Làng Vạc (xã Thái Học, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương) những ngày đầu tháng 4/2014 sôi sục phẫn nộ. Theo những hợp đồng “giấy trắng mực đen” lập từ năm 2005 - 2014, đã có hơn 80 lần cán bộ xã, thôn vượt thẩm quyền mang đất công cho thuê đến 30 năm, cho chuyển mục đích sử dụng đất trái phép, bán đứt sân kho và nhà trẻ… Tổng số diện tích đất sai phạm lên đến hàng vạn mét vuông.
Những người liên quan sai phạm, ngoài Trưởng thôn Nguyễn Văn Thắng (kiêm Phó Bí thư Chi bộ thôn), còn có các cán bộ, đảng viên: Nguyên Chủ tịch xã Đỗ Văn Mỳ, Phó Chủ tịch xã Vũ Đức Phong, Phó Chủ tịch xã Vũ Hồng Tâm. Bí thư Đảng ủy xã Nhữ Đình Trang và Phó Bí thư xã Phạm Ngọc Mạnh cũng có tên trong những hợp đồng cho thuê đất sai quy định hồi năm 2005.
Huyện giao xã xác minh sai phạm của… chính mình
Nhiều đảng viên làng Vạc lúc đó tự giận mình vì chưa làm tốt nhiệm vụ của người đảng viên lẽ ra phải là những người đi đầu phát hiện phòng, chống tham nhũng, nhưng đã mất cảnh giác, để những sai phạm có hệ thống như vậy diễn ra gần 10 năm nay trong làng. Ông Nguyễn Quang Đoàn, Bí thư Chi bộ thôn Vạc nhớ lại: “Khi đó các đảng viên rất bức xúc”.
“Cả làng cả nước” nín thở nhìn vào Chi bộ thôn Vạc, còn vì hai trong những người có dấu hiệu vi phạm là Bí thư xã Nhữ Đình Trang và Phó Bí thư xã Phạm Ngọc Mạnh, cùng là đảng viên sinh hoạt tại Chi bộ thôn Vạc.
Chưa nói về mặt xử lý theo pháp luật Nhà nước, mới nói riêng về mặt Đảng, những vi phạm này có thể bị kỷ luật ra sao? Theo khoản 3 Điều 20 Quy định số 181-QĐ/TW “Xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm” do Ban Chấp hành Trung ương ban hành ngày 30/3/2013, hành vi “chuyển mục đích sử dụng đất trái phép”, “giao đất, cho thuê đất trái quy định pháp luật nhằm trục lợi”, bị khai trừ khỏi Đảng. Nhưng trong sự việc này, chính quyền và cấp ủy Đảng địa phương đã không xử lý như vậy.
Sau khi nhận được thông tin, đầu tháng 4/2014, UBND huyện có Công văn số 123/UBND-VP, giao Chủ tịch xã xác minh. Đáng nói, chính Chủ tịch xã Phạm Đình Mạch cũng là người có dấu hiệu sai phạm, như đã ký tên, đóng dấu xác nhận vào hợp đồng “giao khoán” thời hạn 22 năm cho một khu ao chuôm không xác định diện tích, để lấy 60 triệu đồng, trong một “hợp đồng” không số lập ngày 16/2/2012.
Phải chăng vì người sai phạm lại được giao nhiệm vụ đi xác định sai phạm của… chính mình, nên hơn một tháng sau khi huyện có chỉ đạo, tới ngày 14/5/2014, xã mới thành lập “tổ công tác”.
Cụ Nguyễn Văn Đán (SN 1940, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Thái Học giai đoạn 1985 – 1992) nhớ lại, quá trình xử lý sai phạm của huyện và xã có nhiều dấu hiệu bất thường. Chi bộ thôn Vạc rất quyết liệt, mời một số cán bộ Huyện ủy, HĐND huyện, Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy, là những người sống cùng thôn về dự họp cùng, nhưng những cán bộ này thoái thác, thậm chí còn gợi ý “bóp nhỏ sự việc lại”.
Cụ Nguyễn Quang Đấu (SN 1926, nguyên Chủ tịch UBND xã Thái Học giai đoạn 1980 – 1990) chính là người đã từng lập ra những sân kho, nhà trẻ… để nhóm cán bộ lớp sau lợi dụng “xẻ thịt”, lắc đầu: “Một số cán bộ huyện lờ đi, còn cán bộ xã chỉ có ý kiến mức độ nào đó, bởi họ hàng ngày làm việc, “ăn chia” với nhau thì “mổ xẻ” nhau thế nào được?”.
 |
| Một số hợp đồng do thôn và xã lập, bán “chui” đất công. |
Chi bộ thôn Vạc quyết định tự vào cuộc. Ngày 8/6/2014, Chi bộ họp, thành lập Tổ xác minh sai phạm của Trưởng thôn Nguyễn Văn Thắng, Phó thôn Đỗ Văn Động, Phó thôn Lê Văn Bình. Tổ gồm Ban Chi ủy; đại diện Đảng viên Chi bộ; Thanh tra nhân dân; đại diện Xã viên trong thôn.
Bí thư Chi bộ thôn Vạc Nguyễn Quang Đoàn (thời điểm ấy là một thành viên trong Tổ xác minh) nhớ lại: “Có dấu hiệu cho thấy thực tế số tiền “bán chui” đất công lớn hơn nhiều lần con số ghi trên giấy. Nhiều người mua đất cho biết ngoài số tiền nộp có giấy biên nhận, còn phải nộp ngoài sổ sách. Ví dụ ghi giấy 30 triệu thì số tiền ngoài giấy phải là 30 triệu nữa”.
Bản báo cáo nhiều nội dung bị bóp méo
Cùng thời điểm này, về phía xã, sau hơn một tháng lập “Tổ công tác”, ngày 16/6/2014, UBND xã có Văn bản số 09/TB-UBND thông báo kết quả xác minh sự việc. Văn bản do Chủ tịch xã Phạm Đình Mạch ký bị các đảng viên làng Vạc đánh giá là bóp méo nhiều sự thật, né tránh trách nhiệm, gian dối số liệu…
Ngay trong cái tên thông báo, UBND xã đã trốn tránh trách nhiệm khi “quên” chuyện diện tích đất công này thuộc thẩm quyền mình trực tiếp quản lý theo Điều 37 và Điều 72 Luật Đất đai 2003, mà lập tức đổ lỗi cho thôn Vạc. Xã chỉ xác minh thời điểm từ 2008 – 2014, tức là để “lọt lưới” những hợp đồng trái phép có tên Bí thư xã Nhữ Đình Trang và Phó Bí thư xã Phạm Ngọc Mạnh.
Trước đó gần 3 năm, HĐND xã từng công bố những số liệu trong sai phạm đất công tại thôn Vạc. Văn bản 05/TB-HĐND ngày 7/10/2011 thông báo kết luận chương trình giám sát của Thường trực HĐND xã, nêu rõ khi giám sát thôn Vạc, đã xác định “từ 2009 – 2011, thôn Vạc giao khoán 34.948m2 đất tại 50 ao thùng chuyển sang trồng cây làm vườn, thời hạn 20 – 30 năm. Như vậy là vượt thẩm quyền, trái quy định pháp luật và Nghị quyết HĐND xã. Toàn bộ số tiền thu được, thôn không nộp về ngân sách UBND xã…”.
Thế nhưng trong Văn bản số 09/TB-UBND, xã lại cho rằng sai phạm đất công tại thôn Vạc chỉ dừng lại con số 10.948m2; số tiền thu được 2,126 tỷ và “toàn bộ số tiền này thôn đã sử dụng xây dựng các công trình phúc lợi tâm linh”. Xã không nhắc đến những sai phạm bán đứt sân kho, nhà trẻ…
Không một chữ nhắc đến sai phạm của chính xã đã buông lỏng quản lý đất công, tiếp tay sai phạm, văn bản do Chủ tịch xã Phạm Đình Mạch ký chỉ đề xuất biện pháp xử lý là… bãi nhiệm chức Trưởng thôn với ông Thắng.
Bí thư Chi bộ thôn Vạc Nguyễn Quang Đoàn nhớ lại: “Sự việc có dấu hiệu tội phạm. Quan điểm của Chi bộ là đề nghị các cấp, cơ quan chức năng xử lý nghiêm, làm rõ trắng đen, sau khi xử lý về Đảng thì chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để củng cố lòng tin nhân dân”. Thế nhưng, thông báo của xã cho thấy lãnh đạo địa phương này khi ấy muốn lấp liếm sai phạm.
Lãnh đạo xã chỉ đạo “giải quyết nội bộ”
Ông Lê Huy Chơi, nguyên Phó Chủ tịch HĐND xã Thái Học, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ xã cùng nhận định: “Một số lãnh đạo xã lúc đó có dấu hiệu che giấu vi phạm, báo cáo sai sự thật. Tại phiên họp Đảng ủy xã hồi tháng 7/2014, tôi có ý kiến với sai phạm này cần phải báo cáo, đề nghị Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy vào cuộc. Thế nhưng, Phó Bí thư xã Phạm Ngọc Mạnh (sau này là Bí thư xã – NV) lại kết luận: “Để Chi bộ thôn Vạc “giải quyết nội bộ””.
“Giấy không gói được lửa”. Sức ép chỉ đạo “giải quyết nội bộ” đã không dập được ngọn lửa chiến đấu chống tham nhũng của những đảng viên làng Vạc. Nhận thấy sự việc nguy cơ “chìm xuồng”, ngày 17/8/2014, Chi bộ thôn Vạc tiếp tục họp, lần thứ hai thống nhất lập ra Tổ xác minh sai phạm gồm 8 đảng viên, do Bí thư Chi bộ khi ấy là ông Nguyễn Trung Khen làm Tổ trưởng. Thực tế kiểm tra của Tổ cho thấy những vi phạm của Trưởng thôn Thắng và một số cán bộ xã nghiêm trọng hơn rất nhiều lần những gì văn bản UBND xã báo cáo.
Ghi nhận của Tổ xác minh cho thấy đường dây bán đất công đã làm thất thoát nhiều hồ sơ tài liệu, có biểu hiện biển thủ tài liệu; ghi thu – chi trên sổ không căn cứ vào phiếu thu – chi; hầu hết phiếu chi không giấy tờ gốc đính kèm, không chữ ký người nhận tiền; toàn bộ sổ sách đã được “hợp lý hóa” lại; hợp đồng bán ao có dấu hiệu bị chuẩn bị lại; việc kiểm kê tiền mặt không làm được; đối tượng bị xác minh không cung cấp thông tin số dư tài khoản ngân hàng…
Dù chỉ thu thập được một số tài liệu ít ỏi, Tổ xác minh cũng đã xác định đường dây này ít nhất hơn 80 lần bán “chui” đất công, thu về số tiền hơn 3 tỷ, làm thất thoát 566 triệu, sử dụng bất minh 369 triệu… Con số lớn hơn rất nhiều so với số liệu mà UBND xã đã báo cáo.
Ông Nhữ Đình Vây, một trong những thành viên trong Tổ nhớ lại: “Gọi là xác minh, chứ thực ra họ đưa ra giấy tờ nào, kê khai miệng ra sao thì chúng tôi ghi lại, cộng trừ so sánh. Thực tế sai phạm có thể lớn hơn rất nhiều con số chúng tôi tạm tính như trên”.
Văn bản của Chi bộ thôn Vạc xác nhận những khó khăn mà Tổ xác minh vấp phải, khi ghi nhận tình trạng của Trưởng thôn Thắng “chi tiêu nhiều khoản không minh bạch, vô nguyên tắc, không chứng từ hóa đơn”.
Lá đơn tâm huyết gửi Bí thư Tỉnh ủy
Hội nghị Đảng bộ xã Thái Học hồi năm 2014 đã bị chậm so với kế hoạch nhiều tháng, vì Chi bộ làng Vạc đang trong quá trình “giằng co” với đối tượng sai phạm, chưa thể tổ chức Hội nghị.
 |
| Lá đơn của Chi bộ làng Vạc gửi cơ quan chức năng. |
Một văn bản của Chi bộ ghi nhận: “Chi bộ đã phân tích chỉ rõ những khuyết điểm, vi phạm pháp luật, trách nhiệm quản lý sử dụng tài chính, vi phạm quy định về những điều đảng viên không được làm… Nhưng đồng chí Thắng vẫn trình bày loanh quanh với lý do việc làm của đồng chí đã báo cáo xin ý kiến cấp trên trước khi thực hiện là đồng chí Thường vụ cùng đồng chí Đảng ủy phụ trách thôn đang sinh hoạt tại chi bộ (chính là Bí thư xã Nhữ Đình Trang và Phó Bí thư xã Phạm Ngọc Mạnh – NV), như vậy không phải một mình đồng chí Thắng”.
Vẫn theo văn bản này: “Chi bộ đã mở đường tạo điều kiện để đồng chí Thắng thẳng thắn, thật thà tự nguyện nhận những khuyết điểm mình mắc phải, nhưng đồng chí vẫn cố tình không chấp nhận, nên Hội nghị Chi bộ vẫn chưa có lối thoát. Nay đồng chí Thắng là Phó Bí thư Chi bộ vẫn chưa bị cách chức, mà đảng viên và nhân dân đang bức xúc ngóng đợi việc xử lý vi phạm, tham ô, tham nhũng”.
Ngày 14/9/2019, sau quá trình hơn 5 tháng vào cuộc kiểm tra và “sự việc đã rõ nhưng Trưởng thôn không thành thật nhận mặc dù Chi bộ đã tham gia nhiều”, lại nhận thấy xã và huyện có dấu hiệu bao che sai phạm, Chi bộ thôn Vạc có một động thái dũng cảm mới: Báo cáo thẳng sự việc với Bí thư Tỉnh ủy.
“Đơn đề nghị” gửi Bí thư Tỉnh ủy – Huyện ủy, Chủ tịch tỉnh – huyện, Giám đốc Công an tỉnh, Viện trưởng VKSND tỉnh, Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy nêu rõ: “Chi bộ nhất trí và biểu quyết kết quả 74/75 đồng chí tán thành viết đơn lên lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh để chỉ đạo cơ quan bảo vệ pháp luật cấp tỉnh vào cuộc”.
Đồng thời Chi bộ làng Vạc đề nghị xem xét cụ thể lãnh đạo Đảng ủy và UBND xã Thái Học “có phải là người liên đới cấp trên “bật đèn xanh”, là “ô dù” che đỡ cho đồng chí Thắng đi ngược đường lối lãnh đạo của Đảng, làm trái pháp luật Nhà nước, dẫn đến tham nhũng hay không và kết luận rõ việc làm của từng đồng chí”.
Ngày 14/9/2014, những kỳ vọng vào cuộc chiến vạch mặt nhóm cán bộ tham nhũng của đảng viên và nhân dân thôn Vạc gói ghém cả vào lá đơn do Bí thư Chi bộ khi ấy là ông Nguyễn Trung Khen, cùng Ban Chi ủy Chi bộ ký.
Lời khẩn cầu, sự tin tưởng vào cấp trên của những đảng viên dũng cảm làng Vạc được thể hiện như sau: “Tôi xin trung thành, thẳng thắn, thật thà lĩnh hội Nghị quyết Chi bộ, đề nghị Tỉnh ủy, UBND tỉnh chỉ đạo cơ quan bảo vệ pháp luật sớm vào cuộc, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội mà đảng viên Chi bộ và nhân dân thôn Vạc đang mong chờ”.
Sai phạm của đường dây bán “chui” đất công, ngoài hậu quả vi phạm quy định về quản lý đất đai, làm thất thoát tài nguyên, còn được Chi bộ thôn Vạc nêu rõ trong văn bản, là “do san lấp ao bừa bãi, không quy hoạch, dân số thôn lại đông gần 5.000 người, ăn, ở chật hẹp chen chúc, dẫn đến việc tiêu thoát nước ứ đọng thường xuyên, ô nhiễm môi trường, gây bức xúc trong đảng viên, quần chúng nhân dân”.
Mời bạn đọc xem tiếp kỳ sau.
