Mới đây, TAND tỉnh Quảng Trị đã mở phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ án “Yêu cầu bồi thường thiệt hại do cơ quan tiến hành tố tụng gây ra trong hoạt động tố tụng hình sự”, giữa nguyên đơn là ông Dương Văn Hòa (SN 1957; trú tại Khu phố 3, thị trấn Gio Linh, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị) và bị đơn là VKSND tỉnh Quảng Trị, với nội dung yêu cầu VKSND tỉnh bồi thường thiệt hại theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước vì truy tố ông oai sai trong vụ án “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật”, cụ thể là dịch lở mồm long móng (LMLM) xảy ra tại Quảng Trị vào năm 2007.
Trở lại thời điểm hơn 10 năm về trước, ông Dương Văn Hòa lúc này đang là Giám đốc Cty TNHH Thuận Thành chuyên cung cấp giống cây trồng và vật nuôi cho khách hàng trong và ngoài tỉnh, và xuất sang nước bạn Lào đã ký hợp đồng bán bò cho Trung tâm khuyến nông, khuyến lâm tỉnh Quảng Trị để cấp 142 con bò cái giống lai sin và 148 con bò cái giống nội cho 290 hộ dân tại 2 huyện Đakrông và Hướng Hóa theo dự án giảm nghèo của tỉnh.
Để có số bò cung ứng cho dự án, ông Hòa ký hợp đồng mua 104 con bò của Xí nghiệp truyền giống gia súc và phát triển chăn nuôi Thanh Ninh ở Thanh Hóa và được cơ quan thú y có thẩm quyền của tỉnh này xác định bò sạch bệnh. Khi đưa về địa phương, kết quả nghiệm thu xác định có 2 con không đạt tiêu chuẩn bị thải loại còn lại đạt tiêu chuẩn làm giống hậu bị và đồng ý cho làm thủ tục kiểm dịch động vật bàn giao cho các hộ dân hoàn tất vào ngày 4/6/2007.
Cũng thời gian này, một số hộ dân phát hiện bò dự án bị sưng chân, sau đó dịch LMLM bùng phát ở 6 huyện, thị xã trên địa bàn Quảng Trị, trong đó có bò do ông Hòa cung ứng.
Tháng 7/2007, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Trị đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với ông Dương Văn Hòa về tội “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật”, đồng thời ban lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú.
Cuối tháng 6/2008, TAND tỉnh Quảng Trị tuyên phạt ông Hòa 18 tháng tù về tội danh trên. Đến tháng 9/2008, TAND Tối cao tại Đà Nẵng đã tuyên hủy bản án sơ thẩm, trả hồ sơ vụ án để điều tra lại vì chưa đủ cơ sở để buộc tội ông Hòa.
| |
| Ông Hòa tại phiên tòa sơ thẩm |
Hơn 10 năm dài đằng đẵng ôm đơn đi gõ cửa khắp nơi kêu oan, thì tháng 8/2017, VKSND tỉnh Quảng Trị đã phải thừa nhận việc truy tố oan sai cho ông Hòa và ra quyết định đình chỉ vụ án, đồng thời bồi thường cho ông Hòa số tiền 249,5 triệu đồng. Không đồng tình, ông Hòa khởi kiện VKSND tỉnh Quảng Trị yêu cầu bồi thường thiệt hại về tinh thần và vật chất gần 18 tỷ đồng trong hơn chục năm bị hàm oan phải gánh chịu những thiệt hại hết sức nặng nề.
Đứng trước tòa trả lời các câu hỏi chất vấn của HĐXX, cũng như tranh luận với VKSND tỉnh, ông Hòa nhiều lần không giấu nổi cảm xúc. Từ một doanh nhân thành đạt, công việc làm ăn tiến triển thuận lợi, các đối tác khách hàng ngày càng mở rộng bỗng chốc gánh trên vai tội danh là kẻ phạm tội. Từ đây, các trang trại, cơ sở sản xuất giống của Cty tại địa phương và nhiều tỉnh, thành trong nước và cả Lào phải ngừng hoạt động. Các đối tác kinh doanh lâu nay đột ngột từ chối giao dịch, hủy hợp đồng… vì nghi ngờ chất lượng cây giống từ Cty ông xuất bán.
Không những vậy, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đã khiến ông không thể rời địa phương để chăm sóc, khai thác vườn ươm cây giống của mình dẫn đến cây trồng bị hư hại, quá lứa, chuồng trại cũng bị bỏ hoang điêu tàn. Hoạt động kinh doanh của Cty rơi vào trì trệ, cuộc sống khốn đốn. Từ một người làm ở dự án giảm nghèo giờ ông Hòa lại trở thành một người nghèo.
Phía bị đơn VKSND tỉnh cho rằng, đối với yêu cầu bồi thường thiệt hại do thu nhập thực tế bị mất VKSND tỉnh không chấp nhận với lý do ông Hòa không thuộc trường hợp bị tạm giữ, tạm giam, hay chấp hành hình phạt tù nên không được bồi thường. Đối với các khoản bồi thường thiệt hại tài sản theo yêu cầu của ông Hòa cũng không có cơ sở vì trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử những tài sản đó không bị cơ quan tố tụng thu giữ, tạm giữ, kê biên, tịch thu, xử lý nên không bồi thường. Vì vậy, VKSND tỉnh Quảng Trị chỉ chấp nhận bồi thường tổn thất tinh thần và một số khoản khác với tổng số tiền hơn 264 triệu đồng.
| |
| Ông Nguyễn Trường, Trưởng phòng Kiểm sát xét xử phúc thẩm hình sự - đại diện phía bị đơn tại phiên tòa |
Căn cứ vào những bằng chứng mà các bên cung cấp cũng như những ý kiến tranh luận tại tòa, HĐXX cho rằng, ông Hòa không bị tạm giữ, tạm giam và lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú không hạn chế, hay ảnh hưởng đến quyền sản xuất kinh doanh của ông Hòa.
Không những vậy, ông Hòa cũng không cung cấp được những chứng cớ chứng minh những thiệt hại của mình, hơn nữa những thiệt hại về tài sản mà nguyên đơn liệt kê cũng không phải do cơ quan tiến hành tố tụng gây ra nên không có căn cứ để buộc VKSND tỉnh Quảng Trị phải bồi thường. Vì vậy, HĐXX tuyên chấp nhận một phần khởi kiện của nguyên đơn ông Dương Văn Hòa, buộc VKSND tỉnh Quảng Trị phải bồi thường cho ông Hòa số tiền hơn 264 triệu đồng.
Vì quá bức xúc nên khi Chủ tọa phiên tòa đang còn tuyên án, ông Hòa cùng nhiều người dân đến theo dõi phiên xét xử đều đứng dậy bỏ về. Ông Hòa cho biết sẽ tiếp tục gửi đơn kháng cáo bản án mà cấp sơ thẩm đã tuyên để đòi tìm công lý cho mình suốt hơn một thập kỷ bị hàm oan đầy tủi nhục.