Ông Đỗ Thanh Hòa, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Tây Ninh cho biết, tại hai bên cánh gà cửa khẩu Mộc Bài bên kia biên giới Campuchia tình hình buôn lậu bia, rượu diễn biến phức tạp. “Các đối tượng buôn lậu không từ một thủ đoạn nào để đối phó với cơ quan chức năng. Nhiều kho chứa hàng chủ yếu là bia và rượu ngoại do các doanh nghiệp tại TP.HCM và doanh nghiệp trong khu thương mại công nghiệp Mộc Bài làm thủ tục hải quan xuất khẩu sang Campuchia bán cho doanh nghiệp Campuchia, nhưng họ không nhập khẩu vào Campuchia mà để lại kho này, sau đó tổ chức chia nhỏ, vận chuyển nhập lậu trở lại khu vực hai bên cánh gà vào nội địa về TP.HCM. Đặc biệt, những thời điểm nhu cầu mặt hàng bia, rượu cao, chênh lệch nhiều, buôn lậu gia tăng hoạt động”, ông Hòa cho hay.
Trong 5 tháng đầu năm 2014, cơ quan chức năng tỉnh Tây Ninh đã kiểm tra, xử lý 26 vụ, tịch thu 1.558 chai rượu và 7.260 lon bia các loại. Tuy nhiên, đây chỉ là con số rất khiêm tốn, trên thực tế, số hàng lậu vận chuyển qua biên giới lớn hơn rất nhiều lần. Dù biết là hàng nhập lậu nhưng các lực lượng chức năng không thể xử lý vì chính sách còn nhiều kẽ hở. Thay vì phải nộp thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt như các doanh nghiệp khác, doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu bia sang Campuchia được miễn thuế và được mở tờ khai không hạn chế. Trong khi người Campuchia được mua tương đối thoải mái.
Ông Phạm Hồng Đức, Phó cục trưởng Cục Hải quan Tây Ninh cho rằng: “Hải quan chỉ có nhiệm vụ giám sát hàng ra khỏi cột mốc. Còn việc có nhập vào Campuchia hay không lại thuộc quyền quản lý của của hải quan nước bạn. Vì vậy, các đối tượng buôn lậu đã nhờ người Campuchia mua, nhưng không mang hàng về, mà mang tới các kho hàng thuộc khu vực vành đai. Lợi dụng đường biên giới dài, quân số lực lượng chống buôn lậu mỏng, nên từ đây hàng lậu tuồn qua lối mòn quay trở về Việt Nam”.
Một cán bộ quản lý thị trường tỉnh Tây Ninh cho hay, giá vận chuyển mỗi thùng bia Heineken nhập lậu có thể lãi cả trăm nghìn đồng. Đây là lý do, người dân ở vùng biên tiếp tay cho buôn lậu.
Không thể chống buôn lậu bằng “hàng rào người”
Trong khi tình hình buôn lậu bia rượu đang diễn biến phức tạp, thì mới đây, Bộ Tài Chính đưa ra dự thảo sửa đổi, bổ sung thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng rượu bia lên 15 - 30% so với mức đang áp dụng. Mục đích là để hạn chế sử dụng của người tiêu dùng đối với mặt hàng này và tăng thu ngân sách. Tuy nhiên, ông Đỗ Thanh Hòa lại lo ngại, nếu không có giải pháp chống buôn lậu đi kèm sẽ tăng tình trạng buôn lậu.
Là chuyên gia nhiều năm nghiên cứu về chính sách công nghiệp, Giáo sư Phan Đăng Tuất (nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Bộ Công nghiệp) cho rằng, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt thời điểm này là miếng mồi ngon cho hàng nhập lậu. Ngành bia nguyên liệu nhập khẩu và giá nguyên liệu hàng năm đều tăng, giờ cộng thêm tăng thuế tiêu thụ đặc biệt lên sẽ đẩy giá tăng đột biến. Chênh lệch giá càng nhiều, buôn lậu càng tăng.
“Hàng rào công cụ chống buôn lậu tốt nhất là hàng rào thuế, phải bằng các chủ trương và các giải pháp kinh tế, không tạo ra kẽ hở để doanh nghiệp lợi dụng trốn thuế chứ không phải là tăng hàng rào “người” căng ra để chống buôn lậu. Chống buôn lậu bằng phương pháp hành chính là cách chống kém hiệu quả nhất và tốn kém nhất vì vừa phải truy đuổi, tịch thu hàng hóa vừa phải bỏ tiền tiêu hủy”, ông Tuất bày tỏ.
Để hạn chế buôn lậu bia rượu qua biên giới, ông Đỗ Thanh Hòa kiến nghị, Bộ Tài Chính nên tính toán lại cơ chế quản lý nếu doanh nghiệp xuất mà không có hợp đồng, không có địa chỉ người mua bên Campuchia thì hải quan không mở tờ khai. “Nếu giá bia Việt Nam quá đắt, người ta sẽ mua bia ngoại về uống. Vô hình chung, hàng lậu, hàng giả sẽ tràn vào, dù tăng cường lực lượng chức năng thì công tác phòng chống buôn lậu vẫn khó trăm bề”, ông Hòa nói.