Bén duyên võ thuật
Từ xa xưa, vùng đất cổ châu Hoan, châu Ái, nay là các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An đã tồn tại một dòng võ đặc dị của người Việt xưa có tên là “võ hét” hoặc “võ héc”, tùy theo khẩu âm địa phương và chỉ tồn tại dưới các dạng gia phái hoặc trong cộng đồng làng xã...
Tương truyền, dưới thời nhà Hậu Lê, “võ hét” được vị Thủy sư Đô đốc Lê Trung Giang tại xã Hoằng Ngọc (Hoằng Hóa, Thanh Hóa) sáng tạo, quy tập, hình thành và phát triển mạnh mẽ thành một môn phái riêng biệt. Trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn của anh hùng Lê Lợi, võ Nhất Nam có vai trò rất lớn trong việc rèn luyện binh sĩ để nghĩa quân Lam Sơn giành thắng lợi. Thế nhưng, những biến cố, thăng trầm lịch sử đã khiến phái võ này mất đi các truyền nhân, số lượng môn đồ suy giảm và dần bị thất lạc, phai mờ trong tâm trí nhiều người dân xứ Thanh.
Bén duyên với võ Nhất Nam từ một lần đi tìm lẽ sống, anh Trần Văn Dũng, Chủ tịch Chi hội Di sản võ Nhất Nam tỉnh Thanh Hóa lúc đó đang là sinh viên Trường Cao đẳng Y Hải Dương đã bị cuốn hút bởi những thế võ uyển chuyển nhưng đầy khí chất. “Ban đầu tôi tham gia luyện tập võ để nâng cao sức khỏe nhưng sau này khi được gặp võ sư Ngô Xuân Hùng, thầy đã truyền dạy và giảng giải, khơi thông kiến thức về võ Nhất Nam. Lúc ấy, tôi rất bất ngờ khi biết rằng võ Nhất Nam có cội nguồn từ quê hương mình”.
Và cũng từ đó, anh Dũng luôn trăn trở: “Quê hương mình là một trong cái nôi sản sinh ra môn võ Nhất Nam nhưng không ai biết đến. Trong khi đó, ở nhiều tỉnh, thành trong nước và một số nước trên thế giới võ Nhất Nam được truyền bá rộng rãi, thu hút hàng vạn người theo học…”, anh Dũng nói.
Những bài quyền, cước cứ thế in sâu trong tâm trí Dũng. Khi nói về võ Nhất Nam, đôi mắt anh luôn ánh lên sự tự hào: “Quyền của Nhất Nam có 32 bài cơ bản và 42 bài bổ trợ được nghiền ngẫm, mô phỏng theo muôn vật trong trời đất để rút ra cái hay, cái đẹp, cái cứng, cái dẻo, cái biến hóa của vũ trụ”. Càng biết, càng hiểu, anh Dũng lại càng say đắm võ Nhất Nam hơn. Và điều đó đã thôi thúc anh phải có trách nhiệm đưa võ Nhất Nam về lại quê hương. Sau khi tốt nghiệp, trong lúc bạn bè cùng trang lứa đang mơ ước có được một công việc đúng ngành, thì anh Dũng lại sẵn sàng từ chối một công việc tốt để trở về quê hương chuyên tâm gây dựng cơ đồ võ Nhất Nam.
| |
| Các bài quyền, cước của võ Nhất Nam được nghiền ngẫm, mô phỏng theo muôn vật trong trời đất để rút ra cái hay, cái đẹp, cái cứng, cái dẻo, cái biến hóa của vũ trụ. |
Đưa Nhất Nam về cội nguồn
Ngay sau khi trở về quê hương, cuối năm 2012 anh Dũng bắt chiêu sinh và thành lập CLB võ Nhất Nam Thanh Hoá. Mặc dù không thu học phí dưới bất kỳ hình thức nào nhưng CLB vẫn gặp không ít khó khăn trong tuyển sinh. “Những ngày đầu mới thành lập, nhiều người e dè vì chưa từng nghe thấy môn phái này bao giờ. Trong khi đó, tâm lý của các bậc phụ huynh khi nghĩ việc tập võ của con em dễ hình thành tính cách bạo lực nên không muốn con em mình theo học. Có những em đăng kí tham gia rồi lại nhanh chóng rời bỏ. Vì vậy, thời gian đầu, chỉ có 13 em tham gia tập luyện thường xuyên” - anh Dũng nhớ lại.
Để khắc phục những khó khăn bước đầu, anh Dũng và những thành viên đầu tiên của CLB đã cố gắng vận động những em học sinh trong xóm, làng đến học thử, thuyết phục phụ huynh các em hiểu về võ thuật cũng như mục đích của CLB. Tại các trường CĐ, ĐH, anh Dũng đưa các thông báo chiêu sinh, liên lạc với tổ chức đoàn viên thanh niên để phổ biến sâu rộng về giá trị cội nguồn của môn võ Nhất Nam. Ngoài ra, để mọi người biết đến võ Nhất Nam, anh Dũng cùng học trò của mình thường xuyên tham gia biểu diễn tại các lễ hội để mọi người biết và hiểu về phái võ cổ truyền này.
Sau 4 năm xây dựng và phát triển võ Nhất Nam tại Thanh Hóa, anh Dũng đã thành lập được 10 CLB với hàng nghìn người theo học. Trong đó, có một trường tiểu học đưa võ Nhất Nam vào giảng dạy trong các tiết học thể dục cho hơn 400 học sinh. Ngoài việc dạy võ để giữ gìn tinh hoa, CLB võ Nhất Nam Thanh Hoá đã trở thành một ngôi nhà chung của các em học sinh, sinh viên tạo thành một tập thể đoàn kết, yêu thương đùm bọc lẫn nhau, biết quan tâm đến cộng đồng và xã hội bằng các chương trình thiện nguyện của CLB, như quyên góp ủng hộ đồng bào bị thiên tai, trao quà, học bổng cho học sinh nghèo vùng cao Thanh Hóa, trẻ em nghèo, mồ côi…
Chia sẻ tâm tư về võ Nhất Nam, em Phạm Văn Hùng ở Làng trẻ SOS cho biết: “Em và các bạn rất vui và hào hứng khi được học võ Nhất Nam. Ngoài được thầy Dũng chỉ bảo rất ân cần từng động tác võ thuật, chúng em còn được học nhân cách sống, tham gia các hoạt động xã hội. Điều đó đã giúp chúng em hòa đồng hơn, quên đi mặc cảm về bản thân. Em thấy rằng, võ Nhất Nam thật tuyệt vời và em cần cố gắng rèn luyện thật chăm chỉ để sau này lớn lên có thể bảo vệ Tổ quốc mình”.
| |
| Các võ sinh CLB võ Nhất Nam tỉnh Thanh Hóa rèn luyện trong môi trường khắc nghiệt để nâng cao thể chất, sức chịu đựng, sự rắn rỏi. |
Lan truyền tinh thần thượng võ
Không những vậy, các võ sinh sau khi rèn luyện đạt tới trình độ nhất định cũng tỏa về các địa phương khác để truyền dạy võ Nhất Nam: “Có một số học trò sau khi được mình truyền dạy cũng tiếp bước mình về quê mở các CLB nhỏ để truyền dạy võ Nhất Nam. Như em Phan Văn Mạnh mở CLB tại xã Thiệu Hợp thu hút hàng trăm học sinh theo học. Mặc dù từ nhà đến nơi dạy võ rất xa nhưng hàng ngày Mạnh vẫn tự mình chèo đò, ngược sông truyền dạy võ thuật cho các em nhỏ. Thật sự, phải cảm ơn các học trò tâm huyết với võ Nhất Nam rất nhiều, nhờ có các học trò, việc hồi sinh võ Nhất Nam trên quê hương đã trở thành hiện thực” - anh Dũng nói.
Chia sẻ về sự chung sức truyền dạy võ Nhất Nam tại Thanh Hóa, thầy Nguyễn Trường Giang, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hoằng Qùy, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa cho biết: “Qua anh Dũng mình biết đến võ Nhất Nam, sau những ngày tập luyện mình nhận thấy Nhất Nam là một môn võ rất bổ ích cho việc rèn luyện sức khỏe, trí tuệ. Vậy là, mình họp bàn với các giáo viên trong trường, quyết định thành lập CLB võ Nhất Nam Lê Phụng Hiểu.
Khi truyền thành lập CLB mình muốn các bạn trẻ luôn gìn giữ và phát huy tinh thần của môn võ Nhất Nam, rèn luyện những kĩ năng thiết yếu cho cuộc sống bằng các công việc thiện nguyện như đơn giản là chăm sóc bồn hoa cây cảnh hay giúp đỡ cộng đồng. Và qua những hoạt động, các em học sinh sẽ phần nào hiểu được giá trị của lao động, biết chia sẻ những khó khăn với người khác”.
Sau những cố gắng không ngừng nghỉ, ngày 28/06/2014 Chi hội di sản văn hóa Võ Nhất Nam tỉnh Thanh Hóa chính thức được thành lập và anh Dũng trở thành chủ tịch của chi hội. Nhớ lại những kỷ niệm gian khó trên hành trình gây dựng lại võ Nhất Nam tại Thanh Hóa, anh Dũng bùi ngùi nói: “Sự phục hồi của võ Nhất Nam ở Thanh Hóa không chỉ do mình tôi tạo nên mà là từ chính những người trẻ, những người đam mê võ học, quý trọng di sản của cha ông để lại.
Đúng là có đam mê mới hiểu được, có những ngày mưa gió, cả thầy trò cùng đi biểu diễn ở xa nhưng không có kinh phí để thuê xe, hơn 40 thầy trò đi xe máy hàng trăm cây số. Khi về đến nhà, ai cũng mệt và đói, cả mình và các em ngồi túm tụm bên nồi mì tôm, chia nhau từng sợi…Vất vả là thế nhưng các em không nản lòng, vẫn theo tôi học võ, đó là động lực lớn nhất để võ Nhất Nam Thanh Hóa được hồi sinh như ngày hôm nay”.