Theo một số luật sư thì việc “giao nhiệm vụ” này là không đúng quy định vì UBND cấp xã không có chức năng, nhiệm vụ thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng; quản lý đất đã thu hồi.
Cấp xã có chức năng “phối hợp” nhưng được giao nhiệm vụ “chủ trì”
Dự án Đầu tư xây dựng khu nhà ở đấu giá quyền sử dụng đất tạo vốn xã Tân Chi (Dự án đấu giá đất) được “manh nha” từ tháng 10/2017 khi UBND tỉnh Bắc Ninh có văn bản gửi các đơn vị về việc giới thiệu địa điểm lập quy hoạch dự án.
Gần 1 năm sau, UBND huyện Tiên Du có Quyết định phê duyệt hồ sơ quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500. Theo đó, Dự án đấu giá đất được quy hoạch tại xứ đồng thôn Tư Chi, xã Tân Chi với diện tích hơn 9,7ha, quy mô dân số gần 2.000 người.
Trên cơ sở phương án bồi thường do UBND Tân Chi lập, được Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thẩm định và Dự toán chi tiết kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) của Phòng Tài chính - Kế hoạch, ngày 30/9/2020, UBND huyện Tiên Du ra Quyết định “phê duyệt phương án bồi thường. Theo đó, diện tích đất bồi thường là hơn 81.000m2, với tổng kinh phí hơn 33 tỷ đồng; nguồn kinh phí bồi thường “do chủ đầu tư chi trả”.
Cùng ngày, UBND huyện Tiên Du cũng ban hành một loạt Quyết định thu hồi đất cụ thể đối với các hộ dân để thực hiện dự án đấu giá đất, giao nhiệm vụ cho Phòng Tài nguyên và Môi trường “hướng dẫn UBND xã Tân Chi thực hiện bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất”.
Thực hiện các văn bản trên, UBND xã Tân Chi đã tiến hành chi trả tiền bồi thường cho các hộ dân bị thu hồi đất với giá 70.000đ/m2 đất nông nghiệp; bồi thường về hoa màu 9.000đ/m2, hỗ trợ ổn định sản xuất 10.000đ/m2; hỗ trợ chuyển đổi nghề 350.000đ/m2 (tổng cộng 439.000đ/m2).
Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Phụng Nghĩa, Chủ tịch UBND xã Tân Chi cho hay: “Trong dự án này, xã chỉ làm nhiệm vụ bồi thường, GPMB, tức là xã chỉ làm nhiệm vụ chủ đầu tư trong giai đoạn GPMB. Khi nào GPMB xong thì cấp huyện sẽ thực hiện xây dựng hạ tầng và tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất chứ xã không có thẩm quyền này”.
Tuy nhiên, khi nêu quan điểm về quá trình triển khai dự án như trên, Luật sư Nguyễn Đình Giá (Văn phòng Luật sư Đình Giá & Cộng sự) cho biết, việc UBND xã Tân Chi được coi là “chủ đầu tư” và thực hiện nhiệm vụ bồi thường GPMB là không đúng quy định vì Điều 68 Luật Đất đai (LĐĐ) quy định: “Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, GPMB bao gồm tổ chức dịch vụ công về đất đai, Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Hướng dẫn nội dung này, khoản 2 Điều 5 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định: “Tổ chức phát triển quỹ đất có chức năng tạo lập, phát triển, quản lý, khai thác quỹ đất; tổ chức thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư…; tổ chức thực hiện việc đấu giá quyền sử dụng đất và thực hiện các dịch vụ khác…”. Còn Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng quy định rõ, Trung tâm Phát triển quỹ đất là đơn vị thực hiện chức năng tổ chức thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, tổ chức thực hiện việc đấu giá quyền sử dụng đất và thực hiện các dịch vụ khác trong lĩnh vực đất đai…”.
Đối chiếu quy định trên, Luật sư Giá cho rằng, UBND xã Tân Chi không có chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền trong việc tổ chức thực hiện bồi thường trong dự án thu hồi đất, mà cơ quan này chỉ có trách nhiệm “phối hợp với tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, GPMB triển khai thực hiện kế hoạch thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm” (Điều 69 LĐĐ).
Luật sư Giá cũng cho rằng, hiện đang có sự “mập mờ” về chủ đầu tư trong dự án này vì bản thân lãnh đạo xã cũng chỉ thừa nhận là “chủ đầu tư” trong giai đoạn GPMB. Còn tại Quyết định thu hồi đất của UBND huyện Tiên Du cũng mới chỉ có nội dung “thu hồi đất” chứ không có nội dung thể hiện việc “giao” diện tích đất đã thu hồi cho cơ quan, đơn vị nào thực hiện dự án đấu giá đất.
Trong khi đó, Điều 68 LĐĐ thì quy định rõ, đất đã thu hồi được giao cho chủ đầu tư để thực hiện dự án đầu tư hoặc giao cho tổ chức dịch vụ công về đất đai để quản lý.
Xã “tận dụng” tiền của doanh nghiệp để chi trả tiền bồi thường cho dân
Nghi ngờ việc triển khai dự án đấu giá đất thiếu minh mạch, có dấu hiệu “lợi ích nhóm”, một số người dân thôn Chi Trung đã có đơn kiến nghị, tố cáo đề nghị được trả lời rõ về nguồn tiền mà UBND xã Tân Chi đã dùng để chi trả bồi thường hỗ trợ cho người bị thu hồi đất.
Tuy nhiên, khi trả lời các hộ dân, UBND huyện Tiên Du đã không trả lời rõ nội dung trên mà chỉ nêu chung chung rằng, dự án thuộc danh mục Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án đấu giá quyền sử dụng đất; Số tiền bồi thường GPMB của dự án đã “được sử dụng minh bạch, rõ ràng và sẽ được UBND xã quyết toán theo quy định”.
Trả lời phóng viên về nguồn tiền để chi trả cho dân, ông Nguyễn Phụng Nghĩa, Chủ tịch UBND xã Tân Chi cho hay, hiện nay xã đã chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ khoảng được 33 tỷ đồng. Nguồn tiền trên là do người dân nộp tiền xây dựng cơ sở hạ tầng tại dự án đất dịch vụ, xã “thu hộ” nhưng chưa trả cho doanh nghiệp nên đã “tận dụng” để trả tiền bồi thường trong dự án đấu giá đất. Tức là xã đang “mượn tạm” tiền của doanh nghiệp trong khi chờ quyết toán, thanh toán. Sau này, khi tổ chức đấu giá đất xong, huyện trích tiền cho ngân sách xã thì xã sẽ trả lại tiền cho doanh nghiệp.
Qua trả lời của UBND huyện Tiên Du và lãnh đạo xã Tân Chi, Luật sư Trần Đình Giá cho rằng, một khi UBND xã không có chức năng, thẩm quyền tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ trong dự án thu hồi đất thì dù cơ quan này sử dụng nguồn ngân sách xã hay tiền “mượn tạm” của doanh nghiệp để trả bồi thường, chi lập hồ sơ bồi thường, chi lập quy hoạch… đều không đúng quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. Còn nếu UBND xã dùng mượn tiền của doanh nghiệp để chi trả GPMB thì càng không đúng quy định vì đây là dự án đầu tư công, phải tuân thủ các quy định liên quan đến đầu tư công (như: có quyết định phê duyệt dự án; có kế hoạch chuẩn bị vốn; có theo dõi, giám sát của cơ quan chức năng và cộng đồng, tổ chức đấu thầu các gói thầu…). Tuy nhiên, cho đến nay, người dân vẫn chưa được công khai các văn bản cần thiết liên quan đến việc triển khai dự án như: Quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án án của cấp có thẩm quyền…
PLVN sẽ tiếp tục thông tin về việc triển khai dự án này
Theo Luật sư Giá, trong vụ việc này cũng có nhiều nội dung mà người dân không được công khai như: Trong dự án có tới hơn 12.000m2 đất nông nghiệp do UBND xã Tân Chi quản lý nhưng tại sao UBND tỉnh không ra Quyết định thu hồi đất theo Điều 66 LĐĐ? Hay việc dự án có hơn 60.000m2 đất trồng lúa nước nhưng không thấy có Nghị quyết của HĐND tỉnh chấp nhận chuyển đất trồng lúa sang đất phi nông nghiệp theo quy định tại Điều 58 LĐĐ.
Ngoài ra, việc áp giá tổng cộng 439.000đ/m2 đất nông nghiệp cũng không đúng quy định theo các văn bản mà UBND huyện Tiên Du trích dẫn trong Quyết định phê duyệt phương án bồi thường.