Sống bên hố “tử thần”
Khu vực phường Cao Xanh (TP.Hạ Long) trước đây vốn là “điểm nóng” về khai thác, tiêu thụ than trái phép. Than được khai thác bằng phương pháp đào lò vào trong lòng đất, các đường lò thường thô sơ nhưng lại được che giấu tinh vi như đào lò trong nhà, trong vườn...
Cơ quan chức năng cũng đã nhiều lần tổ chức kiểm tra, ngăn chặn và đánh sập nhiều lò than trái phép, nhưng dường như không thể ngăn chặn nổi tình trạng này.
Hệ lụy của các lò than thô sơ đó là kết cấu địa chất bị thay đổi, hiện tượng sút lún đất, hố tử thần xuất hiện là điều đương nhiên. Đến tháng 10/2011, hàng trăm ngôi nhà trong các khu dân cư số 3, 4, 5, 6 và khu Đồi Chè thuộc phường Cao Xanh (nằm trong ranh giới khoáng sản Bình Minh do Tập đoàn Than - Khoáng sản (TKV) quản lý, bảo vệ và tổ chức thăm dò, khai thác) đã xuất hiện tình trạng sụt lún, nghiêng ngả, tường nứt toác... có thể đổ sập bất kỳ lúc nào.
Trước tình trạng đó, UBND tỉnh Quảng Ninh đã phải tiến hành di dời khẩn cấp 104 hộ dân trong vùng nguy hiểm do hiện tượng sụt lún nhằm đảm bảo tính mạng, tài sản của người dân.
Cho đến nay, qua khảo sát cho thấy những dấu hiệu về hiện tượng sut, lún đất vẫn còn tiếp diễn nên vẫn cần phải di dân ra khỏi khu vực không an toàn. Mùa mưa hàng năm, người dân ở khu vực này vẫn phải hứng chịu tình trạng sạt lở đất đá, tính mạng luôn bị đe dọa...
Thậm chí, một ngôi trường khang trang, bề thế mới được xây dựng, chưa sử dụng được bao lâu đã phải bỏ hoang vì xuất hiện tình trạng lún, nứt, các học sinh đã phải sơ tán ra cơ sở khác để đảm bảo an toàn.
Về phía chính quyền tỉnh Quảng Ninh năm nào cũng phải tăng cường túc trực tại đây để đôn đốc việc đảm bảo an toàn cho người dân. Hơn nữa, khu vực sạt lở này trực tiếp ảnh hưởng đến dự án Khu đô thị mới Đồi Chè (phường Cao Xanh) do Công ty CP Doanh nghiệp trẻ Quảng Ninh triển khai từ năm 2003 khiến dự án này phải ngừng thi công.
Khoảng năm 2012, UBND tỉnh Quảng Ninh đã đưa ra chủ trương mở rộng Khu đô thị mới Đồi Chè sang cả các khu dân cư đang bị sụt, lún là 3, 4, 5, 6 (phường Cao Xanh) để đảm bảo hạ tầng đồng bộ, xử lý dứt điểm tình trạng sụt, lún đất.
Dự án này được mở rộng nâng tổng diện tích lên khoảng 155 hecta, dự kiến đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng (phía Công ty CP Doanh nghiệp trẻ Quảng Ninh đã đầu tư khoảng 500 tỷ để san lấp mặt bằng).
 |
| Nhiều người dân vẫn phải sống trong những ngồi nhà đổ nát |
Dự án “mắc” ngành than?
Tuy nhiên, trái với sự sốt sắng của đơn vị đầu tư vào dự án, ngược với sự mong đợi của người dân, phía Tập đoàn TKV lại chậm trễ trong việc phối hợp triển khai kế hoạch. Trong khi đó, toàn bộ diện tích khu đô thị mới nêu trên đều nằm trong khoáng sàng Bình Minh do Tập đoàn TKV quản lý.
Ngày 8/3/2013, UBND tỉnh Quảng Ninh đã có văn bản 1057/UBND-QH1 yêu cầu Tập đoàn TKV khẩn trương thực hiện các dự án khai thác tại khu khoáng sàng Bình Minh và phối hợp với UBND TP.Hạ Long tổ chức di chuyển các hộ dân bị ảnh hưởng bởi sụt lún trong khu vực trên ngay trong năm 2013.
Tuy nhiên đến nay việc di dời các hộ dân bị ảnh hưởng do Tập đoàn TKV triển khai vô cùng chậm chạp, hệ quả là cả dự án mở rộng Khu đô thị mới Đồi Chè bị đình trệ không thể làm được gì, còn nhà cửa của các hộ dân tại đây ngày một xuống cấp.
Người dân có nhà bị lún, nứt muốn sửa sang, xây dựng lại để ổn định cuộc sống cũng không xong vì đã có chủ trương xây dựng Khu đô thị mới tại đây, tất cả mọi hoạt động giao dịch, chuyển nhượng đất và xây dựng tại khu vực này đều phải ngừng lại.
Vậy là người dân bị đẩy vào cảnh “trở đi mắc núi, trở lại vướng sông”, chẳng thể di dời sang chỗ ở mới, mà muốn sửa nhà, khắc phục các tình trạng lún, nứt thì bị chính quyền ngăn cản. Thậm chí, có hộ dân nhà đang ở bị lún và nứt toác, buộc phải chuyển ra ngoài xây nhà mới để ở ngay trên đất của mình thì bị phạt cả chục triệu đồng...
Trường hợp của chị Ngô Thị Tám (tổ dân phố 62, khu 5 phường Cao Xanh) có 2 người cháu ruột mồ côi cả cha lẫn mẹ từ nhỏ. Ngôi nhà của 2 người cháu chị Tám ở bị lún, nứt từ năm 2011 do ảnh hưởng của việc khai thác than, hai anh em thì nghèo không có tiền sửa nhà, xây lại thì chẳng ai cho, mà nghèo thì tiền đâu để mua đất xây nhà ở nơi khác nên đành phải đi ở nhờ, đồ đạc chuyển đi hết nhưng bàn thờ cha mẹ vẫn phải để lại trong ngôi nhà đổ nát chờ sập, vì người ta chỉ cho người ở nhờ chứ nào ai cho thờ cúng nhờ đâu...
Theo ông Ông Lê Văn Hòe (nguyên Tổ trưởng Tổ dân phố 62, khu 5, phường Cao Xanh) phản ánh thì từ khi xuất hiện tình trạng sụt, lún vào năm 2011, cuộc sống của người dân ở đây vốn nghèo nàn, cực khổ lại càng thêm khó khăn. Nhiều gia đình muốn sửa chữa, nâng cấp lại nhà bị sụt lún, nứt nẻ cũng không được vì chính quyền địa phương đã thông báo không được xây dựng mới hoặc cơi nới.
Không chỉ cuộc sống của người dân ở đây bị ảnh hưởng, thậm chí cả doanh nghiệp đã đầu tư vào dự án xây dựng khu đô thị tại khu vực này cũng gặp cảnh khốn đốn. Theo như phản ánh của ông Nguyễn Tiến Hùng (Giám đốc Công ty Doanh nghiệp trẻ Quảng Ninh) cho biết, công ty của ông đang triển khai dự án Khu đô thị mới Đồi Chè giáp ranh với khu vực xảy ra hiện tượng hố “tử thần”, nhà dân bị sụt, lún, đổ sập tại các khu dân cư 3, 4, 5, 6.
Khi đó dự án do công ty triển khai đã phải tạm dừng, chờ đợi hàng loạt các công tác thẩm định, thay đổi thiết kế và mở rộng... kéo dài đến nay đã 6 năm. 6 năm qua công ty đã phải gánh chịu biết bao thiệt hại: Máy móc, thiết bị thì phải đắp chiếu; công nhân, cán bộ công nhân thì phải chờ việc; tiền vay ngân hàng để đầu tư vào dự án thì bị quá hạn; các nhà đầu tư thứ cấp thì quay sang khiếu kiện vì dự án chậm tiến độ... Chưa kể đến việc công ty vẫn thường xuyên phải bỏ chi phí để bảo vệ, chống sạt lở cho những công trình, hạ tầng đã làm xong trước đó do bị ảnh hưởng...
Mới đây, ngày 17/11/2016 vừa qua, Tập đoàn TKV đã có văn bản số 5479/TKV-ĐT gửi UBND tỉnh Quảng Ninh để báo cáo thực hiện phương án khắc phục ảnh hưởng sụt lún ảnh hưởng đến dân cư.
Trong báo cáo đó, Tập đoàn TKV đã tóm tắt phương án di dời và bồi thường cho gần 80 hộ dân thuộc diện phải di dời trong năm 2016, phương án đó vẫn còn phải đợi các cấp có thẩm quyền phê duyệt. Ngoài ra, các hộ dân còn lại thì vẫn phải chờ vì còn phải lên kế hoạch và phương án nghiên cứu, dự kiến phải sang đến quý II năm 2017 mới hoàn thành kế hoạch, sau đó mới tính đến chuyện di dời các hộ dân còn lại...
Có thể thấy, sự việc đã xuất hiện từ năm 2011 đến nay, biết bao hộ gia đình bị ảnh hưởng, bao nhiêu ngôi nhà bị hư nát, nghiêng ngả, biết bao dự án khác bị liên lụy đến mức phải đình trệ... Vậy nhưng cách giải quyết của Tập đoàn TKV đến thời điểm này vẫn chưa thấu đáo và triệt để. Đó vẫn là câu chuyện của năm sau, và một lần nữa, người dân nơi bị ảnh hưởng lại phải đón Tết trong tâm trạng thấp thỏm lo âu, nhà cửa thì tuềnh toàng, rạn nứt...
