Phong tê thấp Bà Giằng nổi tiếng tại Thanh Hoá từ lâu đời và đã được nhân dân cả nước biết đến từ rất nhiều năm nay. Trải qua, nhiều thế hệ, bài thuốc đã được minh chứng qua thời gian và giúp điều trị khỏi cho hàng ngàn bệnh nhân.
 |
| Lương y Phạm Thị Giang nhận giải thưởng Ngôi sao thuốc Việt do ông Nguyễn Thiện Nhân - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Trung ương MTTQ Việt Nam và bà Nguyễn Thị Kim Tiến - Bộ trưởng Bộ Y tế, trao tặng |
Được biết, trong thời gian vừa qua, doanh nghiệp đã hoàn chỉnh quy trình sản xuất cho 2 sản phẩm mới là Thống Phong Bà Giằng (chữa bệnh Gout) và Dạ Dày hoàn Bà Giằng. Hai sản phẩm này đã được Hội Đông y và Sở Y tế tỉnh Thanh Hóa công nhận là Thuốc gia truyền.
 |
| Lương y Phạm Thị Giang chụp ảnh lưu niệm cùng chồng là ông Lê Minh - nguyên Phó Cục trưởng Cục Đối ngoại, Bộ Quốc phòng trong ngày ông nhận Huy hiệu 70 năm tuổi Đảng |
PV Báo Pháp luật Việt Nam đã có cuộc trao đổi với Lương y Phạm Thị Giang – Chủ doanh nghiệp Bà Giằng nổi tiếng về việc bảo tồn và phát triển thương hiệu thuốc trăm năm Bà Giằng.
*Xin bà cho biết về lịch sử hình thành cũng như quá trình phát triển của thương hiệu Bà Giằng?
-Tôi là Lương y Phạm Thị Giang, con gái thứ hai của cụ Lang Giằng, chủ Doanh nghiệp Bà Giằng. Bài thuốc Phong tê thấp Bà Giằng xuất phát từ ông nội tôi, cụ Phạm Viết Phác (quê ở Đại Lý, xã Thiệu Vân, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa). Ông là một cụ đồ nho đi dạy học khắp nơi và rất say mê thu thập những bài thuốc dân gian. Ông có một người con trai - Phạm Viết Chân, tức là bố tôi. Năm 21 tuổi bị bại liệt, không đi lại. Thương con, cụ Phác đã sưu tầm các bài thuốc kỳ diệu, chữa cho con trai khỏi bệnh và có thể đi lại được bình thường.
 |
| Bà Phạm Thị Giang |
Sau khi khỏi bệnh, bố tôi Phạm Viết Chân làm nghề thuốc và đi khắp nơi chữa bệnh cứu người. Sau đấy bố tôi kết hôn với bà Lê Thi Huân, sinh 2 con gái: con cả - bà Phạm Thị Giằng và tôi là con thứ. Sau khi bố tôi mất, mẹ tôi kế tiếp nghề thuốc do bố chồng và chồng để lại và bà đã phát triển nghề thuốc nổi tiếng khắp nước.
*Vậy thưa bà, tại sao lại có tên Bà Giằng?
- Theo truyền thống ở nông thôn Việt Nam trước đây, mọi người gọi cha mẹ theo tên của con cả, vậy là bà Huân được gọi một cách thân mật là “Bà Giằng”. Trong 2 người con gái của Bà Giằng, tôi do có điều kiện được ở gần mẹ và được chứng kiến mẹ chữa trị cho hàng nghìn người khỏi bệnh. Vào thời gian những năm 70, hàng ngày ngoài việc làm kế toán tôi lại đạp xe đi lấy nguyên liệu, rồi cần mẫn phụ mẹ làm thuốc.
 |
| Giấy chứng nhận Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ của Doanh nghiệp tư nhân SX thuốc YHCT Bà Giằng |
Năm 1981, sau khi mẹ tôi (Bà Giằng) mất, tôi tiếp tục sự nghiệp của mẹ. Và từ đó đến nay, hơn 50 năm qua, tôi đã vững tay chèo, đưa nghề thuốc của gia đình ngày một lớn mạnh.
*Là hậu duệ của gia tộc họ Phạm với truyền thống thuốc gia truyền lâu năm nổi tiếng, bà đã tiếp nối và phát huy truyền thống vẻ vang, đáng quý của gia tộc như thế nào?
- Để sản xuất các sản phẩm Thuốc gia truyền, doanh nghiệp phải bào chế trên 30 loại dược liệu khác nhau và mỗi dược liệu cần được bào chế công phu theo một quy trình riêng biệt. Đại đa số các dược liệu, đặc biệt là các dược liệu chứa nhiều tinh dầu tự nhiên cần được phơi, sấy và chế biến ở nhiệt độ thấp để đảm bảo chất lượng dược liệu và giữ được giá trị bài thuốc.
 |
| Thương hiệu Thuốc gia truyền Bà Giằng nổi tiếng trong nước và cả nước ngoài |
Từ một cơ sở nhỏ sản xuất thuốc bằng phương pháp thủ công, tôi cùng với các con đã nghiên cứu và thử nghiệm để từng bước đưa việc sản xuất thuốc trên dây chuyền hiện đại nhưng vẫn bảo tồn việc bào chế dược liệu theo phương thức gia truyền do tổ tiên để lại.
 |
| Hai sản phẩm truyền thống của thương hiệu Bà Giằng là Phong tê thấp Bà Giằng và Đại tràng hoàn Bà Giằng đã được Bộ Y tế cấp phép là Thuốc chữa bệnh |
Ngoài ra, để giữ gìn và bảo tồn các cây thuốc quý của Việt Nam trước nguy cơ tuyệt chủng, trong những năm qua doanh nghiệp chúng tôi đã kết hợp với huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hoá đầu tư xây dựng khu trồng cây thuốc hàng chục hecta.
Từ một nhà thuốc gia truyền sản xuất thủ công và bán thuốc tại nhà, đến năm 2002 gia đình tôi đã phát triển thành “Cơ sở sản xuất Thuốc YHCT Bà Giằng”. Doanh nghiệp đã đầu tư nâng cấp xưởng sản xuất thuốc thành Nhà máy sản xuất trên quy mô 5.000 m2 tại Khu Công nghiệp Hoằng Long, TP Thanh Hóa. Nhà máy được đầu tư kỹ thuật tiên tiến, sản xuất theo quy trình khép kín nhằm đảm bảo chất lượng thuốc theo quy định của Bộ Y tế.
 |
| Hai sản phẩm mới là Dạ dày hoàn Bà Giằng và Thống phong hoàn Bà Giằng đã được Hội Đông y và Sở Y tế Thanh Hóa công nhận là Thuốc Đông y |
Doanh nghiệp chúng tôi luôn không ngừng nỗ lực phát triển để đưa vào sản xuất những sản phẩm có chất lượng tốt và giá thành hợp lý. Cũng chính vì vậy, mà ngoài 2 bài thuốc là “Phong tê thấp” và “Đại tràng hoàn” đã được Bộ Y tế cấp chứng nhận là “Thuốc chữa bệnh”, trong những năm qua doanh nghiệp đã hoàn chỉnh quy trình sản xuất cho 2 sản phẩm do tổ tiên để lại là Thống Phong Bà Giằng (chữa bệnh Gout) và Dạ Dày hoàn Bà Giằng.
Trong năm 2015, Doanh nghiệp Bà Giằng đã đạt những giải thưởng cao quý nhất của Đảng và Chính phủ như: Ngôi sao Thuốc Việt lần I, Giải thưởng chất lượng quốc gia. Tháng 5/2018, Doanh nghiệp sản xuất Thuốc YHCT Bà Giằng đã chính thức được Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thanh hóa công nhận là Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ… Đây chính là minh chứng cho chất lượng, uy tín và niềm tin của người bệnh đối với sản phẩm cũng như đối với doanh nghiệp trong suốt chặng đường phát triển trên 100 năm qua.
*Bà có thể chia sẻ rõ hơn về việc bào chế thành công vị Mã tiền, một vị thuốc chủ đạo của sản phẩm thuốc Phong tê thấp?
- Bài thuốc Phong tê thấp Bà Giằng là một trong rất hiếm bài thuốc dân gian đã được Giáo sư Đỗ Tất Lợi đưa vào tuyển tập “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”. Bài thuốc còn được đưa vào các giáo trình giảng dạy cho sinh viên ngành dược tại các trường đại học và cao đẳng ở Việt Nam.
Tuy nhiên, bí quyết của bài thuốc gia truyền Bà Giằng vẫn được bảo tồn và dựa trên sự bào chế công phu và kết hợp tài tình các vị thuốc thảo dược để đem lại hiệu quả chữa bệnh cao và an toàn đối với người sử dụng.
Một trong những bản sắc riêng của bài thuốc xương khớp Bà Giằng là sự bào chế Mã tiền hay còn gọi “Mã tiền chế”. Hạt mã tiền có 2 hoạt chất chính: Strychnin và Brucin. Phương pháp bào chế mã tiền của Bà Giằng dựa trên kinh nghiệm và bí quyết gia truyền đã được đúc kết 3 đời: phương pháp bào chế để vừa phát huy hiệu quả chữa bệnh cao vừa hạn chế các tác dụng phụ.
 |
| Lương y Phạm Thị Giang (thứ ba từ trái sang) hướng dẫn công nhân lựa chọn và phân loại dược liệu |
Bài thuốc Phong Tê thấp Bà Giằng sử dụng các loại thảo dược quý trong điều trị xương khớp như: Mã tiền chế, đương quy, đỗ trọng, ngưu tất, quế chi ... và được điều chế theo cấu trúc “Quân - Thần - Tá - Sứ” theo kinh điển chữa bệnh của y học cổ truyền.
Mã tiền - “Quân” (vua, tức vị thuốc chủ đạo hay còn được gọi là “chủ dược”) - vị thuốc Nam được sử dụng chuyên chữa trị các bệnh về xương khớp, chứa hoạt chất Strychnin có tác dụng giảm đau và kháng viêm rất tốt. Thương truật - “Thần”, vị tể tướng hỗ trợ trực tiếp cho quân vương được dùng để tăng cường tác dụng của Mã tiền. Hương phụ, mộc hương, thương truật - “Tá”, tức phụ tá để hạn chế tác dụng phụ của Mã tiền. Các vị này giúp tăng tác dụng giảm đau, hạn chế các tác dụng phụ của thuốc. Địa liền, quế chi - “Sứ”, có tác dụng dẫn đường, đưa thuốc tới vị trí bệnh và điều hòa phương thuốc.
*Xin bà cho biết về những sản phẩm, dịch vụ thế mạnh của Thương hiệu Bà Giằng?
- Hiện nay, sản phẩm chủ lực của chúng tôi là Phong tê thấp Bà Giằng và Đại Tràng hoàn Bà Giằng. Trong đó, Đại tràng hoàn là tinh hoa kết hợp từ hai bài thuốc cổ phương. Thành phần thuốc Đại tràng Bà Giằng bao gồm các dược liệu sau: đẳng sâm, hoàng liên, thần khúc, bạch truật, trần bì, nhục đậu khấu, bạch linh, mộc hương, mạch nha, cam thảo, sa nhân, sơn tra, hoài sơn.
Thành phần thuốc Đại tràng Bà Giằng là sự kết hợp của 2 bài thuốc cổ phương “Tứ quân tử thang” (đẳng sâm, bạch truật, bạch linh, cam thảo) và “Hương sa lục quân tử thang” (đẳng sâm, hoàng liên, cam thảo, trần bì, mộc hương, sa nhân) và gia giảm thêm một số dược liệu quý như mạch nha, sơn tra, thần khúc, hoài sơn, nhục đậu khấu giúp cho bài thuốc đem lại tác dụng điều trị bệnh và phòng bệnh hiệu quả các căn bệnh: Đại tràng co thắt, viêm đại tràng, rối loạn tiêu hoá, đau bụng đi ngoài, an uống khó tiêu - đầy hơi...
Ngoài ra, trong những năm gần đây doanh nghiệp chúng tôi hoàn chỉnh quy trình sản xuất cho 2 sản phẩm mới là Thống Phong Bà Giằng (chữa bệnh gout) và Dạ Dày hoàn Bà Giằng. Hai sản phẩm này đã được Hội Đông y Tỉnh Thanh Hóa công nhận là Thuốc gia truyền.
 |
| Nhà máy sản xuất thuốc Y học cổ truyền Bà Giằng |
Năm vừa rồi, doanh nghiệp chúng tôi đã triển khai lâm sàng 2 sản phẩm mới này tại Bộ môn Dược lý – Trường Đại học Y Hà Nội. Đối với sản phẩm chữa bệnh gout, kết quả lâm sàng cho thấy thuốc có tác dụng đào thải acit Uric rất hiệu quả. Ngoài ra thuốc không hề gây ra các hiệu ứng phụ, không ảnh hưởng đến các chức năng gan và thận.
Kết quả lâm sàng trên thuốc dạ dày khẳng định thuốc rất có hiệu quả điều trị viêm loát dạ dày, tá tràng và chống ợ chua, đầy hơi. Một trong những đặc thù của Thuốc Đông y nói chung cũng như thuốc Bà Giằng là độ an toàn rất cao, không gây ra các hiệu ứng phụ.
*Bà có thể cho biết những kế hoạch tương lai, dự định sắp tới của doanh nghiệp?
- Theo quy định của Bộ Y tế, trong thời gian tới việc sản xuất thuốc phải đạt tiêu chuẩn quốc tế gọi là GMP-WHO. Tiêu chuẩn GMP là những chữ viết tắt bằng tiếng Anh của “Good Manufacturing Practice”, tức là thực hành sản xuất tốt, đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng và an toàn. Tiêu chuẩn GMP quan tâm đến các yếu tổ quan trọng như con người, nguyên vật liệu, môi trường cũng như máy móc thiết bị và thao tác trong quá trình sản xuất.
Thực hiện quy định của Bộ Y tế, doanh nghiệp chúng tôi đã lên kế hoạch xây dựng nhà máy mới. Trong 2 năm qua, doanh nghiệp đã làm dự án trình lên chính quyền địa phương và UBND tỉnh Thanh hoá đã chấp thuận chủ trương giao cho doanh nghiệp gần 2 hecta đất để xây dựng khu chế biến dược liệu và nhà máy sản xuất đạt tiêu chuẩn quốc tế. Mục đích của doanh nghiệp chúng tôi là bảo tồn những bài thuốc gia truyền do tổ tiên để lại và qua đấy góp phần đóng góp vào sự phát triển của nghành Y học cổ truyền ở Việt nam. Ngoài ra, đưa ra những sản phẩm có chất lượng tốt, giá cả hợp lí và độ an toàn toàn cao để chữa bệnh và phục vụ nhân dân.
*Xin trân trọng cảm ơn bà!
