Mỏi mòn tìm công lý
Trình bày với PV, bà Nguyễn Thị Thuần (ở xóm Ninh Giang, thôn Danh Thượng 3, xã Danh Thắng, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang) cho biết: Vào năm 1995, UBND huyện Hiệp Hòa đồng ý cho nhân dân tại thôn Danh Thượng 3 chuyển đổi đất nông nghiệp thành đất ở, bán cho dân để lấy tiền làm trạm điện cho thôn. Lúc đó, 4 hộ dân trú tại xóm Ninh Giang là các ông La Văn Thành, Nguyễn Tiến Thọ, Nguyễn Văn Hòa và Nguyễn Thanh Bình đã bán 4 lô đất đều có diện tích 75m2, giá 12 triệu đồng/lô cho chồng bà là ông Nguyễn Văn Chiến (đã chết năm 2014).
Năm 2002, ông Chiến làm thủ tục và được cấp 4 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (gọi tắt là sổ đỏ) cho các thửa đất trên. Mâu thuẫn bắt đầu khi ông Nguyễn Tiến Liệu (ngụ huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh) là người có quan hệ quen biết với ông Chiến cho rằng, 4 thửa đất trên là do ông Liệu đưa tiền cho ông Chiến mua hộ và yêu cầu ông Chiến phải sang tên cho mình.
| |
| Bà Nguyễn Thị Thuần không thể kìm được nước mắt khi nói về những oan khuất của gia đình... |
Do ông Chiến phản đối nên năm 2004, ông Liệu khởi kiện ông Chiến đến TAND huyện Hiệp Hòa để đòi lại 4 lô đất cho rằng đã nhờ mua. Nhưng sau đó ông Liệu đã rút đơn. Một thời gian sau, ông Liệu khiếu nại đến UBND huyện Hiệp Hòa về việc cấp sổ đỏ cho ông Chiến sai quy định.
Ngày 30/11/2004, UBND huyện Hiệp Hòa ra quyết định số 1218 hủy 4 sổ đỏ đã cấp cho ông Chiến với lý do cấp không đúng đối tượng. Ngày 30/5/2005, UBND huyện Hiệp Hòa có quyết định giao quyền sử dụng 4 thửa đất nói trên cho các hộ trước đây đã bán đất cho ông Chiến. Đến tháng 10/2005, UBND huyện Hiệp Hòa cấp sổ đỏ cho 4 hộ này.
Sau đó, 4 hộ nêu trên làm thủ tục chuyển nhượng đất cho ông Liệu; ngày 28/10/2005, ông Liệu đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với 4 thửa. Tháng 02/2007, do gia đình ông Liệu không có nhu cầu sử dụng đã bán lại 4 lô đất cho anh Nguyễn Đức Vụ và chị Trang Thị Thu (cùng trú tại thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh). Đến tháng 06/2011, anh Vụ được UBND huyện Hiệp Hòa cấp Giấy chứng nhận cho 4 thửa đất nêu trên. Tuy nhiên do gia đình bà Thuần vẫn đang quản lý sử dụng các lô đất nên ông Liệu là người bán đất cho anh Vụ, chị Thu đã khởi kiện đòi đất đối với gia đình bà Thuần để trả cho anh Vụ, chị Thu.
Vụ án “Tranh chấp đòi quyền sử dụng đất” này đã được giải quyết bằng Bản án sơ thẩm số 04 ngày 09/6/2014 của TAND huyện Hiệp Hòa và Bản án phúc thẩm số 84 ngày 24/9/2014 của TAND tỉnh Bắc Giang với phán quyết buộc ông Chiến, bà Thuần phải trả lại cho anh Vụ, chị Thu 4 thửa đất trên; buộc gia đình ông Chiến bà Thuần phải tháo dỡ nhà cửa và các công trình trên đất…
Những uẩn khúc cần được làm rõ
Không đồng ý nội dung hai bản án nêu trên, gia đình ông Chiến đã liên tục có đơn kêu cứu gửi tới các cơ quan chức năng từ đó đến nay. Theo bà Thuần, TAND huyện Hiệp Hòa và TAND tỉnh Bắc Giang đã xác định không đúng sự thật khách quan. Và Tòa án hai cấp nói trên đã ra phán quyết không đúng sự thật, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền được quản lý và sử dụng hợp pháp diện tích đất nêu trên của gia đình bà…
Theo bà Thuần, trong cả hai bản án nêu trên đều cho rằng: Sau khi hủy 4 sổ đỏ đã cấp cho ông Chiến, UBND huyện Hiệp Hòa ra Quyết định cấp 4 sổ đỏ cho hộ ông Thọ, ông Sung, ông Hòa và ông Thành vào tháng 10/2005 là đúng quy định pháp luật. Và 04 hộ này sau đó đã làm thủ tục chuyển nhượng cho ông Nguyễn Tiến Liệu. Như vậy cả ông Thọ, ông Sung, ông Hòa, ông Thành là những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan nhưng cả hai cấp Tòa án đều không mời 4 người này tham gia tố tụng để làm rõ việc họ có được cấp sổ đỏ, có làm thủ tục chuyển nhượng đất cho ông Liệu hay không cũng như giải quyết việc đã nhận tiền bán đất cho ông Chiến từ năm 1995 đã diễn ra như thế nào… là chưa đầy đủ, bỏ sót người tham gia tố tụng.
| |
| Phần đề nghị của VKSND huyện Hiệp Hòa trong bản án sơ thẩm số 04/2014/DSST ngày 09/6/2014 của TAND huyện Hiệp Hòa |
Việc thu thập chứng cứ của hai cấp Tòa cũng chưa đầy đủ: chưa tiến hành lấy lời khai của những người có quyền lợi liên quan đến nội dung tranh chấp trong vụ án là các hộ có đất ủy quyền cho ông Sung, Thành, Hòa, Thọ đứng đại diện nhận đất, cấp giấy chứng nhận và đứng ra bán đất cho ông Chiến. Chưa thu thập tài liệu tại UBND huyện Hiệp Hòa để làm rõ lý do của việc thu hồi 04 sổ đỏ của ông Chiến và lý do cấp lại 04 sổ đỏ riêng cho ông Sung, Thành, Hòa, Thọ và có hợp đồng chuyển nhượng của họ cho ông Liệu. Từ đó có căn cứ xem xét lại việc thu hồi và cấp lại sổ đỏ cho ông Liệu là đúng hay sai để đánh giá chấp nhận hay không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Vụ..
Rõ ràng còn có những sai sót nghiêm trọng trong việc xác định tư cách người tham gia tố tụng cũng như phiến diện trong việc thu thập, đánh giá chứng cứ nhưng bản án sơ thẩm của TAND huyện Hiệp Hòa vẫn cho rằng: “Việc mua bán đất giữa ông Sung, Hòa, Thành, Thọ với ông Liệu, bà Tăng là đúng pháp luật, không liên quan đến vụ án này không đặt ra xem xét.” Những thiếu sót trên đã được đại diện VKSND huyện Hiêp Hòa tại phiên tòa sơ thẩm đề nghị hoãn phiên tòa để xác minh, bổ sung thêm chứng cứ làm rõ nội dung vụ án nhưng không được Tòa chấp nhận.
Chỉ vài tháng sau khi bị TAND tỉnh Bắc Giang tuyên “mất nhà”, ông Chiến vì quá uất hận đã lâm bệnh qua đời. Ngày 14/12/2017, bà Thuần và các con bị cơ quan pháp luật tiến hành cưỡng chế, tháo dỡ nhà trên đất theo quyết định của bản án đã có hiệu lực pháp luật. Không đồng tình với bản án, cộng thêm sự thiếu hiểu biết, gia đình bà Chiến đã có những hành động quá khích dẫn đến hậu quả bà Thuần cùng con trai và con dâu đều bị tuyên án “Chống người thi hành công vụ”, trong đó người con trai bị tuyên án tù giam, bà Thuần và con dâu được hưởng án treo.
Trắng tay sau bản án “oan sai”, gia đình tan nát, người chết, người tù nhưng bà Thuần vẫn kiên trì gửi đơn khiếu nại lên Tòa án Cấp cao, Chánh án TANDTC, VKSNDTC yêu cầu xét lại vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm với hy vọng sẽ đòi lại được đất, tìm được công lý, dẫu muộn.
“Phán quyết của hai cấp tòa trong vụ án này không đủ căn cứ pháp lý vững chắc vì các ông Sung, ông Hòa, ông Thành, ông Thọ trước đây đã viết Giấy bán đất và nhận tiền trực tiếp từ ông Chiến, sau này lại bán đất đó (nếu có) cho ông Liệu, bà Tăng là trái pháp luật khi cùng một diện tích đất bán cho hai người khác nhau.
Mặt khác, bản án sơ thẩm cũng thể hiện VKSND huyện Hiệp Hòa đã yêu cầu phải hoãn phiên tòa để làm rõ mâu thuẫn trong hồ sơ vụ án nhưng cũng không được Hội đồng xét xử chấp nhận là vi phạm nghiêm trọng tố tụng dẫn đến vụ án bị oan sai.
(Luật sư Vũ Công Dũng (VPLS Bảo Hiến, ĐLS TP Hà Nội)
Báo Pháp luật Việt Nam sẽ còn tiếp tục trở lại vụ việc.