồng bộ nên trong quá trình thực hiện, các cơ quan thực thi đôi khi lúng túng trong xử lý.
Tiền thật mua hàng giả
Trên các tuyến đường Trần Phú và Nguyễn Đức Cảnh có nhiều cửa hàng kinh doanh băng, đĩa hình. Trong số băng, đĩa hình được bày bán công khai, phần nhiều sao chép lậu, với giá 5-10 nghìn đồng/chiếc, rất ít băng, đĩa được dán tem của cơ quan quản lý. Những cửa hàng như vậy rõ ràng xâm phạm sở hữu trí tuệ. Nếu các cơ quan thực thi sở hữu trí tuệ kiểm tra, hầu hết số băng, đĩa đó sẽ bị tịch thu, tiêu hủy và đại diện cửa hàng có thể bị phạt với số tiền gấp nhiều lần so với tổng trị giá số băng đĩa lậu được bày bán. Mặt khác, một số đơn vị thực thi ra quân, thu giữ một số băng đĩa lậu về tiêu hủy, nhưng sau đó, các cửa hàng lại tiếp tục mọc lên như nấm sau mưa.
Nguyên nhân của tình trạng này, theo bà Nguyễn Thị Sắn, Phó chi cục trưởng Chi cục quản lý thị trường thành phố; do Các cửa hàng buôn bán sản phẩm nắm được tâm lý “sính ngoại, sính hàng hiệu” của người tiêu dùng Việt Nam nói chung và Hải Phòng nói riêng (không quan tâm nhiều đến chất lượng), nhưng với mức giá Việt Nam. Họ thà bỏ ra 5-10 nghìn đồng mua băng, đĩa sao chép lậu còn hơn bỏ ra 45-50 nghìn đồng mua chiếc đĩa có dán tem của nhà sản xuất. Vì thế, các đại lý, vì lợi nhuận sẵn sàng đặt hàng nhà sản xuất với giá rẻ, sau đó đưa ra bán tại thị trường Hải Phòng. Như vậy, người tiêu dùng dùng tiền thật để mua hàng giả.
 |
| Chi cục quản lý thị trường và Thanh tra Sở KH-CN tổ chức tiêu hủy vỏ bao bì sản phẩm ắc quy Đại Sung xâm phạm SHTT. |
Bà Nguyễn Thị Sắn cho biết: Hiện các loại hàng hóa làm nhái hoặc làm giả theo các hãng tên tuổi ngày càng đa dạng, phong phú, biến tướng dưới nhiều hình thức khác nhau. Nhiều loại hàng hóa được bày bán công khai trên thị trường. Tuy nhiên, các cơ quan thực thi vào cuộc mới chỉ làm phần ngọn, bởi tất cả loại hàng hóa làm nhái, làm giả đều sản xuất ở nước ngoài, được đưa về qua đường tiểu ngạch. Do đó, để ngăn chặn tận gốc vấn đề, đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thực thi (Công an, Hải quan, Thanh tra Khoa học-Công nghệ, Quản lý thị trường, Văn hóa-thể thao-du lịch, Tài nguyên-môi trường), từ khâu nhập khẩu đến kiểm soát chặt chẽ việc phân phối, lưu thông trên thị trường, tránh tình trạng dễ làm, khó bỏ. Lý do khiến nhiều đơn vị không tích cực tham gia là vì quyền lợi. Nếu ra quân thu gom hàng giả, đơn vị phải mất kinh phí tiêu hủy, muốn tặng những nơi khó khăn lại vướng về thủ tục. Toàn bộ số tiền phạt được nộp về ngân sách nên cán bộ thực thi không mặn mà với việc này. Do đó, cần có hình thức khen thưởng, động viên kịp thời các cơ quan thực thi sở hữu trí tuệ.
Sản phẩm băng, đĩa hình là mặt hàng bị in, sao lậu nhiều.
Tăng hình phạt về sở hữu trí tuệ
Một câu hỏi được đặt ra là các doanh nghiệp khi làm các loại hàng nhái, hàng giả có biết là vi phạm pháp luật về sở hữu trí tuệ? Đại diện các cơ quan thực thi và một số doanh nghiệp khẳng định, các doanh nghiệp hiểu rõ về pháp luật nhưng cố tình vi phạm. Bà Nguyễn Thị Sắn cho biết: Trong một lần kiểm tra tại làng nghề mộc Kha Lâm (quận Kiến An), đoàn kiểm tra phát hiện nhiều sản phẩm của làng nghề nhái mẫu mã sản phẩm mộc của một số đơn vị khác. Một số chủ doanh nghiệp và người thợ cho biết; theo quy định, khi doanh nghiệp phát hiện đơn vị khác nhái sản phẩm cần ít nhất 4 tháng nhắc nhở và yêu cầu đơn vị vi phạm chấm dứt việc làm nhái sản phẩm. Sau thời gian này, nếu hai bên không thương lượng được, các cơ quan thực thi sở hữu trí tuệ sẽ vào cuộc. Thời gian đó đủ để đơn vị tiêu thụ hết số hàng làm nhái.
Ông Nguyễn Thanh Hồng, Trưởng phòng thực thi (Cục sở hữu trí tuệ) cho biết: Các doanh nghiệp xâm phạm sở hữu trí tuệ, làm nhái, làm giả sản phẩm thu lợi nhuận gấp nhiều lần so với các mặt hàng khác. Người xâm phạm SHTT nếu bị xử lý về hình sự, mức án cao nhất là khoảng 6 năm tù. Ở một số nước phương Tây, tội xâm phạm, làm giả sản phẩm có thể bị xử phạt với mức án nghiêm khắc hơn. Vì vậy, khi hội nhập kinh tế thế giới, cơ quan lập pháp cần tăng hình phạt đối với tội làm nhái, làm giả sản phẩm, gây thiệt hại cho doanh nghiệp khác./.
Hoàng Dũng
