Hình sự hóa dân sự?
Thời gian vừa qua, Pháp luật & Thời đại (Báo Pháp luật Việt Nam) liên tục nhận được đơn thư kêu cứu của anh Hồ Sỹ Thắng, sinh năm 1977, trú tại số 233 Trần Phú, Phường Trần Phú, TP. Hà Tĩnh kêu oan cho vợ mình là Trần Tố Loan - người đang bị VKS nhân dân tỉnh Hà Tĩnh truy tố về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điểm a Khoản 4 Điều 139 Bộ luật hình sự năm 1999 là không đúng bản chất sự việc, cố tình hình sự hóa vụ việc dân sự gây hoang mang trong dư luận.
Theo đó, ngày 25/3/2009, bà Trần Tố Loan (Phường Trần Phú, TP. Hà Tĩnh) thành lập Công ty TNHH Huy Phong (Sau đây viết tắt là Công ty Huy Phong) với hình thức là Công ty TNHH MTV do bà Trần Tố Loan là người đại diện theo pháp luật, là Chủ tịch kiêm Giám đốc công ty.
Ngày 01/9/2011, đại diện Công ty Huy Phong, bà Trần Tố Loan và đại diện của Trung tâm dịch vụ khách hàng - (TTDVKH), VNPT Hà Tĩnh ký hợp đồng mua bán hàng hóa. Sau khi ký hợp đồng, TTDVKH giao hàng là sim, thẻ cào cho Công ty Huy Phong sau khi trừ chiết khấu với tổng giá trị là 2.285.107.500 đồng.
Tuy nhiên, khi đến hạn thanh toán Công ty Huy Phong chưa thanh toán cho TTDVKH như thỏa thuận trong hợp đồng (cam kết thanh toán hết trong 03 ngày). Để khắc phục vấn đề, ngày 23/12/2011, bà Trần Tố Loan đến TTDVKH với tư cách là đại diện Công ty Huy Phong ký Biên bản xác nhận công nợ. Theo biên bản này, Công ty Huy Phong có trách nhiệm trả nợ cho VNPT Hà Tĩnh số tiền còn nợ trong thời gian sớm nhất
 |
| Trần Tố Loan bị bắt bởi một giao dịch mua bán dân sự chính đáng |
Sau hai lần thanh toán Cty Huy Phong vẫn còn nợ VNPT Hà Tĩnh số tiền 2.055.107.500 đồng. Vì thế, ngày 27/5/2013, VNPT Hà Tĩnh gửi công văn sang cơ quan CSĐT công an Tỉnh Hà Tĩnh phản ánh, xác nhận Cty Huy Phong còn nợ 2.055.107.500 đồng.
Đồng thời, Ông Nguyễn Văn Hướng – Giám đốc TTDVKH, Bà Trần Thị Hương Hà – Kế toán và Bà Lê Thị Bình – Thủ quỹ của VNPT Hà Tĩnh tự nộp 2.055.107.500 đồng cho VNPT Hà Tĩnh để khắc phục hậu quả mà Cty Huy Phong còn nợ. Hiện nay, sau nhiều lần trả nợ, Cty Huy còn nợ lại 1.985.107.500 đồng
Tuy nhiên, sau lá đơn phản ánh của VNPT Hà Tĩnh (ngày 21/5/2012) Công an TP. Hà Tĩnh đã nhanh chóng tiến hành điều tra và kết luận bà Loan phạm tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” nhưng ngày 13/7/2012 cơ quan này lại khởi tố Loan tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản ” và ngày 25/7/2013 lại đổi sang tội danh “sử dụng trái phép tài sản” theo Điều 142 BLHS.
Liên tục thay đổi tội danh
Ngày 4/10/2013 VKS thành phố Hà Tĩnh ra cáo trạng truy tố Loan “tội sử dụng trái phép tài sản” theo Điều 142 Bộ luật hình sự. Tuy nhiên do thiếu chứng cứ, tòa án nhân dân TP Hà Tĩnh phải trả lại hồ sơ cho VKS.
Thế nhưng, ngày 29/5, 01/6 và 03/6/2015 Tòa án TP Hà Tĩnh tiếp tục đem sự việc ra xét xử và ra bản án sơ thẩm số 40/2015/HSST tuyên Loan phải chịu án 3 năm 6 tháng tù. Đồng thời, ra lệnh bắt bị cáo Loan tại tòa, trong khi đó Loan không hề có ý định bỏ trốn, nhân thân tốt, đang nuôi 3 con nhỏ cùng mẹ già 73 tuổi khi chồng Loan là bộ đội biên phòng ở biên giới, không thể đảo ngũ về nuôi con.
Chia sẻ với PL&TĐ, anh Hồ Sỹ Thắng (chồng chị Loan) cho biết: “Không đồng ý với bản án sơ thẩm, vợ tôi đã kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.
Ngày 08/9/2015, Tòa án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh lại mở phiên tòa phúc thẩm xét xử và ra Bản án số 143/2015/HSPT tuyên hủy Bản án sơ thẩm số 40/2015/HSST ngày 03/6/2015 của Tòa án nhân dân Thành phố Hà Tĩnh, chuyển hồ sơ vụ án cho VKS nhân dân thành phố Hà Tĩnh để điều tra lại.
Ngày 25/02/2016, cơ quan CSĐT-Công an tỉnh Hà Tĩnh có bản kết luận điều tra lại vụ án hình sự số 09/KLĐT xác định hành vi của vợ tôi đã phạm vào tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” được quy định tại Điều 139 BLHS và quyết định chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra vụ án đến VKS nhân dân tỉnh Hà Tĩnh.
Đến ngày 23/3/2016, VKS nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã ra Cáo trạng số 10/CTr – KSĐT quyết định truy tố vợ tôi về tội: “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo quy định tại Điểm a Khoản 4 điều 139 Bộ luật hình sự. Thật không thể hiểu nổi các cơ cơ quan tố tụng của tỉnh Hà Tĩnh đang làm gì, khi mà liên tục thay đổi tội danh, tuyên án rồi lại hủy án...” anh Thắng bức xúc nói.
Trao đổi với phóng viên, ông Ngô Đức Thủy, Phó viện trưởng VKSND tỉnh Hà Tĩnh khẳng định không có chuyện oan sai: “Nếu oan sai thì những người có liên quan phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Đó là điều chắc chắn. Tôi xử lý việc này trên cơ sở chứng cứ, kết quả điều tra xác định được của cơ quan cảnh sát điều tra”.
 |
| Ông Ngô Đức Thủy Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh |
Trả lời về việc liên tục thay đổi tội danh, ông Thủy cho rằng: “Cái này là do nhận thức pháp luật! Thay đổi tội danh là chuyện bình thường và pháp luật cho phép. Lúc đầu là khởi tố tội “lạm dụng chiếm đoạt tài sản”, sau này chuyển sang tội danh khác bởi vì nhận thức pháp luật là một quá trình. Giữa cơ quan pháp luật với cơ quan pháp luật nhiều lúc còn chưa chính xác, sai là chuyện bình thường.
Đồng thời ông Thụy cũng cho rằng, sự việc hoàn toàn không phải là giao dịch dân dân sự: “Đúng là trước là giao dịch dân sự nhưng là lợi dụng dân sự để lừa đảo. Bởi vì, bà Loan đã vỡ nợ trước đó và giao dịch là để lấy tiền để quay vòng vốn nhưng lại không dùng nó để quay vòng mà dùng để trả nợ”, ông Thủy nói.
Tuy nhiên, khi trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Hướng- Giám đốc TTDVKH, VNPT Hà Tĩnh lại cho biết: “Tôi và bà Loan là bạn hàng lâu năm nên giữa chúng tôi có sự tin tưởng lẫn nhau. Trong giao dịch với Công ty Huy Phong tôi không nhận thấy bà Loan có dấu hiệu hành vi lừa đảo để lấy tiền của VNPT Hà Tĩnh và khẳng định bà Loan không lừa đảo”.
Quan hệ pháp nhân hay cá nhân?
Trao đổi với PL&TĐ, Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Công ty Luật TNHH BROSS và Cộng sự, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội khẳng định Cơ quan điều tra và VKS nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã cố tình hình sự hóa quan hệ kinh doanh thương mại giữa các pháp nhân.
Lý giải về điều này, Luật sư Bách cho biết: Quan hệ giao dịch mua bán sim thẻ là giao dịch kinh doanh thương mại thuần túy giữa VNPT Hà Tĩnh và Công ty TNHH Huy Phong.
Bởi, ngày 01/9/2009, Công ty Huy Phong và TTDVKH – VNPT Hà Tĩnh đã thỏa thuận và ký kết hợp đồng nguyên tắc mua bán hàng hóa số 09/2011. Thực hiện hợp đồng nguyên tắc, Công ty Huy Phong và TTDVKH đã nhiều lần có giao dịch mua bán hàng hóa, trong đó có 03 đơn đặt hàng ngày 01/11/2011, ngày 02/12/2011 và ngày 06/12/2011, đã được TTDVKH chấp thuận bán hàng, tiến hành bàn giao hàng hóa cho Công ty Huy Phong theo từng đợt.
Đến ngày 25/12/2011, giữa Công ty Huy Phong và TTDVKH – VNPT Hà Tĩnh đã có Biên bản đối chiếu công nợ, theo đó TTDVKH đã đồng ý cho Công ty Huy Phong chậm thanh toán số tiền 2.076.107.500 đồng.
Bên cạnh đó, tại các lời khai của mình, Giám đốc TTDVKH – VNPT Hà Tĩnh, người đã trực tiếp thương thảo, giao kết hợp đồng xác nhận nhiều lần, cụ thể, tại phiên tòa sơ thẩm ngày 29/5/2015, ông Hướng khai: “Chúng tôi ký hợp đồng với Công ty Huy Phong làm ba lần, hàng hóa là sim thẻ điện thoại, về phương thức thanh toán bằng tiền mặt ngay sau khi nhận hàng nhưng do áp lực khoán doanh thu, chúng tôi cho Loan nợ thời gian thanh toán từ 03 đến 15 ngày”.
Đặc biệt, khi được hỏi “Quan hệ pháp luật giữa Công ty Huy Phong và TTDVKH – VNPT Hà Tĩnh là quan hệ cá nhân hay pháp nhân?”, ông Hướng khẳng định “là quan hệ pháp nhân”.
Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 08/9/2015, khi được hỏi: “Nếu không có Hợp đồng nguyên tắc đã ký trước đó với Công ty TNHH Huy Phong thì với tư cách cá nhân của bị cáo thì TTDVKH có bán thẻ cào không?”, ông Hướng trả lời dứt khoát là: “không”.
Tại Biên bản ghi lời khai ngày 17/2/2016 ông Hướng khai: “Giữa Công ty Huy Phong và Trung tâm dịch vụ khách hàng là bạn hàng, có quan hệ mua bán từ cuối năm 2010 hoặc đầu 2011. Các lần mua bán trước ngày 01/11/2011 thì đều thanh toán sòng phẳng, đầy đủ, không nợ tiền. Đến ngày 01/11/2011 thì Công ty Huy Phong do chị Loan làm Giám đốc mới mua nợ của Trung tâm”.
Điều này phù hợp với lời khai của bà Trần Tố Loan luôn khẳng định việc mua bán sim thẻ ngày 02/12/2011 và ngày 06/12/2011 là giữa Công ty Huy Phong với Trung tâm dịch vụ khách hàng và bà giao kết hợp đồng với tư cách là Giám đốc – đại diện Công ty Huy Phong chứ không phải với tư cách cá nhân.
Như vậy, có thể khẳng định cả về mặt khách quan và ý chí chủ quan, Trung tâm DVKH – VNPT Hà Tĩnh bán lô sim thẻ Vinaphone ngày 02 và ngày 06/12/2011 cho Công ty Huy Phong chứ không phải là cá nhân bà Trần Tố Loan.
Ngoài ra, hồ sơ vụ án cũng thể hiện khi nhân danh Công ty Huy Phong tham gia thương thảo, giao kết mua bán các lô sim thẻ ngày 02/12/2011 và ngày 06/12/2011 với TTDVKH, đại diện theo pháp luật của Công ty Huy Phong – bà Trần Tố Loan không hề có bất cứ hành vi gian dối nào để bên bán – TTDVKH tin tưởng, bán hàng nhằm chiếm đoạt.
Từ những căn cứ quy định của pháp luật về hiệu lực của hợp đồng, Luật sư Bách một lần nữa khẳng định rằng “việc mua bán sim thẻ giữa Trung tâm DVKH – VNPT Hà Tĩnh và Công ty Huy Phong là hoàn toàn hợp pháp.
Trách nhiệm trả nợ đối với TTDVKH – VNPT Hà Tĩnh thuộc về pháp nhân Công ty Huy Phong. Đồng thời, việc Công ty Huy Phong mua hàng rồi nợ tiền VNPT Hà Tĩnh không làm phát sinh trách nhiệm hình sự đối với bà Trần Tố Loan”.
Lý giải điều này, Luật sư Bách trích dẫn Điều 63 Luật doanh nghiệp 2005 quy định về Công ty TNHH MTV: “Chủ sở hữu công ty chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của công ty trong phạm vi số vốn điều lệ của công ty”.
Như vậy, bà Loan với tư cách là chủ sở hữu Công ty Huy Phong, nếu có phát sinh trách nhiệm thì cũng chỉ là trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của Công ty, chứ hoàn toàn không phát sinh trách nhiệm hình sự đối với bà Trần Tố Loan”, Luật sư Bách nói.
Báo Pháp luật Việt Nam tiếp tục cập nhật thông tin về vụ việc này.
