Tuy nhiên, hồ sơ cho thấy các bị cáo nguyên là cán bộ Agribank Sìn Hồ không được hưởng lợi hay chiếm đoạt gì trong số 27 tỷ đồng mà Cường đã vay. Liệu cáo buộc “đồng phạm tham ô” trong vụ việc này có thuyết phục?
Người quản lý tiền không phải là người chiếm đoạt
Theo bản án sơ thẩm, từ 2011 - 2017, Trần Văn Sơn (trên cương vị là GĐ Agribank Sìn Hồ và sau này là Trưởng phòng kinh doanh Agribank Lai Châu) đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để chỉ đạo cấp dưới lập 32 hồ sơ vay vốn giả và 5 hồ sơ vay vốn đứng tên Sơn, chiếm đoạt hơn 42 tỷ của Agribank.
HĐXX sơ thẩm cáo buộc Sơn đã cùng Lò Văn Xô (PGĐ Agribank Sìn Hồ) câu kết với Cường, chỉ đạo cấp dưới lập 13 hồ sơ vay vốn giả giúp Cường chiếm đoạt 27 tỷ của Agribank Sìn Hồ, trong đó Sơn phải chịu trách nhiệm về 6,4 tỷ, Xô phải chịu trách nhiệm về 20,4 tỷ.
Cho rằng các bị cáo trên “đồng phạm giản đơn” về tội “tham ô tài sản” (Sơn, Cường có vai trò tổ chức, chủ mưu, cầm đầu, khởi xướng...; Xô và các nhân viên khác có vai trò giúp sức), HĐXX đã tuyên phạt Sơn “tử hình”, Cường án tù chung thân, Xô 16 năm tù...
Đáng nói, liên quan khoản tiền 27 tỷ bị cho là bị Cường chiếm đoạt, hồ sơ vụ án đều thể hiện cả bị cáo Sơn và Xô đều “không hưởng lợi ích gì từ hành vi chiếm đoạt của Cường”.
Ngay tại phiên sơ thẩm, một số LS bào chữa đều đồng quan điểm rằng, hành vi của Sơn và Xô liên quan đến 27 tỷ mà bị cáo Cường vay của Agribank Sìn Hồ không phải là hành vi “tham ô tài sản” vì hai bị cáo này không hề hưởng lợi hay chiếm đoạt tiền của Agribank cùng Cường.
Theo quy định tại Điều 353 BLHS thì hành vi tham ô tài sản phải có dấu hiệu bắt buộc là “chiếm đoạt” tài sản mình có trách nhiệm quản lý. Trong khi đó, tại phần nhận định, bản án sơ thẩm của TAND tỉnh Lai Châu cũng thừa nhận Sơn và Xô không chiếm đoạt, không hưởng lợi ích trong số 27 tỷ mà Agribank cho Cường vay. Nhưng đến phần tuyên án, Tòa sơ thẩm vẫn kết án Sơn, Cường, Xô “đồng phạm” về tội tham ô tài sản.
Nhận định về phán quyết trên, nhiều LS cũng cho biết khó hiểu vì nếu cho rằng bị cáo Sơn, Xô chủ mưu “tham ô tài sản” (Cường đồng phạm giúp sức) thì hành vi của Sơn và Xô không thỏa mãn dấu hiệu “chiếm đoạt” theo Điều 353 BLHS như phân tích nêu trên. Còn nếu nói Cường chủ mưu “tham ô tài sản” (Sơn, Xô chỉ là đồng phạm giúp sức) thì cũng không hợp lý vì 27 tỷ không thuộc trách nhiệm quản lý của Cường (Cường với tư cách GĐ Cty TNHH không thể là chủ thể tội tham ô tài sản).
Khoản vay có tài sản bảo đảm bị tính vào “thiệt hại”
Liên quan đến 13 hợp đồng mà Cường nhờ người khác đứng tên để vay 27 tỷ của Agribank Sìn Hồ, HĐXX cho rằng đây là các hợp đồng vay vốn giả để Cường được giải ngân và chiếm đoạt.
Tuy nhiên, các LS bào chữa cho rằng các hợp đồng trên đều có tên người thật (là người quen hoặc nhân viên do Cường nhờ đứng tên vay) và hầu hết có tài sản bảo đảm (trong đó có nhiều nhà đất mang tên Cường). Theo quy định pháp luật cũng như theo thỏa thuận trong Hợp đồng, nếu đến kỳ hạn mà bên vay không trả được nợ thì Agribank Sìn Hồ có quyền khởi kiện hoặc yêu cầu xử lý tài sản thế chấp để thu hồi nợ.
Tuy nhiên, dù không làm rõ việc thu hồi được trong từng hợp đồng là bao nhiêu, cơ quan tố tụng sơ thẩm vẫn cho rằng Cường đã chiếm đoạt toàn bộ số tiền Agribank Sìn Hồ cho vay trong 13 hợp đồng trên.
Đáng nói, đến nay, vẫn chưa có văn bản của cơ quan có thẩm quyền nào hủy bỏ 13 Hợp đồng tín dụng trên với lý do đây là hợp đồng vô hiệu do giả cách, thì lấy gì để khẳng định Agribank Sìn Hồ đã bị chiếm đoạt toàn bộ số tiền đã cho vay này?
Ngay tại phiên sơ thẩm, LS bào chữa cho bị cáo Cường đã cho rằng việc cơ quan tố tụng không tiến hành định giá các tài sản của Cường thế chấp tại ngân hàng mà vội vàng kết luận Cường không có khả năng trả nợ là thiếu sót, gây bất lợi cho bị cáo.
Hơn nữa, trong quá trình vay, Cường đã trả lãi cho Agribank Sìn Hồ được 1,3 tỷ và đã thanh lý 1 hợp đồng tín dụng mang tên ông Lù Văn Phóng (giá trị 3,29 tỷ). Đến thời điểm khởi tố, còn rất nhiều hợp đồng chưa đến hạn trả nợ nên không thể quy kết hoặc suy đoán Cường có mục đích chiếm đoạt khi vay tiền của Agribank Sìn Hồ.
PLVN sẽ tiếp tục cập nhật thông tin về diễn biến vụ án.
Vì sao không thu hồi triệt để số tiền bị chiếm đoạt?
Theo cáo trạng, trong số tiền hơn 42 tỷ chiếm đoạt của Agribank Sìn Hồ, Sơn đã chuyển cho Vũ Văn Kiên (GĐ Cty TNHH Quang Chiến) hơn 5 tỷ; chuyển cho Cty CP XNK Thủy sản An Giang tham gia dự án xuất khẩu cá đông lạnh hơn 20 tỷ.
Tại phiên tòa, cả Sơn, LS bào chữa và Agribank Sìn Hồ đều cho rằng Sơn đã vay giúp Kiên trả cho Cty CP XNK An Giang 29 tỷ nên đề nghị Tòa thu hồi số tiền trên do đây là “tiền phạm tội mà có”. Việc thu hồi số tiền này nhằm đảm bảo khắc phục hậu quả vụ án, thu hồi tài sản cho Nhà nước, cũng là tình tiết để xem xét trách nhiệm cho bị cáo .
Tuy nhiên, HĐXX cho rằng, tại CQĐT, Kiên khai nhận bản thân có vay tiền của Sơn nhưng Kiên không biết tiền Sơn cho mình mượn là chiếm đoạt của ngân hàng mà có. Sau đó, Kiên đã đi khỏi nơi cư trú. CQĐT đã thông báo truy tìm nhưng không xác định được nên chưa có cơ sở xem xét xử lý đối với Kiên.
