Chùa Phật Tích là nơi các nhà sư từ Ấn Độ đặt bước chân đầu tiên đến truyền dạy đạo phật vào nước ta. Đến thời Lý, chùa Phật Tích được xây dựng thành đại danh lam thắng cảnh và tiếp tục được trùng tu tôn tạo phục vụ các vua đến tham quan, ngắm cảnh. Tuy nhiên, đến thời kỳ kháng chiến chống Pháp, giặc pháp chiếm đóng và phá hủy hoàn toàn, chỉ còn lại một số di vật, cổ vật có giá trị như bia đá, vườn tháp, hàng linh thú đá, tượng Phật A di đà bằng đá từ thời Lý, được Nhà nước công nhận là bảo vật quốc gia năm 2012.
Năm 1962, chùa Phật Tích được Nhà nước xếp hạng là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Đến ngày 31/12/2014, chùa được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt. Hiện nay, ngôi chùa còn lưu giữ 2 nhóm bảo vật quốc gia gồm hàng linh thú đá, tượng Phật A di đà bằng đá.
Lễ hội chùa Phật Tích còn được biết đến với một tên gọi khác là Lễ hội Khán hoa mẫu đơn, thông thường, lễ hội được tổ chức trong ba ngày, từ mồng 3 đến mồng 5 Tết âm lịch hàng năm, trong đó ngày chính hội là mồng 4.
Theo huyền thoại, xưa kia, vùng núi Phật Tích và vườn chùa Phật Tích trồng nhiều hoa mẫu đơn. Hàng năm, mỗi khi xuân về hoa mẫu đơn nở đỏ rực cả một góc trời. Khắp nơi, người người đổ về đây trảy hội ngắm hoa vãn cảnh chùa.
Trên trời, nàng tiên Giáng Hương thấy cảnh trần gian tuyệt đẹp, đã xin giáng trần dự hội chùa. Nhưng vô tình nàng đánh gãy một cành hoa mẫu đơn giữa cửa chùa, nên bị chú tiểu giữ lại. Chàng Từ Thức bèn cởi áo khoác xin chuộc tội cho nàng.
Cảm động với nghĩa cử cao đẹp của chàng trai hào hoa phong nhã, nàng Giáng Hương đã ngỏ lời hò hẹn với chàng và đã mời chàng về chốn “bồng lai” xin kết duyên vợ chồng.
Từ đó câu chuyện tình thơ mộng “Từ Thức gặp tiên” đã sống mãi với lễ hội Khán hoa mẫu đơn của chùa Phật Tích.
Ngày khai hội năm nay, mùng 3 Tết Qúy Mão, rất đông du khách đã kéo về chùa Phật Tích để lễ Phật, cầu bình an. Hàng vạn người có mặt tại đây đã khiến các lối lên chùa, tháp chuông, Đại Phật tượng A di đà chật cứng.
Lễ hội Phật Tích gồm có phần lễ và phần hội. Trong đó, phần lễ gồm hoạt động dâng hương tại những nơi thờ tự, tín ngưỡng, tổ chức Pháp hội đại bi cầu Quốc thái dân an, cầu bình an cho nhân dân, phật tử vào tối mùng 5. Phần hội gồm các hoạt động biểu diễn văn hóa, văn nghệ, các trò chơi dân gian tại trung tâm lễ hội.
Lễ hội Khán hoa mẫu đơn là một trong những lễ hội diễn ra với quy mô lớn, sớm nhất tỉnh Bắc Ninh. Việc tổ chức lễ hội nhằm tạo không khí thi đua sôi nổi trong nhân dân, khơi dậy lòng tự hào của nhân dân địa phương về di sản văn hóa; đồng thời cổ vũ động viên nhân dân thi đua yêu nước, hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội.
Một số hình ảnh ghi nhận tại chùa Phật tích vào chiều mùng 3 Tết Quý Mão:
 |
Ngày 4 tháng Giêng là chính hội nhưng trong chiều mùng 3 hàng nghìn du khách đã về đây trẩy hội. |
 |
Du khách thường thắp hương dưới chân cầu thang lối lên điện Tam Bảo. |
 |
 |
Lối lên điện Tam Bảo đông kín người. |
 |
Du khách thập phương về lễ Phật với mong muốn một năm mới bình an, tài lộc. |
 |
Lối lên đại tượng Phật tấp nập người. |
 |
 |
Bên trong tượng A di đà còn rất nhiều bức tượng nhỏ khác. |
 |
Sau khi lễ Phật, du khách sẽ sang khu vực tòa bảo tháp (tháp chuông) để tham quan vãn cảnh. |
 |
Trên đường di chuyển từ tượng đá sang bảo tháp, du khách có thể chọn mua nhiều đồ vật lưu niệm. |
 |
Du khách có thể thuê trang phục để có những bức hình đẹp khi dự lễ hội Khán hoa mẫu đơn. |
 |
Dọc đường xuống chân núi đều có khu vực dừng chân để du khách có thể nghỉ ngơi. |
 |
Du khách tham gia trò chơi ném phi tiêu nhận gấu bông. |
 |
 |
Có rất nhiều món ăn phục vụ nhu cầu của du khách. |
 |
 |
||
|
