Bóc trần thủ đoạn chuyển giá
Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính vừa có thông tin chính thức liên quan đến việc thanh tra thuế tại Công ty Metro Cash & Carry Việt Nam. Kết quả thanh tra cho thấy, công ty này có nhiều vi phạm liên quan đến chuyển giá, trốn thuế. Cơ quan thuế đã yêu cầu công ty này điều chỉnh giảm lỗ, giảm khấu trừ và truy thu thuế với tổng số tiền 507 tỷ đồng.
Theo Tổng cục Thuế, một trong những nguyên nhân thua lỗ của công ty này là từ năm 2002 đến năm 2013, công ty liên tục đầu tư mở rộng, đặc biệt trong một thời gian ngắn, từ năm 2010 đến năm 2012, công ty mở thêm 10 trung tâm. Các chi phí khấu hao, tiện ích, tiền thuê đất rất lớn là nguyên nhân chính gây ra các khoản lỗ cho trung tâm mới thành lập.
Đáng chú ý nhất là chi phí trả cho các công ty liên kết ở Đức từ năm 2001-2013 khá lớn như chi phí nhượng quyền thương mại (731 tỷ đồng); chi phí lương, thưởng và phụ cấp cho ban giám đốc và chuyên gia nước ngoài trả cho các cá nhân thông qua Metro Cash & Cary tại Đức (chi phí bồi hoàn 699 tỷ đồng)...
Tuy nhiên, các giao dịch này công ty đã kê khai giao dịch liên kết, mặt khác đối với các khoản chi phí lớn nêu trên đã được đoàn thanh tra rà soát và loại khỏi chi phí hợp lý hợp lệ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp, hoặc thu thuế đối với những khoản không có chứng từ hợp lý hợp lệ theo quy định của pháp luật.
Theo đó: Loại khỏi chi phí hợp lý hợp lệ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản chi phí nhượng quyền thương mại trả cho công ty Metro AG (Đức) năm 2012-2013, số tiền: 7,5 tỷ đồng, do đơn vị hạch toán vào chi phí nhiều hơn doanh thu công ty Metro AG (Đức); đồng thời đề nghị đơn vị kê khai điều chỉnh giảm chi phí nhượng quyền thương mại trong khoảng thời gian ngoài niên độ thanh tra, số tiền: 245 tỷ đồng, do đơn vị chưa đăng ký với Bộ Công thương hoạt động nhượng quyền thương mại.
Ngoài ra, truy thu thuế nộp thay nhà thầu nước ngoài năm 2012-2013 đối với khoản chi phí lương, thưởng và phụ cấp cho ban giám đốc và chuyên gia nước ngoài trả cho các cá nhân thông qua Metro Cash & Cary GmbH, số tiền: 16 tỷ đồng; đồng thời yêu cầu đơn vị kê khai bổ sung số tiền thuế: 39 tỷ đồng đối với khoản chi phí này trong khoảng thời gian ngoài niên độ thanh tra.
 |
| Diễn biến doanh thu của Metro Việt Nam trong 12 năm gia nhập thị trường Việt Nam.Số liệu: Báo cáo tài chính Tập đoàn Metro |
Truy thu bằng cách nào?
Trao đổi với báo chí, ông Bùi Văn Nam, Tổng cục Trưởng Tổng cục Thuế cho biết: Một trong những lý do khác làm Metro Việt Nam lỗ là vì áp dụng các tiêu chuẩn đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm và an ninh cao từ Đức, đẩy chi phí lên cao. Ví dụ năm 2013, tỷ lệ hao hụt tổn thất chiếm 1,15% tổng doanh thu, chi phí cho anh ninh chiếm 0,3%...
Ông Nam đánh giá, cần nhìn nhận khách quan vấn đề này. “Doanh nghiệp nào cũng muốn có lợi nhuận, cơ quan thanh tra thuế có nhiệm vụ chỉ ra sai phạm để doanh nghiệp chỉnh sửa”. Vị này còn đưa ra ví dụ khác rằng, hệ thống siêu thị Metro đã làm thay đổi tích cực các địa phương.
Hiện có thông tin Metro Việt Nam đang đàm phán chuyển nhượng toàn bộ 19 trung tâm siêu thị tại 16 tỉnh, thành phố cho đối tác nước ngoài. Câu hỏi đặt ra, liệu cơ quan thuế có truy thu được các khoản thuế mà Metro Việt Nam đã vi phạm? Người đứng đầu ngành thuế cho biết: Điều đó phụ thuộc vào các hiệp định thuế quan, thương mại giữa Việt Nam với nước ngoài, nơi tập đoàn mẹ của Metro Việt Nam đóng trụ sở. “Các hiệp định luôn tôn trọng nguyên tắc tránh đánh thuế hai lần”, ông Nam nói.
Lỗi của cơ quan chức năng Việt Nam?
Theo nhận định của PGS TS Phạm Tất Thắng - Nghiên cứu viên Cao cấp Bộ Công thương, suốt 12 năm qua, khi Metro xin mở thêm cơ sở mới trong điều kiện báo lỗ, các cơ quan chức năng lại không có thanh tra kiểm tra cụ thể để trả lời dứt khoát là họ lỗ thật hay có chuyển giá? Việc không có câu trả lời rõ ràng cũng phần nào có lỗi của các nhà quản lý Việt Nam chứ không phải riêng Metro.
Ths Bùi Ngọc Sơn - Trưởng phòng Kinh tế Quốc tế, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính trị thế giới nói: "Thực ra do chúng ta công nhận, bỏ qua và chấp nhận tình trạng báo lỗ nhưng vẫn mở rộng đầu tư kinh doanh mới kéo dài, cho đến khi báo chí thông tin dư luận mới biết Metro đã ở Việt Nam bao nhiêu năm và thua lỗ như thế nào còn ở các nước khác hoạt động của các doanh nghiệp lớn được công bố thường xuyên vì vậy doanh nghiệp không thể làm được những chiêu bài trên".
 |
| Metro An Phú, quận 2, TP HCM. |
Đồng quan điểm với Ths Bùi Ngọc Sơn, ông Vũ Vinh Phú - Chủ tịch Hiệp hội siêu thị từng cho biết, trong vấn đề doanh nghiệp không đóng thuế trong suốt 12 năm, sai lầm của chúng ta là không tổ chức điều tra sớm. Metro đã vào đây hơn chục năm, đến bây giờ mới thả gà ra đuổi nhưng nếu không sớm có ràng buộc gì họ sẽ rút rất nhanh.
Theo ông Vũ Vinh Phú, Việt Nam đã mất cả chì lẫn chài khi cùng lúc ưu đãi mời gọi doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực này, khiến thị trường của doanh nghiệp nội địa bị ảnh hưởng dẫn đến sản xuất trong nước gặp khó cùng lúc lại không thu lợi cho ngân sách nhà nước thông qua các khoản thuế. Vì vậy Cơ quan Thuế Tổng Cục Thuế, thuế địa phương phải chịu trách nhiệm về vấn đề nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp.
Trong khi đó, trả lời câu hỏi: Tại sao cơ quan Thuế phải mất gần 13 năm mới đưa ra được kết luận như trên, ông Nguyễn Đẩu, Phó Chánh thanh tra Tổng cục Thuế lý giải nguyên nhân nằm ở Luật.
Ông Đẩu cho biết, về vấn đề nhượng quyền thương mại, ví dụ tại Đức, công ty mẹ không được phép nhượng quyền cho công ty con. Nhưng Việt Nam vẫn cho phép. Vì vậy, không thể cấm được doanh nghiệp nhượng quyền.
Tuy nhiên, sau vụ Metro, cơ quan Thuế cũng rút ra được bài học “xương máu”. “Đối với chúng tôi, khi làm việc tại Metro, chúng tôi rút ra một điều nếu không quy định tỷ lệ nhất định nào đấy, các công ty sẽ chuyển lung tung” – Ông Đẩu cho hay.
Khi được hỏi Metro đã thua lỗ trong thời gian dài nhưng tại sao đến năm 2014, ngành Thuế mới thanh tra toàn diện Metro, ông Đẩu nói cho biết vệc thanh tra các công ty này do đơn vị quản lý làm. Với Metro, khi dư luận xôn xao với việc chuyển nhượng giữa Metro Việt Nam với một thương gia ở Thái Lan, cơ quan Thuế mới quyết định vào xem xét toàn diện. Có lẽ do Luật ở Việt Nam vẫn cho phép việc nhượng quyền thương mại nên Metro vẫn chưa có động thái “hối lỗi”./.
