Hội đồng xét xử giám đốc thẩm gồm 5 Thẩm phán: Trần Hồng Hà (chủ tọa), Ngô Hồng Phúc, Ngô Tiến Hùng, Lương Ngọc Trâm và Đào Thị Minh Thủy, đã xem xét toàn diện nội dung vụ án.
Diễn biến vụ án và quá trình giải quyết
Tại đơn khởi kiện ngày 17/4/2017 và các lời khai tại Tòa án, nguyên đơn là bà Viên Thị Thanh Loan trình bày:Năm 2015, bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh và ông Nguyễn Quốc Hoàng vay của bà Loan nhiều lần, mỗi lần từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng.
Đến cuối tháng 12/2015, vợ chồng bà Oanh, ông Hoàng đến nhà giao cho bà Loan Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BA 217897, cấp ngày 31/12/2009, để vay số tiền 3.000.000.000 đồng, thời hạn vay 01 tuần.
Sau đó vợ chồng bà Oanh, ông Hoàng không trả gốc và lãi. Ngày 30/6/2016, bà Oanh viết giấy nợ, nhưng không đồng ý sang nhượng nhà, đất để trừ bớt một phần nợ. Bà Loan khởi kiện yêu cầu Tòa án buộc vợ chồng ông Hoàng, bà Oanh trả cho bà 3.000.000.000 đồng và tiền lãi theo lãi suất do Nhà nước quy định.
Tại Biên bản hòa giải và Biên bản hòa giải thành cùng ngày 19/6/2017, bà Loan xác nhận: Bà Oanh đã trả được 100.000.000 đồng, nay yêu cầu Tòa án giải quyết buộc vợ chồng bà Oanh, ông Hoàng trả 2.900.000.000 đồng, không yêu cầu tính lãi.
Bị đơn Nguyễn Thị Ngọc Oanh trình bày tại Bản tự khai ngày 16/6/2016 và tại Biên bản hòa giải ngày 19/6/2017 như sau:Vào cuối tháng 12/2015, bà có vay của bà Loan số tiền 2.900.000.000 đồng, thỏa thuận 01 tuần sau trả, nhưng do làm ăn khó khăn nên không có khả năng trả… Nay bà Oanh đồng ý trả cho bà Loan số tiền trên.
Tại Biên bản lấy lời khai và Biên bản hòa giải cùng ngày 19/6/2017, ông Nguyễn Quốc Hoàng xác nhận vợ chồng ông có vay tiền của bà Loan vài lần để đáo hạn ngân hàng, sau này vợ ông đến nhà bà Loan vay số tiền 3.000.000.000 đồng và dùng sổ đỏ đứng tên ông Hoàng làm tín chấp để vay tiền.
Việc bà Oanh vợ ông đi vay, ông không trực tiếp đi vay và không biết cho đến khi vỡ nợ bà Loan đến đòi nợ thì ông mới biết được. Nay bà Loan khởi kiện, ông đồng ý trả nợ cho bà Loan.
Tại Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 14/2017/QĐST-DS ngày 27/6/2017, TAND huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận quyết định:Nguyên đơn bà Viên Thị Thanh Loan yêu cầu bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh, ông Nguyễn Quốc Hoàng phải trả số tiền nợ gốc là 2.900.000.000 đồng cho bà Loan và bà Loan không yêu cầu tính lãi; Bị đơn bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh và ông Nguyễn Quốc Hoàng đồng ý trả số tiền nợ gốc là 2.900.000.000 đồng cho bà Viên Thị Thanh Loan…
Sau khi có Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự, ông Hoàng có đơn đề nghị xem xét lại Quyết định công nhận, với lý do: Tố cáo Thư ký Tòa án Quảng Thị Thái Bình có hành vi bổ sung vào Biên bản ghi lời khai của ông Hoàng và không tống đạt văn bản tố tụng trong thời hạn luật định gây ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của ông.
Tại Thông báo số 89/TB-VKS-DS ngày 04/01/2019, Thông báo số 543/TB-TA ngày 04/6/2019, Thông báo số 81/TB-TA ngày 26/3/2020, VKSNDCC tại TPHCM, TANDCC tại TPHCM và TANDTC đều trả lời cho ông Nguyễn Quốc Hoàng biết là không có căn cứ để kháng nghị giám đốc thẩm đối với Quyết định công nhận sự thỏa thuận số14/2017/QĐST-DS ngày 27/6/2017 của TAND huyện Ninh Phước.
Tại Văn bản số 541/VKSTC-C1(P 5) ngày 26/5/2020, Cơ quan điều tra VKSNDTC kiến nghị VKSNDCC tại TPHCM xem xét kháng nghị đối với Quyết định công nhận sự thỏa thuận trên đây với lý do Thư ký Tòa án lập các Biên bản họp kiểm tra việc giao nộp chứng cứ, Biên bản hòa giải, Biên bản hòa giải thành cùng ngày 19/6/2017 không có mặt các đương sự và Thẩm phán, cho đương sự ký khống vào các biên bản này; tự ý ghi thêm một đoạn vào biên bản lấy lời khai của ông Hoàng ngày 19/6/2017; không sao gửi Biên bản hòa giải thành và Quyết định công nhận sự thỏa thuận cho các đương sự.
Thời gian này Thẩm phán giải quyết vụ án đang ở Hà Nội để thi Thẩm phán trung cấp, không có mặt tại thời điểm họp công khai chứng cứ và hòa giải, nhưng Thư ký Bình vẫn tiến hành lập Biên bản về việc kiểm tra giao nộp chứng cứ, Biên bản hòa giải, Biên bản hòa giải thành ngày 19/6/2017 với nội dung Thẩm phán Hứa Văn Nhuận là chủ trì cuộc họp là không đúng quy định tại Điều 209, 210 BLTTDS năm 2015.
Khi về, Thẩm phán Hán Văn Nhuận ký hoàn tất thủ tục để ban hành Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự. Hành vi của Thẩm phán Hán Văn Nhuận và Thư ký Quảng Thị Thái Bình có dấu hiệu của tội “Ra quyết định trái pháp luật”. Hậu quả thi hành án đã bán đấu giá căn nhà của ông Hoàng, bà Oanh hơn 1,6 tỷ đồng.
Tại Quyết định số 19/QĐKNTT-VKS-DS ngày 17/11/2020, Viện trưởng VKSNDCC tại TPHCM kháng nghị Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 14/2017/QĐST-DS ngày 27/6/2017 của TAND huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, đề nghị Ủy ban Thẩm phán TANDCC tại TPHCM xét xử tái thẩm hủy Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự nêu trên; giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Ninh Phướcgiải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.
Tại Quyết định tái thẩm số 63/2021/DS-ST ngày 16/3/2021, Ủy ban Thẩm phán TANDCC tại TPHCM xửchấp nhận kháng nghị tái thẩm số 19/QĐKNTT-VKS-DS ngày 17/11/2020 của Viện trưởng VKSNDCC tại TPHCM; Hủy Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 14/2017/QĐST-DS ngày 27/6/2017 của TAND huyện Ninh Phước; Giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.
Sau khi TANDCC tại TPHCM xét xử tái thẩm, TAND tỉnh Ninh Thuận kiến nghị Chánh án TANDTC xem xét lại Quyết định tái thẩm số 63/2021/QĐ-TT ngày 16/3/2021 của TANDCC tại TPHCM.
Theo đó TAND tỉnh Ninh Thuận nhất trí nội dung VKSNDCC, TANDCC tại TPHCM và TANDTC đã trả lời cho ông Nguyễn Quốc Hoàng rằng việc khiếu nại giám đốc thẩm của ông Hoàng đối với Quyết định số 14/2017/QĐST-DS là không có căn cứ.
Điều đó có nghĩa là không có căn cứ để kháng nghị đối với các đơn khiếu nại của ông Nguyễn Quốc Hoàng. Tòa án tỉnh Ninh Thuận không đồng ý với Quyết định kháng nghị tái thẩm của Viện trưởng VKSNDCC tại TPHCM cũng như Quyết định tái thẩm của Ủy ban Thẩm phán TANDCC tại TPHCM.
Ngoài ra, Quyết định công nhận nêu trên đã được Chi cục Thi hành án dân sự huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận thi hành xong.
Chánh án TANDTC ra Quyết định kháng nghị
Tại Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 75/2021/KN-DS ngày 24/12/2021, Chánh án TANDTC đã kháng nghị Quyết định tái thẩm số 63/2021/DS-TT ngày 16/3/2021 của TANDCC tại TPHCM, đề nghị Hội đồng Thẩm phán TANDTC xét xử giám đốc thẩm hủy Quyết định tái thẩm nêu trên; giữ nguyên Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 14/2017/QĐST-DS ngày 27/6/2017 của TAND huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận.
Về nội dung ông Hoàng tố cáo, Quyết định kháng nghị nêu:Tại buổi làm việc ngày 19/6/2017, có mặt bà Loan, ông Hoàng, còn bà Oanh vắng mặt.
Tại Biên bản lấy lời khai ngày 19/6/2017 thể hiện ông Hoàng khai: “Tôi và vợ tôi Nguyễn Thị Ngọc Oanh có vài lần đến nhà bà Viên Thị Thanh Loan mượn tiền để đáo hạn Ngân hàng, sau này vợ tôi là bà Oanh đến nhà bà Loan xin vay số tiền là 3.000.000.000 đồng và dùng sổ đỏ hiện nay đứng tên tôi Nguyễn Quốc Hoàng làm tín chấp. Thời điểm vợ tôi - bà Oanh vay 3.000.000.000 đồng tôi không trực tiếp đến vay, tôi không biết, sau này vỡ nợ bà Loan đến đòi nợ thì tôi biết được vợ tôi bà Oanh có vay tiền của bà Loan là 3.000.000.000 đồng. Nay bà Loan khởi kiện vợ chồng tôi đòi số nợ là 3.000.000.000 đồng thì tôi xác nhận vợ chồng tôi có nợ số tiền nêu trên của bà Loan. Nay vợ chồng tôi Nguyễn Quốc Hoàng, Nguyễn Thị Ngọc Oanh đồng ý trả số tiền nợ là 3.000.000.000 đồng cho bà Viên Thị Thanh Loan. Hiện nay vợ tôi đã trả được 100.000.000 đồng nên số nợ nêu trên hiện nay vợ chồng tôi còn nợ bà Loan là 2.900.000.000 đồng. Vợ chồng tôi đồng ý trả số nợ 2.900.000.000 đồng cho bà Loan”.
Ông Hoàng cho rằng ông chỉ khai đoạn từ “Tôi và vợ tôi…” đến “…thì tôi biết được”, đoạn còn lại là do Thư ký Quảng Thị Thái Bình viết thêm. Thư ký Quảng Thị Thái Bình thừa nhận có viết thêm đoạn từ “Hiện nay vợ tôi đã trả được 100.000.000 đồng nên số nợ nêu trên hiện nay vợ chồng tôi còn nợ bà Loan là 2.900.000.000 đồng. Vợ chồng tôi đồng ý trả số nợ 2.900.000.000 đồng cho bà Loan”. Cùng ngày 19/6/2017, Thư ký Quảng Thị Thái Bình tiếp tục lập Biên bản hòa giải, Biên bản hòa giải thành trên cơ sở Biên bản đã lập từ ngày 16/6/2017 với sự chứng kiến của bà Loan, ông Hoàng.
Xét về nội dung Biên bản lấy lời khai của ông Hoàng nêu trên, nếu chỉ có đoạn “Tôi và vợ tôi… đến…thì tôi biết được” thì thấy ông Hoàng cũng thừa nhận đã nhiều lần cùng bà Oanh đến vay tiền của bà Loan để đáo nợ Ngân hàng. Ông Hoàng chỉ không thừa nhận biết bà Oanh vay 3.000.000.000 đồng và cùng chịu trách nhiệm trả nợ với bà Oanh.
Tuy ông Hoàng không thừa nhận có đoạn từ “vợ tôi bà Oanh… cho bà Viên Thị Thanh Loan”, nhưng lời khai này của ông Hoàng lại phù hợp với Biên bản hòa giải ngày 19/6/2017 và Biên bản hòa giải thành ngày 19/6/2017 (BL 24, 26) đã có chữ ký của bà Loan và vợ của ông Hoàng là bà Oanh cùng có nội dung ông Hoàng xác nhận vợ chồng ông Hoàng có nợ bà Loan số tiền 3.000.000.000 đồng và đồng ý trả bà Loan số tiền trên. Ông Hoàng thừa nhận chữ ký trong Biên bản hòa giải và Biên bản hòa giải thành đúng là chữ ký của ông Hoàng.
Như vậy, xét về bản chất vụ án, vợ chồng ông Hoàng, bà Oanh có vay tiền của bà Loan, có thừa nhận nợ, có xác nhận sẽ trả nợ, nên Tòa án cấp sơ thẩm công nhận sự thỏa thuận của các đương sự là đúng bản chất của vụ án.
Theo quy định tại Điều 351 BLTTDS năm 2015 thì: “Tái thẩm là xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị vì có tình tiết mới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án, quyết định mà Tòa án, các đương sự không biết được khi Tòa án ra bản án, quyết định đó”; và khoản 3 Điều 352 quy định căn cứ để kháng nghị theo thủ tục tái thẩm như sau: “Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục tái thẩm khi có một trong những căn cứ sau đây: (3). Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Kiểm sát viên cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ án hoặc cố ý kết luận trái pháp luật”.
Theo tài liệu có trong hồ sơ vụ án thể hiện Thẩm phán Hán Văn Nhuận, Thư ký Quảng Thị Thái Bình tiến hành thủ tục tố tụng chưa chính xác, nhưng việc Thư ký Quảng Thị Thái Bình ghi thêm vào Biên bản lấy lời khai của ông Hoàng ngày 19/6/2017 đoạn từ “Hiện nay … cho bà Loan” không làm thay đổi bản chất vụ án.
Đồng thời, cũng không có việc Thư ký Quảng Thị Thái Bình lập khống Biên bản hòa giải, Biên bản hòa giải thành ngày 19/6/2017 mà việc lập Biên bản hòa giải ngày 19/6/2017 bắt nguồn từ việc Thư ký Quảng Thị Thái Bình lập từ ngày 16/6/2017, nội dung như lời trình bày của bà Loan, bà Oanh tại bản tự khai của bà Loan đề ngày 12/6/2017, bản tự khai của bà Oanh đề ngày 16/6/2017… Ông Hoàng đã được đọc nội dung bà Loan, bà Oanh đã thỏa thuận trước đó và có ý kiến, Thư ký tiếp tục ghi ý kiến của ông Hoàng vào biên bản, sau đó ông Hoàng đã ký Biên bản hòa giải, Biên bản hòa giải thành và không có ý kiến phản đối nội dung các đương sự đã trình bày.
Việc Thẩm phán Hán Văn Nhuận giao cho Thư ký Quảng Thị Thái Bình tiến hành tổ chức phiên họp công khai chứng cứ, hòa giải, lấy lời khai của đương sự chưa đúng quy định tại các Điều 48, 51, 98, 208, 209 của BLTTDS, nhưng vi phạmnày không làm sai lệch hồ sơ vụ án, không làm thay đổi cơ bản nội dung của vụ án, nên VKSNDCC tại TPHCM kháng nghị tái thẩm đối với Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 14/2017/QĐST-DS ngày 27/6/2017 của TAND huyện Ninh Phước, giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm là không có căn cứ.
TANDCC tại TPHCM chấp nhận kháng nghị của VKSNDCC tại TPHCM là không đúng, nếu giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm cũng không làm thay đổi bản chất của việc bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh và ông Nguyễn Quốc Hoàng có nghĩa vụ trả nợ bà Viên Thị Thanh Loan.
Hủy quyết định tái thẩm
Đại diện VKSNDTC tại phiên tòa giám đốc thẩm phát biểu ý kiến cho rằng Quyết định số 19/QĐKNTT-VKS-DS ngày 17/11/2020, Viện trưởng VKSNDCC tại TPHCM là có căn cứ và Quyết định tái thẩm số 63/2021/DS-TT ngày 16/3/2021 của TANDCC tại TPHCM (hủy Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự nêu trên; giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Ninh Phước giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm) là đúng. Do đó, đại diện VKSNDTC không nhất trí với Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 75/2021/KN-DS ngày 24/12/2021 của Chánh án TANDTC.
Các thành viên HĐXX giám đốc thẩm đã thảo luận, giải quyết từng nội dung vụ án, từng lập luận của đại diện VKSNDTC. Sau khi biểu quyết 5/5 Thẩm phán thành viên Hội đồng đãquyết định chấp nhận Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 75/2021/KN-DS ngày 24/12/2021 của Chánh án TANDTC; hủy bỏ Quyết định tái thẩm số 63/2021/DS-TT ngày 16/3/2021 của TANDCC tại TPHCM; giữ nguyên Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 14/2017/QĐST-DS ngày 27/6/2017 của TAND huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận.
Phiên tòa giám đốc thẩm này được dư luận chờ đợi từ lâu bởi Quyết định kháng nghị của VKSNDCC tại TPHCM và Quyết định tái thẩm số 63/2021/DS-TT ngày 16/3/2021 của TANDCC tại TPHCM là căn nguyên dẫn đến Thẩm phán Hán Văn Nhuận tìm đến cái chết để chứng minh sự trong sạch của mình và Thư ký Quảng Thị Thái Bình bị khởi tố bị can, cấm đi khỏi nơi cư trú trong hoàn cảnh gia đình hết sức gieo neo.
Như bạn đọc đã biết, sau khi Ủy ban Thẩm phán TANDCC tại TPHCM xử chấp nhận kháng nghị tái thẩm, hủy Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 14/2017/QĐST-DS ngày 27/6/2017 của TAND huyện Ninh Phước, ngày 6/12/2021 Cơ quan điều tra VKSNDTC ra quyết định khởi tố vụ án hình sự. Chánh án Hán Văn Nhuận và Thư ký Quảng Thị Thái Bình liên tục được triệu tập vào làm việc với Cơ quan điều tra tại Tp Hồ Chí Minh, nội dung làm việc xoay quanh biên bản hòa giải và Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự... theo đơn tố cáo của ông Nguyễn Quốc Hoàng.
Đỉnh điểm là ngày 14/12/2021, Cơ quan điều tra VKSNDTC tống đạt cho Thư ký Quảng Thị Thái Bình quyết định khởi tố bị can đối với chị Bình về tội Làm sai lệch hồ sơ vụ án theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 375 BLHS. Nhận được văn bản này, Chánh án Hán Văn Nhuận bị khủng hoảng tinh thần nên đã tự tử, để lại nỗi đau xót cho gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.
Có thể nói quyết định kháng nghị của Chánh án TANDTC và bản án giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã trả lại sự trong sạch của Thẩm phán Hán Văn Nhuận (Chánh án TAND huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận), phần nào an ủi nỗi đau của thân nhân và đồng nghiệp Thẩm phán Hán Văn Nhuận.
Bản án cũng là cơ sở pháp lý cho Cơ quan điều tra giải quyết vụ án Làm sai lệch hồ sơ vụ án đối với Thư ký Quảng Thị Thái Bình một cách nghiêm minh, đúng pháp luật, trả lại công bằng, bình yên cho người Thư ký Tòa án dân tộc Chăm, chủ một gia đình neo đơn, có hai người già và con nhỏ mà cô là trụ cột.