Nghệ thuật tuồng là kho tàng cuốn hút

17 tuổi, đam mê một loại hình nghệ thuật cổ điển, khó hiểu, đời sống, Trà hãy chia sẻ về con đường đam mê với nghệ thuật tuồng và dự án mình khởi phát để cho ra đời?

- Khoảng gần hai năm về trước, khi em vẫn chỉ là một học sinh lớp 9, nghệ thuật tuồng đã đến với em một cách tình cờ, như một luồng gió mới lạ. Ban đầu chỉ là những bài đăng thoáng qua trên mạng xã hội, nhưng qua từng trang viết, từng hình ảnh, tuồng đã khơi dậy trong em một niềm tò mò khó tả. Tuy nhiên, dấu ấn sâu đậm nhất của em với tuồng chỉ thực sự bắt đầu khi em lần đầu tiên bước chân vào Nhà hát Hồng Hà. Đứng giữa không gian trang nghiêm ấy, em như cảm nhận được nhịp đập mãnh liệt của một nền nghệ thuật cổ xưa, đầy tự hào và tinh hoa.

Chính khoảnh khắc ấy khiến em nhận ra rằng, chỉ khi được trực tiếp chứng kiến, thưởng thức tuồng qua từng nét diễn, từng nhịp trống, người ta mới thấu hiểu được cái hồn, cái tinh túy mà nghệ thuật này mang lại. Đối với em, cái “hồn,” cái “túy” của tuồng không chỉ gói gọn trong những câu thoại truyền cảm hay những động tác tinh tế của diễn viên, mà nó còn ẩn chứa trong từng lớp hóa trang độc đáo, kỳ công và đầy sắc thái - một nét đặc trưng mà không thể nhầm lẫn với bất kỳ loại hình sân khấu nào khác.

Đến năm lớp 10, tình yêu dành cho tuồng của em như nở rộ, cháy bỏng hơn bao giờ hết. Em nhận ra rằng, nếu chỉ dừng lại ở việc ngưỡng mộ, yêu quý thì vẫn chưa đủ để tôn vinh giá trị quý báu của tuồng. Em cần làm một điều gì đó thiết thực, có ý nghĩa hơn. Và từ đó, lý tưởng về một dự án nhằm phát triển và bảo tồn tuồng đã dần hình thành trong em.

Niềm say mê ấy đã nhanh chóng chuyển hóa thành sứ mệnh. Em nhận ra rằng, để làm nên một dự án có sức lan tỏa và bền vững, điều cốt lõi là xây dựng một cộng đồng cùng chung lý tưởng, cùng chung đam mê. Em bắt đầu hành trình tìm kiếm những người bạn đồng hành, những tâm hồn cùng chia sẻ khát vọng bảo tồn và phát triển nghệ thuật tuồng. Thế nhưng, mọi chuyện thường không đơn giản như những gì mình mong đợi.

Hành trình ấy đôi lúc khiến em cảm thấy đơn độc, khi không phải ai cũng hiểu được ý nghĩa sâu xa của tuồng hay chia sẻ cùng em lòng nhiệt huyết dành cho một loại hình nghệ thuật truyền thống. Có những lúc em cảm thấy như đứng trước một bức tường lớn, nhưng cũng chính những khó khăn ấy giúp em kiên định hơn với ước mơ của mình. Em hiểu rằng, hành trình gìn giữ văn hóa cần nhiều hơn là nhiệt huyết nhất thời, mà còn là sự kiên nhẫn, là niềm tin bền bỉ vào giá trị văn hóa của dân tộc.

Cuối 2023, đầu 2024 là cột mốc đánh dấu cho sự ra đời của “Tuồng Sắc” như một nỗ lực nhằm gìn giữ, bảo vệ và truyền tải nét đẹp của tuồng tới với cộng đồng người trẻ. Cùng với niềm yêu tuồng đến mức say mê, “Tuồng Sắc” đã thành công tổ chức được nhiều hoạt động nhằm lan tỏa nghệ thuật này đến với các bạn trẻ. “Tuồng Sắc” đã thành công mang tuồng tới nhiều nẻo đường trên đất nước Việt Nam qua các sự kiện như “Tuồng Cho Em” hay “Hồn Ca Tuồng Việt”. Nhưng em hiểu rằng, chỉ như vậy là không đủ. Em quyết định tiến bước, dù con đường ấy có chông gai đến đâu. Bằng cách tiếp tục tự học hỏi, tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người đi trước và luôn giữ trong tim niềm tin vào giá trị của tuồng, em hy vọng rằng dự án của mình sẽ từng bước thành công. Để rồi, một ngày không xa, tuồng sẽ không chỉ là niềm đam mê của riêng em, mà còn trở thành niềm tự hào chung của thế hệ trẻ - những người cùng nhau giữ gìn và lan tỏa nét đẹp của di sản này.

Với một người tuổi đời còn rất trẻ tìm hiểu một nghệ thuật truyền thống khó như tuồng có trở ngại với em không?

- Với một người còn rất trẻ như em, việc tìm hiểu và gắn bó với nghệ thuật truyền thống sâu sắc như tuồng là một hành trình đầy thách thức nhưng cũng đầy thú vị. Tuồng không phải là một loại hình dễ dàng tiếp cận. Cái đẹp của tuồng không nằm ở sự hào nhoáng bên ngoài mà ẩn chứa trong từng lời ca, từng ánh mắt, từng nét hóa trang kỳ công. Khi mới bắt đầu, có những lúc em cảm thấy như mình đang đứng trước một kho tàng quá lớn, quá phức tạp để nắm bắt hết. Nhưng cũng chính sự phức tạp ấy lại cuốn hút em, thôi thúc em khám phá từng tầng lớp ý nghĩa, từng lớp giá trị của tuồng. Em dần nhận ra rằng, mỗi bước đi trong hành trình này đều là một trải nghiệm quý giá, là một cách để em học hỏi, để lớn lên và hiểu rõ hơn về văn hóa dân tộc. Tuồng không chỉ là nghệ thuật mà còn là cả một phần bản sắc của quê hương, của cội nguồn mà em muốn gìn giữ và lan tỏa.

Từ khi dự án được triển khai, hoạt động của dự án diễn ra như thế nào?

- Kể từ khi Dự án “Tuồng Sắc” được thành lập, chúng em đã không ngừng nỗ lực để mang tuồng đến gần hơn với giới trẻ và cộng đồng. Các hoạt động của dự án đã diễn ra phong phú, từ những buổi workshop hướng dẫn hóa trang tuồng cho đến các buổi giao lưu văn hóa, giới thiệu về lịch sử, cốt cách của tuồng và cả những show diễn thực cảnh độc đáo.

Chúng em còn dành nhiều thời gian để xây dựng nội dung trên mạng xã hội, tạo nên các bài đăng sinh động về tuồng nhằm thu hút sự quan tâm của các bạn trẻ. Mỗi hoạt động không chỉ là một cơ hội để chia sẻ mà còn là một dịp để chúng em kết nối với những người yêu tuồng, những người cùng chung chí hướng. Niềm vui lớn nhất có lẽ là khi chúng em nhận được những phản hồi tích cực từ các bạn trẻ, từ những người quan tâm đến tuồng. Họ không chỉ bày tỏ sự ngưỡng mộ mà còn cảm thấy tuồng gần gũi, dễ tiếp cận hơn nhờ những nỗ lực của “Tuồng Sắc”. Đó chính là động lực to lớn giúp chúng em tiếp tục tiến bước, biến những ý tưởng còn dang dở thành hiện thực.

Với những thành viên đều là học sinh, hoạt động của dự án có diễn ra suôn sẻ, nhất là mình cần hỗ trợ từ chuyên môn cho đến tài chính?

- Là một dự án non trẻ do các học sinh như em tự vận hành, “Tuồng Sắc” đã gặp phải không ít khó khăn, từ vấn đề thời gian cho đến nguồn tài chính hạn hẹp. Các thành viên trong dự án đều là học sinh và ai cũng phải cố gắng cân bằng giữa việc học và tham gia dự án. Bên cạnh đó, việc thiếu kinh nghiệm chuyên môn cũng là một trở ngại lớn. Tuy nhiên, chính từ những khó khăn đó, cả nhóm đã học cách đoàn kết, chia sẻ trách nhiệm và hỗ trợ lẫn nhau. Chúng em chủ động tìm đến sự hướng dẫn từ các nghệ sĩ tuồng chuyên nghiệp, tìm kiếm sự hỗ trợ từ cộng đồng và học hỏi từ những người đi trước. Nhờ vào niềm đam mê chung và ý chí không bỏ cuộc, mọi thành viên đều dần trưởng thành hơn, không chỉ trong việc hiểu biết về tuồng mà còn trong cách làm việc, cách đối mặt với thử thách. Nhìn lại chặng đường đã qua, mỗi khó khăn lại trở thành một dấu mốc đáng nhớ trong hành trình cùng “Tuồng Sắc”.

Liệu em lo ngại dự án sẽ thay đổi hay đổ vỡ khi các em trưởng thành hơn và suy nghĩ khác nhiều với tham vọng ban đầu với nghệ thuật tuồng? Còn nếu dự án lớn lên cùng năm tháng em sẽ có khát vọng thế nào?

- Em biết rằng, theo thời gian, con người sẽ trưởng thành và những suy nghĩ cũng sẽ thay đổi. Nhưng niềm đam mê của em dành cho tuồng không chỉ là sự hào hứng nhất thời mà đã trở thành một phần trong trái tim, trong lý tưởng của em. Khi Dự án “Tuồng Sắc” phát triển lớn mạnh cùng năm tháng, em hy vọng mình sẽ tiếp tục mở rộng sứ mệnh bảo tồn tuồng, không chỉ dừng lại ở việc lan tỏa mà còn góp phần hồi sinh loại hình nghệ thuật truyền thống này. Nếu “Tuồng Sắc” có thể phát triển thành một tổ chức lớn hơn, em mơ ước có thể tổ chức những buổi biểu diễn, những sự kiện lớn hơn, tạo nên một không gian để mọi người có thể tiếp cận và yêu thương tuồng. Em muốn thế hệ trẻ không chỉ biết đến tuồng mà còn tự hào về di sản văn hóa này, để tuồng không chỉ sống trong trái tim của những người yêu văn hóa mà còn trở thành niềm tự hào chung của cả cộng đồng.

Em còn điều gì muốn sẻ chia nữa không?

- Là một học sinh trung học, luôn dành thời gian cho việc học và các hoạt động ngoài giờ. Em may mắn khi có sự ủng hộ từ gia đình, những người luôn khuyến khích em theo đuổi đam mê với nghệ thuật truyền thống. Em yêu thích việc tìm hiểu về văn hóa, về cội nguồn và luôn cảm thấy hạnh phúc khi được lan tỏa giá trị văn hóa đến với mọi người. Dự án “Tuồng Sắc” không chỉ là một công việc, mà đã trở thành một phần trong cuộc sống của em, giúp em học hỏi, trau dồi và trưởng thành hơn. Gia đình luôn tạo điều kiện để em theo đuổi đam mê, không chỉ ủng hộ về mặt tinh thần mà còn luôn bên cạnh động viên khi em gặp khó khăn. Điều này giúp em thêm vững vàng và tự tin để tiếp tục hành trình của mình với “Tuồng Sắc”.

Xin cảm ơn em và chúc em thành công!