Theo y học hiện đại, mụn nhọt phần nhiều do nhiễm khuẩn da hoặc tổ chức dưới da thường do vi khuẩn tụ cầu nhân gây nên trong trường hợp da bị trầy xước lại không giữ vệ sinh tốt gây viêm nhiễm. Theo y học hiện đại, mụn nhọt ngoài da có sưng nóng đỏ đau thuộc chứng “sang dương” trong y học cổ truyền, bệnh phần nhiều do hỏa độc, huyết nhiệt gây ra.
Nguyên nhân: do gan yếu không còn khả năng lọc và thải độc, gây tích tụ các chất độc lâu ngày gây tích nhiệt. Khi có yếu tố thuận lợi như thời tiết nắng nóng, bụi bẩn ô nhiễm dễ phát sinh mụn nhọt, mẩn ngứa. Tùy theo giai đoạn khởi phát, hóa mủ, vỡ mủ, ngoài ra còn căn cứ vị trí mụn như đầu mặt bụng lưng hoặc hai chân để dùng phương thuốc uống trong hay bôi đắp ngoài cho phù hợp.
Dưới đây là một số bài thuốc cổ phương gia giảm chữa mụn nhọt theo từng giai đoạn bệnh có thể tham khảo sử dụng.
Mụn nhọt giai đoạn đầu (đang sưng nóng đỏ đau).
Bài thuốc Ngân hoa giải độc thang gia giảm: kim ngân 18g, liên kiều 14g, bồ công anh 16g, hạ khô thảo 14g, xích thược 14g, cỏ mực 14g, cát căn 16g, tỳ giải 16g. Sắc uống 3-5 thang. Bài thuốc có tính thanh nhiệt, giải độc, mát huyết… Trị mụn nhọt, trứng cá, đinh râu giai đoạn đầu (viêm nhiễm), có sưng, nóng đỏ đau, mụn nổi nhiều trên đầu mặt, sau lưng uống rất hiệu quả.
Mụn nhọt giai đoạn đã hoá mủ
Bài thuốc Tiên Phương hoạt mệnh ẩm gia giảm: kim ngân hoa 12g, thiên hoa phấn 12g, bạch chỉ 12g, xích thược 14g, bối mẫu 12g, phòng phong 10g, một dược 8g, nhũ hương 12g, tạo giác thích 12g, đương quy vỹ 12g, xuyên sơn giáp 2g, cam thảo 4g. Sắc uống 2-3 thang. Bài thuốc có tính: giải độc, tiêu mủ, hoạt huyết… Trị mụn giai đoạn bớt sưng đau, có mủ hoặc mới vỡ mủ rất tốt.
Mụn nhọt giai đoạn đã vỡ mủ hoặc lâu lành
Bài thuốc Thác lý tiêu độc thang gia giảm: nhân sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 14g, đương quy 14g, bạch thược 14g, xuyên khung 14g, hoàng kỳ 14g, cát cánh 12g, bạch chỉ 14g, thanh bì 12g, kim ngân 14g, tạo giác thích 14g, cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang. Bài thuốc có tính thanh nhiệt, trừ thấp, giải độc, bài nùng, sinh cơ… Trị mụn nhọt lâu ngày hoặc không vỡ mủ, hoặc đã vỡ mủ mà vết sẹo lâu lành, lâu khỏi, mạch hoãn.