“Hung thủ” gây thoái hóa thần kinh

Lẩm cẩm, lú lẫn, khó khăn trong sinh hoạt… là biểu hiện thường thấy ở người cao tuổi. Nhẹ hơn là chứng hay quên, đãng trí… ở những người trẻ, "dân văn phòng". Tác nhân nào đã cướp đi sự minh mẫn, nhanh nhạy của bộ não nhiều người, trong khi một số khác lại không bị như vậy?.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, gốc tự do chính là “hung thủ” gây thoái hóa thần kinh, khiến cho bộ não gặp rối loạn, mất dần các chức năng và sinh ra nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Bộ não con người: Vũ trụ thu nhỏ

Não chúng ta chứa hơn 100 tỷ tế bào thần kinh (neurone) và chúng giao tiếp với nhau bằng hàng nghìn tỷ kết nối (synape). Bởi cấu trúc vô cùng phức tạp và tinh vi mà bộ não con người được mệnh danh là “vũ trụ thu nhỏ. Trong đó, các tế bào thần kinh liên tục gửi và  nhận các tín hiệu khắp cơ thể, tạo nên cơ sở của trí nhớ, tư duy, cảm xúc…

Mặc dù là cơ quan quan trọng nhất, nhưng não lại rất dễ bị tổn thương. Với đặc điểm tiêu thụ đến 25% lượn oxy được hít vào và cấu trúc hơn 60% là chất béo, não có mật độ gốc tự do luôn ở mức cao nhất cơ thể.

Bên cạnh đó, não lại có cơ chế ngăn cản nhiều chất chống gốc tự do gọi là “hàng rào máu não” khiến cho các chất này không đến được tế bào thần kinh để bảo vệ cho não. Vì vậy, bộ não con người chính là cơ quan bị gốc tự do tấn công dữ dội nhất, từ đó sinh ra hàng loạt bệnh nguy hiểm.

Gốc tự do gây nên nhiều bệnh thoái hóa thần kinh

Không chỉ tiêu tốn kinh phí khổng lồ cho điều trị, nhóm bệnh thoái hóa thần kinh còn được Tổ  chức Y tế thế giới (WHO) nhận định là cuộc khủng hoảng sức khỏe nghiêm trọng của thế kỷ. Dưới tác hại của gốc tự do, bộ não phải hứng chịu nhiều bệnh lý, điển hình như:

Suy giảm trí nhớ: Gốc tự do làm xơ hóa các bao myelin và các đầu sợi trục tế bào thần kinh, khiến liên kết giữa các tế bào này với nhau bị giảm cả về số lượng lẫn chất lwongj, từ đó các chức năng não dần rối loại và gây suy giảm trí nhớ. Ở hình thức nhẹ, bệnh nhân có biểu hiện đãng trí, trí nhớ giảm, trong khi nhận thức và sinh hoạt bình thường.

Tuy nhiên, có khoảng 50% số người bị suy giảm trí nhớ sẽ chuyển thành bệnh sa sút trí tuệ,  3 năm sau đó. Thống kê gần đây cho thấy có tới 30% giới văn phòng gặp các vấn đề về trí nhớ.

Sa sút trí tuệ: Những tác hại của gốc tự do lên tế bào thần kinh cũng chính là nguyên nhân dẫn đến sa sút trí tuệ - một hội chứng bao gồm nhiều bệnh. Người bị sa sút trí tuệ thường có biểu hiện giảm trí nhớ, rối loạn ngôn ngữ vận động…

Bệnh làm giảm chất lượng cuộc sống một cách trầm trọng và thường diễn tiến xấu dần, hậu quả là người bệnh bị mất khả năng tư duy, không tự chăm sóc được bản thân và có thể tử vong.

Bệnh Alzheimer: Đây là bệnh lý tiêu biểu nhất của sa sút trí tuệ, (chiếm 70 – 80%  trường hợp). Gốc tự do là tác nhân quan trọng của quá trình sinh bệnh Alzheimer, chúng phá hủy tế bào thần kinh và làm tổn hại nhu mô trên toàn bộ não, thúc đẩy hình thành các búi sợi tơ thần kinh và các mảng lão hóa (amyloid). Bệnh nhân Alzheimer thường tử vong trong khoảng 8 – 10 năm.

Bệnh Parkinson: Gốc tự do góp phần vào quá trình thoái hóa tế bào thần kinh não ở vùng chất đen, gây giảm sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh, ảnh hưởng đến sự điều hòa vận động của cơ thể.

Bệnh có 4 triệu chứng kinh điển gồm: run, cứng cơ, chậm chạp và rối loạn tư thế. Ở giai đoạn sớm, người bệnh có thể gặp tình trạng mệt mỏi, đau cơ, vụng về ngay cả với các thao tác đơn giản, rối loạn chữ viết, suy giảm nhận thức…

Chống gốc tự do, bảo vệ não

Nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới đã khẳng định các thảo dược, trái cây và rau quả là nguồn cung cấp dồi dào các chất chống tự do cho cơ thể và bộ não chúng ta. Gần đây, các nhà khoa học đã tìm ra nhóm chất choonngs gốc tự do tự nhiên như Anthocyanin, Pterostilbene… trong Blueberry sinh trường ở Bắc Mỹ có khả năng chống gốc tự do mạnh mẽ.

Qua đó, chúng làm tăng cường các kết nối thần kinh, kích thích sự tái tạo, dẫn truyền các tế bào thần kinh, nhờ đó, có tác dụng lão hóa, làm phục hồi sự suy giảm chức năng  nhận thức và vận động.

Nghiên cứu của Trường ĐH Montreal (Canada) đã chỉ ra, các chất chống gốc tự do này kích hoạt 2 men Catalase và Superoxide Dismutase, giữ cho tế bào não không bị vô hiệu hóa sau khi chúng bị các gốc tự do tấn công.

An Nhiên