Sáu kết quả thiệt hại khác nhau
Như Báo PLVN từng thông tin, ngày 28/11/2008, UBND tỉnh Lâm Đồng có Quyết định 3217/QĐ-UBND phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình hồ chứa nước Tư Nghĩa (huyện Cát Tiên), giao cho chủ đầu tư là Trung tâm Quản lý và khai thác công trình công cộng huyện Cát Tiên (Trung tâm QL&KT).
Ngày 29/8/2011, Trung tâm QL&KT ký hợp đồng với Ban Bồi thường GPMB và tái định cư huyện Cát Tiên (Ban GPMB) để GPMB. Ngày 26/12/2011, UBND huyện có Quyết định số 400/QĐ-UBND phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (giai đoạn 1) do Ban GPMB thực hiện và ông Lê Hải Nhị làm Giám đốc, bà Đinh Thị Quỳnh Giao làm Phó Giám đốc và Nguyễn Quyết Thắng là nhân viên.
Trong quá trình tính toán thiệt hại cây dó bầu cho hộ ông Lê Quang Cảnh, bà Giao đã tham khảo trên trang web của Báo Lâm Đồng thấy có hướng dẫn mật độ trồng cây dó bầu là từ 1.600 đến 2.000 cây/ha nên đã áp mật độ cây dó bầu của hộ ông Cảnh là 1.800 cây/ha và được Ban GPMB thống nhất cách tính như trên để tính bồi thường cho hộ ông Cảnh.
Sau khi hoàn tất hồ sơ, Ban GPMB đã chuyển sang Phòng TN&MT huyện Cát Tiên để thẩm định và trình UBND huyện Cát Tiên phê duyệt, chi trả tiền bồi thường cho hộ ông Cảnh.
Nhưng sau đó UBND huyện Cát Tiên cho rằng có tiêu cực trong việc thống kê, đền bù cho hộ ông Cảnh nên đã tổ chức nhiều đợt thanh, kiểm tra, đồng thời giao hồ sơ cho Cơ quan CSĐT Công an huyện để điều tra, làm rõ.
Tuy nhiên, trong quá trình điều tra vụ án gần 2 năm, ngay các cơ quan liên quan điều tra cũng đã không đồng tình với việc truy cứu trách nhiệm hình sự các thành viên Ban GPMB.
Cụ thể, ngày 14/4/2012, Công an huyện Cát Tiên đã có Báo cáo số 382/BC-CAH về kết quả điều tra, xác minh công tác thống kê, tính toán bồi thường trái pháp luật cho hộ ông Cảnh xác định: trong quá trình kiểm tra hiện trường thu hồi đất đợt 1, hiện trường bị xáo trộn, thay đổi. Một số khu vực bị đốt cháy, san ủi không còn hiện trường để điều tra xác minh, do vậy không có căn cứ tính giá trị thiệt hại do hành vi thiếu trách nhiệm của cán bộ Ban GPMB gây ra.
Ngày 24/4/2012, Công an huyện Cát Tiên tiếp tục có Báo cáo số 427/BC-CAH do Trung tá Hoàng Hoa Cầm – Phó Trưởng Công an huyện Cát Tiên ký gửi Chủ tịch UBND huyện Cát Tiên, xác định số cây chênh lệch tổng cộng là 300 cây với số tiền thiệt hại hơn 77 triệu đồng, không đủ yếu tố cấu thành tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Đáng nói, ngay tại buổi làm việc ngày 7/9/2012 với Thanh tra huyện Cát Tiên, ông Đỗ Đức Thu, Viện trưởng VKSND huyện Cát Tiên xác định: “Kết quả làm việc của Thanh tra và Công an huyện chưa đủ yếu tố, cơ sở pháp lý để khởi tố vụ án”.
“Trong quá trình điều tra, Thanh tra và CQĐT đã tính ra tới 6 kết quả thiệt hại khác nhau, lúc 553 triệu đồng, hơn 192 triệu đồng, hơn 618 triệu đồng, hơn 77 triệu đồng, hơn 559 triệu đồng và hơn 395 triệu đồng? Phải chăng cơ quan tố tụng huyện Cát Tiên đang cố “buộc án, gán tội” cho chúng tôi”, ông Nhị cho biết.
Án sơ thẩm nhiều lần bị hủy
Ngày 12/8/2014, TAND huyện Cát Tiên xét xử sơ thẩm và xử phạt bị cáo Nhị 42 tháng tù, Giao và Thắng mỗi người 36 tháng tù về tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”; buộc hộ ông Cảnh nộp lại số tiền hơn 559 triệu đồng vào ngân sách nhà nước.
Không đồng tình với án sơ thẩm, các bị cáo và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, ông Cảnh kháng cáo. Ngày 15 và 16/1/2015, TAND tỉnh Lâm Đồng xét xử đã hủy toàn bộ bản án sơ thẩm; giao hồ sơ vụ án cho cấp sơ thẩm để điều tra lại do chứng cứ và việc xác định tội danh thiếu chính xác.
Điều tra lại, CQĐT xác định cây dó bầu thực tế của hộ ông Cảnh là 2.237 cây, phần chênh lệch giữa Ban GPMB và CQĐT là 1.533 cây, gây thiệt hại cho Nhà nước còn hơn 395 triệu đồng. Ngày 19/4/2016, VKSND huyện Cát Tiên có Bản cáo trạng số 15/CTCN truy tố các bị can ra trước TAND huyện Cát Tiên về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Ngày 22/7/2016, TAND huyện Cát Tiên đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm lần 2, xử phạt bị cáo Nhị 24 tháng tù; Giao, Thắng 22 tháng tù về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, buộc mỗi bị cáo phải trả lại cho Trung tâm QL&KT huyện Cát Tiên số tiền hơn 131 triệu đồng.
Khẳng định bản án đã tuyên là oan sai cho mình, các bị cáo tiếp tục kháng cáo.
Ngày 11/1/2017, TAND tỉnh Lâm Đồng đã đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm lần 2 và quyết quyết định hủy toàn bộ án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại do một số nội dung của vụ án việc điều tra ở cấp sơ thẩm không đầy đủ mà cấp phúc thẩm không thể bổ sung được.
Ngày 9/10/2017, VKSND huyện Cát Tiên có Bản cáo trạng số 24/CT-CV tiếp tục truy tố các bị can về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" theo quy định tại khoản 1 Điều 285 BLHS năm 1999
Trong các ngày 10 và 11/1/2018 TAND huyện Cát Tiên đã đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm lần 3 và Quyết định xử phạt bị cáo Thắng 20 tháng tù, bị cáo Nhị và Giao cùng 22 tháng tù về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng", buộc bị cáo Nhị và Giao mỗi người liên đới bồi thường cho Trung tâm QL&KT huyện Cát Tiên gần 200 triệu đồng.
Chứng cứ buộc tội có "vấn đề" ?
Liên quan đến vụ án này, Luật sư Vũ Văn Biển (bào chữa cho bị cáo Thắng), Luật sư Huỳnh Tho (bào chữa cho bị cáo Giao) và Luật sư Đỗ Văn Bảy (bào chữa cho bị cáo Nhị) - Đoàn Luật sư tỉnh Lâm Đồng phân tích: Trong vụ án này các cơ quan tiến hành tố tụng huyện Cát Tiên đã hình sự hóa các quan hệ kinh tế, hành chính.
Theo hợp đồng kinh tế đã ký giữa Trung tâm QL&KT thì công việc Ban GPMB phải thực hiện là lập phương án đền bù, GPMB, khi phương án được UBND huyện Cát Tiên duyệt là hoàn tất hợp đồng.
Nếu phương án không được UBND huyện Cát Tiên duyệt thì Ban GPMB vi phạm nghĩa vụ trong hợp đồng kinh tế đã ký, chứ không phải chịu trách nhiệm hình sự trong trường hợp này. Các bên trong hợp đồng nếu có tranh chấp thì sẽ khởi kiện thành vụ án kinh tế.
Mặt khác, khi UBND huyện Cát Tiên ban hành Quyết định số 400/QĐ–UBND ngày 26/12/2011 phê duyệt phương án mà Ban GPMB đã xây dựng và căn cứ vào quyết định này, chủ đầu tư (Trung tâm QL&KT) đã chi tiền đền bù cho hộ ông Cảnh.
Như vậy, số tiền đền bù này hiện nay hộ ông Cảnh đang giữ, nếu có căn cứ cho rằng việc đền bù cho hộ ông Cảnh là sai thì UBND huyện Cát Tiên là cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh Quyết định số 400/QĐ-UBND ngày 26/12/2011 để thu hồi số tiền mà các cơ quan cho rằng bị thất thoát về cho ngân sách nhà nước từ hộ ông Cảnh. Điểm mấu chốt trong vụ án này chính là việc CQĐT đã không chứng minh được thiệt hại, việc thu thập chứng cứ không được đầy đủ và thiếu chính xác.
Trong vụ án, việc xác định định lượng về thiệt hại hậu quả là dấu hiệu bắt buộc phải chứng minh do hành vi thiếu trách nhiệm gây ra, nhưng theo văn bản có giá trị pháp lý để xác định giá trị thiệt hại xảy ra là các Biên bản kiểm tra hiện trường từ ngày 22 đến 24/2/2012 được sử dụng làm chứng cứ xác định thiệt hại trong vụ án này đều thể hiện hiện trường bị xáo trộn, một số cây trên hiện trường đã bị chặt hạ, bị đốt cháy, một số vị trí hiện trường đã bị san ủi, do đó không có căn cứ, cơ sở nào để xác định diện tích bị san ủi là 11.028m2 có mật độ cây trồng là bao nhiêu...
Mặt khác, việc kiểm tra hiện trường do cơ quan điều tra Công an huyện Cát Tiên thực hiện từ ngày 22 đến 24/2/2012 không có mặt của KSV là không đúng trình tự, thủ tục theo quy định tại Điều 150 BLTTHS (tại bản án sơ thẩm lần 2 đã nhận định là vi phạm tố tụng), do đó không thể sử dụng các biên bản kiểm tra hiện trường này để xác định giá trị thiệt hại vì không có giá trị pháp lý chứng minh trong vụ án. Việc sử dụng các biên bản này để làm chứng cứ buộc tội các bị cáo hoàn toàn không có căn cứ.
Một thiếu sót nghiêm trọng nữa là trong quá trình kiểm tra hiện trường đã không có mặt của người sử dụng đất là ông Lê Quang Cảnh nên việc xác định ranh giới, vị trí chính xác của hiện trường không đảm bảo, CQĐT đã vi phạm khoản 4 Điều 143 BLTTHS quy định về thủ tục phải có mặt đương sự cần thiết liên quan khi khám nghiệm hiện trường vụ án.
Do hiện trường không còn nguyên vẹn (bị đốt, chặt hạ, san ủi trắng), không thể đo đếm được số lượng cây dó bầu trên diện tích giải tỏa nên phần chênh lệch giữa Ban GPMB và CQĐT xác minh là 1.533 cây, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 395 triệu đồng. Để xử lý số liệu tính ra số lượng cây dó bầu đã trồng, CQĐT đã áp dụng phương pháp mật độ bình quân của số cây còn sót lại tại hiện trường để áp đặt lên phần đã bị san ủi trắng là hết sức mâu thuẫn khi chính CQĐT kết luận việc Ban GPMB áp dụng phương pháp này là trái pháp luật, nhưng cơ quan tiến hành tố tụng huyện Cát Tiên lại sử dụng chính phương pháp này để vận dụng buộc tội các bị cáo.
Đáng nói, trong vụ án này bị cáo Thắng bị cơ quan tố tụng huyện Cát Tiên truy tố và tuyên phạm tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” hoàn toàn không có căn cứ pháp lý, bởi lẽ chủ thể bắt buộc của tội này phải là người có chức vụ, quyền hạn, trong khi bị cáo Thắng chỉ là nhân viên hợp đồng của Ban GPMB làm việc và hoạt động theo sự phân công của trưởng ban nên không có chức vụ, quyền hạn nên không phải chủ thể của tội này", Luật sư Biển cho biết.
Khẳng định HĐXX sơ thẩm lần 3 tuyên mình phạm tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" là không đúng người, đúng tội và để chứng minh oan sai, các bị cáo đã làm đơn kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.
Báo PLVN sẽ tiếp tục thông tin về diễn biến của vụ án này.
