Độc đáo tục cấm ân ái ba đêm đầu sau khi cưới của người Chăm ở Ninh Thuận

Cấm ân ái ba đêm đầu sau khi cưới

Tỉnh Ninh Thuận hiện có 17.503 hộ với trên 82.532 khẩu đồng bào Chăm, chiếm 12,39% dân số toàn tỉnh, cư trú tập trung tại 35 thôn, khu phố trên địa bàn 13 xã, thị trấn thuộc 6 huyện, thành phố.

Từ trong tâm thức, những tập quán của đồng bào Chăm ở Ninh Thuận như dòng chảy của mạch ngầm, bằng cách nào đó vẫn tự động lưu truyền trong mỗi cộng đồng, mỗi nếp nhà. Trong đó, có tục cấm ân ái ba đêm đầu sau khi cưới.

Chế độ mẫu hệ tồn tại trong dòng họ và gia đình đồng bào Chăm ở Ninh Thuận từ hàng trăm năm nay. Và, tuy rằng con trai được con gái cưới về nhà ở rể nhưng người chủ động tìm kiếm, tán tỉnh phải là người con trai. Đến khi nào hai người yêu nhau, hiểu và hợp nhau rồi đi đến quyết định lấy nhau thì người con gái mới thực hiện những tập tục cưới hỏi theo truyền thống.

Lễ cưới của người Chăm phải diễn ra theo một tuần tự nhất định. Khi vừa quen nhau, cha mẹ nhà gái sẽ đến ra mắt xin được qua lại giữa hai gia đình, sau một thời gian sẽ là lễ dặm hỏi để xin ngày cưới chính thức.

Trước khi cưới, cha mẹ hai bên phải đem bánh trái đến nhà người thân trong gia đình họ hàng để thỉnh họ làm Ong Inâ Amâ (cha mẹ đỡ đầu) cho hôn lễ. Vào ngày cưới, cha mẹ đỡ đầu của nhà trai sẽ dẫn chú rể đến nhà gái và trao tay chàng trai cho cô dâu, cha mẹ đỡ đầu nhà gái.

Lễ tục, trà nước và rượu thịt xong xuôi thì mọi người ra về. Lúc này, còn lại cô dâu, chú rể và cha mẹ đỡ đầu trong một gian nhà cổ kính của gia đình. Ở đó, cha mẹ đỡ đầu sẽ dặn cô dâu và chú rể trong ba đêm đầu tiên không được ân ái với nhau, nếu phạm phải sẽ bị Po Yang (thần linh) trách phạt.

Ngoài việc dặn dò, cha mẹ đỡ đầu còn trải hai chiếc chiếu dưới nền nhà, chiếc trên đè lên chiếc dưới cách mép 20cm. Ở giữa chiếu sẽ đặt một mâm quả trầu, cau, hai vợ chồng sẽ ngủ dưới nền nhà trong ba đêm đầu tiên, mâm quả sẽ đặt ở giữa hai vợ chồng.

Trong ba đêm đầu tiên, đôi vợ chồng trẻ chỉ được trò chuyện với nhau, không có bất cứ ý niệm nào về nhục dục. Lúc ngủ, trò chuyện không được quay lưng với nhau. Cha mẹ đỡ đầu sẽ ngủ ngoài phòng the để canh giữ hai vợ chồng.

Ba đêm sau ngày cưới, đôi vợ chồng trẻ sẽ làm mâm lễ đem đến nhà cha mẹ chàng trai để làm lễ trả áo. Lễ tục trả áo vừa xong, cha mẹ đỡ đầu sẽ vào phòng the dỡ khay mâm quả đặt ở dưới chiếu, đến lúc này hai vợ chồng mới được ân ái với nhau.

Tục cấm ân ái ba đêm đầu sau khi cưới là nét đẹp của người Chăm nhằm giáo dục bản tính con người phải kìm nén dục tính. Đây là khoảng thời gian dành cho đôi trẻ tìm hiểu thêm về nhau để khỏi phải ngỡ ngàng, e thẹn khi bắt đầu chính thức cuộc sống vợ chồng.

Người Chăm rất khắt khe trong việc quan hệ ân ái trước hôn nhân. Cả hai vợ chồng phải là người trong sạch, lễ cưới mới được tiến hành theo đúng tục lệ. Nếu cô gái có thai trước khi cưới mà gia đình không hay biết thì vẫn tiến hành lễ cưới nhưng sẽ bị thần linh trách phạt, suốt cuộc đời hai vợ chồng sẽ không làm ăn phát đạt và luôn xảy ra những điều không hay.

Nét văn hóa đặc sắc của mẫu hệ Chăm

Là tỉnh có đông người Chăm sinh sống, Ninh Thuận mang đậm màu sắc văn hóa của dân tộc Chăm. Nền văn hóa ấy được thể hiện qua chữ viết, trang phục dân tộc, nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc, nghề gốm, dệt thổ cẩm… Và, phong tục tập quán theo chế độ mẫu hệ của người Chăm vẫn được đồng bào địa phương gìn giữ, lưu truyền đến ngày nay.

Theo chế độ mẫu hệ, vai trò của phụ nữ Chăm được đề cao, con cái đều theo họ mẹ và họ mẹ là họ nội, họ cha là họ ngoại. Toàn bộ tài sản trong gia đình do người vợ quản lý. Toàn bộ các vấn đề kinh tế trong gia đình cũng do người vợ quyết định.

Người con trai khi đi lấy vợ được cha mẹ ruột giúp ruộng đất, vốn để tạo lập cuộc sống gia đình nhưng không được thừa kế. Họ phải gánh vác các công việc nặng nhọc, là trụ cột lo toan cuộc sống gia đình nhưng lại có rất ít quyền hạn trong việc giải quyết các công việc của nhà vợ. Chưa hết, họ còn phải chịu sự ràng buộc của dòng họ và gia đình mẹ ruột của mình.

Trong gia đình người Chăm, con gái được quý trọng và mới là đại diện chính thức cho quyền thừa kế. Trong đó, con gái út được quý trọng và thương yêu hơn cả, được hưởng nhiều tài sản thừa kế hơn những người con khác trong gia đình. Vì vậy, ai không có con gái thì bị coi là tuyệt tự.

Người Chăm quy định toàn bộ tài sản phục vụ việc cúng tế trong gia đình như: quần áo cúng tế, nồi đồng, mâm đồng, ống nhổ, chén bát… do con gái út thừa hưởng và có trách nhiệm quản lý để thờ cúng tổ tiên gia đình, dòng họ. Các cuộc tế lễ của gia đình, dòng họ do người đàn ông thực hiện nhưng phải thông qua sự tổ chức của người mẹ hoặc người vợ.

Việc gìn giữ tiếng nói, để con cái dẫu lớn lên và đi khỏi cộng đồng vẫn không “mù tịt” tiếng mẹ đẻ thì mẹ là người đầu tiên lưu truyền, duy trì ngôn ngữ của dân tộc mình. Bên cạnh đó, khi các thành viên trong gia đình cần có trang phục truyền thống, người mẹ phải chuẩn bị cho con, dẫu là tự dệt hay là mua ở đâu đó.

Bà, mẹ cũng là người lưu giữ và trao truyền những câu hát dân ca, hát ru. Đêm đêm ôm con nằm trong chăn ấm, mẹ thủ thỉ kể cho nghe những câu chuyện cổ tích, ngụ ngôn của dân tộc mình. Từ đó, gieo từng hạt giống nhỏ vào giấc mơ, vào tâm hồn sạch tinh của con về những điều hay nên làm, điều dở nên tránh từ thuở bé thơ.

Tất nhiên đàn ông cũng tham gia vào việc gìn giữ, lưu truyền văn hóa truyền thống nhưng quán xuyến hơn cả vẫn là phụ nữ. Với ý thức trách nhiệm sẵn có trong tâm thức, phụ nữ chính là những người làm tốt nhất việc gìn giữ, phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

“Các quy tắc xử sự chung trong cộng đồng người Chăm chứa đựng những tiêu chí về đạo đức, luân lý, cách ứng xử, phong tục, tập quán, lễ nghi, tín ngưỡng tôn giáo được nhiều thế hệ người Chăm xây dựng và lưu truyền từ xa xưa cho đến ngày nay. Những điều này nhằm mục đích điều chỉnh các quan hệ xã hội trong cộng động, được mọi thành viên trong cộng đồng người Chăm tự giác thực hiện”, trích trong sánh “Văn hóa phi vật thể người Chăm Ninh Thuận” (xuất bản năm 2014) do các tác giả Phan Văn Dốp, Phan Quốc Anh, Nguyễn Thị Thu đồng chủ biên.