Mất cân bằng cơ thể hậu nghỉ Tết
Ngay từ những ngày đầu năm mới 2025 (tính theo lịch dương), Minh Phương (sống ở Hà Đông, Hà Nội) đã bắt đầu với những bữa tiệc, liên hoan bất tận với bạn bè, người thân. Có những tuần cô tham gia đến ba hoặc bốn buổi liên hoan không ngừng nghỉ, thực đơn phần lớn là những món ăn nhiều dầu mỡ, năng lượng. Tết Nguyên đán là thời gian Minh Phương dự định giảm cân, nhưng năm nào, gia đình cô cũng nấu những món ăn hấp dẫn như: nem, thịt kho, bánh chưng, thịt đông,... Tết cổ truyền là ngày gia đình sum họp, họ hàng gặp gỡ, nên việc bắt buộc phải ăn những món ăn bổ béo không thể tránh khỏi.
Cô chia sẻ: “Đến hẹn lại lên, sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán tôi thường tăng khoảng 3 - 5kg so với trước khi nghỉ. Lúc ăn uống thì thấy vô cùng vui vẻ, hạnh phúc. Nhưng trở lại với cuộc sống thường nhật, cơ thể nặng nề, mệt mỏi lại khiến tôi vô cùng “đuối sức”, không có tâm trạng làm việc”.
Chính vì tăng cân quá đà, nên Minh Phương thường mua rất nhiều loại trà, cà phê, thuốc hỗ trợ giảm cân từ trước dịp Tết. Cô cho biết: “Sau dịp Tết Nguyên đán, rất khó mua các loại nước uống hỗ trợ giảm cân vì “hết hàng”, cho nên tôi đã tích trữ từ trước Tết khoảng 2 tuần”. Cô chia sẻ, dù thuốc, trà giảm cân khiến cho người dùng hạn chế “cơn” thèm ăn, sớm lấy lại vóc dáng cũ. Tuy nhiên, cà phê, trà, thuốc hỗ trợ giảm cân làm cho người sử dụng rơi vào tình trạng mệt mỏi, suy kiệt năng lượng. Về lâu dài, công dụng cũng không được như quảng cáo.
Giống với Minh Phương, Lê Đức Nam (27 tuổi, sinh sống tại TP HCM) chia sẻ, anh làm công việc freelancer (việc tự do), thời gian linh hoạt, Tết đến, Xuân về anh và gia đình thường có những chuyến du lịch thú vị. Anh cho biết: “Gia đình chúng tôi chia một nửa thời gian ở nhà chúc Tết họ hàng, bà con hàng xóm và nửa cuối của kỳ nghỉ Tết sẽ đến các điểm du lịch hấp dẫn trong hoặc ngoài nước”.
Một người thích ăn uống, thuộc cơ địa gầy “ăn hoài không béo”, Nam có xu hướng thưởng thức “thả phanh” các món ăn ngon, món ăn lạ trong những ngày Tết. Anh cho biết: “Tôi thích ăn món thịt mỡ, bánh Tét, giò heo... Đi du lịch, tôi sẵn sàng thưởng thức tất cả món ăn. Đặc biệt, tôi thường dùng thêm bia trong ngày Tết để cùng anh em, bà con họ hàng “hưởng ứng” không khí đón năm mới”.
Chính vì vậy, sau mỗi dịp Tết, dù cân nặng của anh không thay đổi bao nhiêu nhưng Nam thường rơi vào trạng thái kiệt quệ, mệt mỏi, không có sức sống. Anh ngủ nướng đến 9 - 10 giờ sáng nhưng vẫn thấy thèm ngủ. Các bữa ăn sau Tết, dù nhiều món ngon đến mấy không kích thích vị giác của Nam nữa. Ngủ nghỉ, ăn uống không điều độ ảnh hưởng đến sức khỏe của anh.
 |
Lối sống lành mạnh bắt đầu từ những thay đổi nhỏ nhất trong cuộc sống. (Ảnh minh họa - Nguồn: Tophotel.vn) |
Thực tế, mỗi năm, sau dịp nghỉ Tết Nguyên đán kết thúc, bên cạnh niềm vui quay trở lại với công việc, trường học, rất nhiều người gặp phải hội chứng kiệt quệ sức lực sau Tết do thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh trong những ngày nghỉ. Lấy ví dụ, trên mâm cơm ngày Tết, phần lớn các món ăn đều là những món ăn giàu chất bột đường và chất béo, chứa lượng calo khổng lồ. Một chiếc bánh chưng cỡ vừa khoảng 750g chứa khoảng 1.357,5 Kcal. Một miếng bánh góc phần 8 (1 chiếc bánh cắt làm 8 phần bằng nhau) sẽ có khoảng 170 Kcal, tương đương một lưng bát cơm. Mỗi ngày cần ăn thừa khoảng 700 Kcal, sau 10 ngày sẽ tăng lên 1kg.
Với quan niệm “Tết là để xả hơi” thì nhiều người, nhất là các bạn trẻ, đã hòa mình vào các cuộc vui thâu đêm, suốt sáng hay cày liền mấy chục tập phim xuyên đêm. Việc sinh hoạt không có giờ giấc, thức khuya là một nguyên nhân gây tăng cân.
Khi thức khuya, cơ thể sẽ dễ bị đói, muốn ăn vặt ban đêm và thường có xu hướng lựa chọn các loại đồ ăn kém lành mạnh như bánh kẹo, nước ngọt, mì tôm… Bên cạnh đó, giấc ngủ bị đảo lộn sẽ khiến các chuyển hóa, quá trình sản xuất hormone trong cơ thể cũng bị rối loạn, góp phần gây tăng cân.
Theo một nghiên cứu năm 2017 trên tạp chí The Lancet, chế độ ăn uống kém lành mạnh là nguyên nhân gây ra khoảng 11 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm. Ăn uống không đa dạng, thiếu rau củ quả và các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng cũng là thói quen ăn uống nguy hại gây thiếu hụt vitamin và khoáng chất.
Thói quen ăn uống kém lành mạnh ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, gây ra các vấn đề về tiêu hóa. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa chế độ ăn uống kém lành mạnh với các vấn đề sức khỏe tâm thần như trầm cảm, lo âu và rối loạn ăn uống. Thói quen ăn quá nhanh, ăn quá nhiều hoặc ăn quá ít chất xơ có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa như táo bón, tiêu chảy,...
Xây dựng lối sống lành mạnh “đánh bay” mệt mỏi
Một khảo sát của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA) về hội chứng “Holiday Blues” (chán nản, mệt mỏi sau những kỳ nghỉ lễ dài ngày), cho ra tốp 10 nguyên nhân khiến mọi người cảm thấy mệt mỏi sau những dịp lễ việc phải nhậu nhẹt uống bia, rượu, ăn những đồ ăn nhiều năng lượng lên đến 25%.
Thực tế, việc có một chế độ ăn uống, nghỉ ngơi lành mạnh ảnh hưởng rất nhiều đến cơ thể. Một nghiên cứu của Hoa Kỳ, một lối sống lành mạnh có liên quan đến việc gia tăng tuổi thọ ở cả nam giới và phụ nữ. Nghiên cứu này còn cho thấy những người này có một tỷ lệ lớn là sống trong những năm còn lại của cuộc đời mà không mắc bệnh Alzheimer (đây là một dạng sa sút trí tuệ chiếm tỷ lệ cao nhất).
Năm mới là thời gian mọi người bắt đầu những chặng đường mới. Xây dựng một cuộc sống lành mạnh, đang hỗ trợ cơ thể tăng cường sức khỏe. Huấn luyện viên Yoga Nguyễn Thúy Hiền chia sẻ: “Những bữa ăn quá nhiều chất dinh dưỡng, không theo giờ giấc sẽ làm hệ tiêu hóa bị xáo trộn, có thể gây ra tình trạng đầy hơi, trướng bụng, có cảm giác ậm ạch, ợ hơi, ợ chua, nhẹ sẽ gây rối loạn tiêu hóa, nặng hơn thì gây ra các bệnh tiêu hóa khác như các bệnh dạ dày, gan, mật, tụy... Trong dinh dưỡng, ăn uống hợp lý là quan trọng nhất. Dinh dưỡng hợp lý là đáp ứng nhu cầu về năng lượng: chất bột, đạm, đường, béo, vitamin khoáng chất và uống đủ nước. Hợp lý ở đây tức là tùy theo cân nặng của từng người, tùy theo lứa tuổi, tình trạng sinh lý và sức khỏe”.
Huấn luyện viên Thúy Hiền cho biết, sau Tết, mọi người cần xây dựng một chế độ ăn lành mạnh, đầy đủ các nhóm chất: tinh bột, đạm, chất xơ và chất béo tốt. Ưu tiên các món ăn luộc, hấp, xào (ít dầu). Đặc biệt cần uống đủ từ 1,5 - 2 lít nước mỗi ngày để tăng cường việc trao đổi chất trong cơ thể. Ngoài ra, không nên lạm dụng các loại thuốc, trà giảm cân. Việc giảm cân được diễn ra từ từ, thay đổi từ những thói quen nhỏ nhất. Cô chia sẻ, mỗi tháng giảm từ 1 - 2kg, không nên thúc ép cơ thể giảm 5 - 10kg trong vài tháng ngắn ngủi, rất dễ gây ra ảnh hưởng xấu cho cơ thể.
 |
Ăn uống thiếu lành mạnh khiến cơ thể tăng cân, mệt mỏi sau kỳ nghỉ Tết dài ngày. (Ảnh minh họa- Nguồn: Dripcare) |
Với nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy yoga cho nhiều trung tâm lớn. Cô Hiền cho biết, ngoài ăn uống, giấc ngủ cũng ảnh hưởng đến cân nặng của mỗi người. Việc thức khuya sẽ làm một trong số các hormone căng thẳng được giải phóng ra có hormone cortisol. Cortisol làm cho glucose (đường) được giải phóng vào máu để nuôi não và hỗ trợ não hoạt động tốt hơn. Tuy nhiên, tác dụng phụ của cortisol có thể khiến mọi người bị tăng cân và theo thời gian gây ra béo phì.
Mỗi người có thể lựa chọn một bộ môn thể thao như tập gym, yoga, bơi lội, đá bóng, chạy bộ, đi bộ,... để tiêu hao năng lượng, giải phóng cơ bắp. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, những người bị mất ngủ mạn tính có thể dễ chìm với giấc ngủ hơn nếu tập thể dục thường xuyên. Cụ thể, tập thể dục giúp họ ngủ nhanh hơn 13 phút và ngủ lâu hơn ít nhất 18 phút. Đối với những người khỏe mạnh, tập thể dục cũng giúp họ ngủ ngon hơn.
Để bắt đầu thói quen lành mạnh, chỉ cần thay đổi điều nhỏ nhất trong cuộc sống. Ví dụ như tập đi bộ 30 phút mỗi ngày quanh công viên gần nhà hay chạy bộ 1km mỗi ngày. Hoặc đơn giản hơn, đó là tự nấu những bữa ăn đầy đủ chất dinh dưỡng thay vì mua đồ ăn nhanh ở bên ngoài.
