Theo các chuyên gia trong nước và quốc tế, cần nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt và đột phá hơn, từ hoàn thiện chính sách, pháp luật đến nâng cao năng lực thực thi pháp luật, trong đó việc hoàn thiện BLTTHS có vai trò rất quan trọng để nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tham nhũng (PCTN) ở Việt Nam, đặc biệt là cải thiện tình trạng thu hồi tài sản tham nhũng - mục đích lớn nhất trong chính sách hình sự xử lý tội phạm tham nhũng.
Hiện pháp luật TTHS của Việt Nam đang thiếu các biện pháp quản lý tài sản của người tham nhũng ngay từ đầu quá trình giải quyết vụ án nên hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng không cao. Thậm chí có nhiều bị án trong các vụ án tham nhũng không hề bồi thường được đồng nào cho Nhà nước.
Nên để BLTTHS thực sự trở thành công cụ hữu hiệu và sắc bén trong phòng, chống tội phạm nói chung và tội phạm tham nhũng nói riêng ở Việt Nam, cần có một chương về tịch thu tài sản và qui định về việc yêu cầu người phạm tội giải trình về nguồn gốc tài sản và tịch thu tài sản để kịp thời thu hồi tài sản tham nhũng hoặc theo thủ tục TTHS hoặc tách ra giải quyết riêng theo thủ tục TTDS.
Cùng với đó, nhiều ý kiến đồng tình cần chỉnh lý qui định về các biện pháp cưỡng chế trong dự thảo BLTTHS, đặc biệt mở rộng phạm vi tài sản mà cơ quan tiến hành tố tụng có thể áp dụng biện pháp kê khai, cần có các biện pháp quốc tế để thu hồi tài sản tham nhũng … để đảm bảo “tham nhũng phải trả lại hết những gì đã chiếm đoạt của xã hội” – ông Nguyễn Tuấn Anh – Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ nói.
Xuất phát từ tầm quan trọng trong TTHS, nhất là đối với các vụ án phức tạp, nghiêm trọng, phạm tội có tổ chức hoặc vụ án tham nhũng và đồng thời tính đến mức độ ảnh hưởng đến các nguyên tắc bảo vệ quyền con người, quyền công dân, ông Nguyễn Tuấn Anh cũng kiến nghị, qui định chặt chẽ hơn về việc áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Nhưng “không nên qui định áp dụng các biện pháp này là đương nhiên mà phải cân nhắc tùy vào tính chất, mức độ và các tình tiết thực tế trong từng giai đoạn tiến hành tố tụng…” – ông Tuấn Anh lưu ý.
Ở góc độ khác của việc giải quyết vụ án tham nhũng, PGS.TS.Trần Văn Độ - nguyên Phó Chánh án TANDTC nhấn mạnh, cần mở rộng phương thức chủ động, tích cực bảo vệ nạn nhân, chuyên gia hoặc nhân chứng trong các vụ án hình sự nói chung và án tham nhũng nói riêng để không vì sợ “được vạ thì má đã sưng” mà nhiều người không tố giác tội phạm tham nhũng./.
