“Nửa đêm ngủ, giật mình thon thót”
Công ty CP Xi măng Bắc Giang bắt đầu đi vào hoạt động sản xuất xi măng PCB30, PCB40, clinker từ năm 1997 theo công nghệ lò đứng trên diện tích mặt bằng khoảng 5,7ha; từ năm 2013 hoạt động theo công nghệ lò quay với quy mô công suất thiết kế 300.000 tấn clinke/năm, 360.000 tấn xi măng/năm.
Mặc dù đóng góp không nhỏ cho sự phát triển kinh tế của địa phương, tuy nhiên ngay từ khi đi vào hoạt động cũng đã khiến người dân “phát hoảng” và sống trong nỗi ám ảnh bệnh tật bao trùm.
Đến đầu thôn Việt Hương, chúng tôi đã thấy một màn bụi xi măng bao trùm. Nhà nào nhà nấy đóng cửa kín mít mà bước vào trong nhà, các vật dụng vẫn bám đầy một lớp bụi dày cộp, xám xịt.
Anh Nguyễn Văn Thắng – người dân sống cạnh nhà máy cho biết: “Suốt những năm qua, bụi xi măng bao trùm đời sống của người dân chúng tôi. Ban ngày họ có hệ thống lọc bụi thì nhìn đỡ hơn nhưng đến tối họ thải thẳng ra không khí, chúng tôi lấy đèn pin soi ngược lên thì như sương mù, không khí đặc quánh bụi xi măng.
Cây cối phủ kín bụi xi măng, không đỗ được quả, trồng cây gì cũng không có năng suất. Ngoài ra, máy nghiền đá, xe ô tô chở đá hoạt động 24/24h khiến chúng tôi không thể ngủ được. Nhiều khi đang ngủ, xe đổ đá rầm một cái giật thót mình, tôi cứ tưởng là động đất”.
Nguy hiểm hơn, 5 năm trở lại đây, số người chết vì ung thư tại thôn Việt Hương ngày càng nhiều, chủ yếu là bệnh về đường hô hấp, ung thư phổi, ung thư vòm họng. Mặc dù chưa có cơ quan nào xác định việc ung thư là do ô nhiễm từ nhà máy gây ra nhưng từ khi nhà máy đi vào hoạt động, số lượng người mắc bệnh tăng lên đáng kể.
“Chỉ tính riêng năm ngoái, có hàng chục người chết về ung thư. Người dân các thôn xung quanh gọi thôn Việt Hương là làng ung thư rồi” – ông Sáng, người dân sống cạnh nhà máy cho biết.
Không chỉ ảnh hưởng trực tiếp bởi tiếng ồn, khói bụi từ nhà máy xi măng, hàng trăm hộ dân thôn Việt Hương còn sống chung với bụi bẩn do dàn xe “siêu trọng” chở vật liệu cho công ty xi măng này. Chỉ đứng bên đường chừng chưa đầy 5 phút quan sát, phóng viên đếm có đến hàng chục lượt xe ra vào và đều có trọng tải trên 20 tấn trở lên.
Một người dân nhà ngay sát đường than phiền: “Đường cứ sửa được ít hôm là xe trọng tải lớn nó cày nát bét hết. Nói là xe trọng tải 20 tấn nhưng nó “nhét” lên đến 30, 40 tấn. Chả được mấy hôm đường lại hỏng hết”.
Chính quyền thờ ơ?
Tại Kết luận số 2185/KL-TNMT của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh Bắc Giang ngày 25/11/2015 (về kiểm tra việc thực hiện Luật Bảo vệ môi trường đối với Công ty cổ phần Xi măng Bắc Giang) đã kết luận: “Công ty chưa thu gom triệt để chất thải nguy hại vào khu vực lưu giữ tạm thời theo quy định. Tại thời điểm kiểm tra, giẻ lau, găng tay dính dầu phát tán nhiều nơi trên mặt bằng; tại khu vực lò đứng đã ngừng hoạt động còn tình trạng phuy đựng dầu không được thu gom, để ngoài trời không có mái che, để tràn, đổ chất nguy hại ra môi trường đất, nước”.
Kết luận trên cũng cho biết, công ty này chưa lập kế hoạch phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường trong quá trình hoạt động; chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận việc thực hiện các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường theo nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt; chưa lập, gửi cơ quan có thẩm quyền kế hoạch quản lý môi trường theo quy định.
Trong khi Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang đã có kết luận về hàng loạt tồn tại trong công tác bảo vệ môi trường của Công ty cổ phần Xi măng Bắc Giang nhưng khi trao đổi với phóng viên về vấn đề này, ông Nguyễn Ngọc Vĩnh – Phó Chủ tịch UBND xã Hương Sơn lại khẳng định:
“Tính đến nay, UBND xã Hương Sơn chưa nhận được phản ánh gì của người dân về vấn đề gây ô nhiễm của Công ty cổ phần Xi măng Bắc Giang. Hơn nữa, UBND xã cũng không có thẩm quyền kiểm tra ở đó. Công ty có mời chính quyền địa phương tham gia quá trình thực hiện quan trắc môi trường nhưng kết quả thế nào thì chúng tôi không được thông báo lại”?
Ông Đinh Quang Hào - Trưởng phòng TN&MT huyện Lạng Giang cho biết: “Phòng TN&MT huyện cũng đã tham gia kiểm tra về vấn đề môi trường cùng với Sở TN&MT ngày 20/11/2015, tại kết quả kiểm tra cũng có những thông số môi trường vượt quá ngưỡng cho phép. Tuy nhiên, từ khi có kết luận của Sở TN&MT, Phòng cũng chưa có lần nào kiểm tra lại và đánh giá quá trình khắc phục những sự cố của Công ty cổ phần Xi măng Bắc Giang”.
Trước tình trạng trên, thiết nghĩ các cơ quan chức năng cần nhanh chóng vào cuộc và giám sát chặt chẽ quá trình sản xuất cũng như quá trình thực hiện việc bảo vệ môi trường của Công ty cổ phần Xi măng Bắc Giang để đảm bảo môi trường sống cho người dân nơi đây.