Khoét bờ sông để múc cát
Theo phản ánh của người dân xã Thiện Kế (Sơn Dương, Tuyên Quang) nhiều năm qua trên địa bàn xã Thiện Kế đã xuất hiện nhiều điểm khai thác cát sỏi trên sông Phó Đáy do Doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang thực hiện đã gây nên hiện tượng sạt lở, hư hỏng hoa màu của người dân. Để làm rõ tình trạng này, nhóm phóng viên báo Pháp luật Việt Nam đã thực địa trên sông Phó Đáy, đoạn chảy qua thôn Phố Dò, xã Thiện Kế, huyện Sơn Dương, Tuyên Quang.
Men theo những lối đi ngoằn ngèo trên cánh đồng, chúng tôi tìm đến được điểm tập kết cát trên sát bờ sông Phó Đáy. Từ phía xa, chúng tôi đã thấy những chiếc xe tải lớn chạy xuyên cánh đồng để vận chuyển cát sỏi ra khỏi bãi tập kết. Lại gần hơn, chúng tôi nhận thấy những vệt hằn sống trâu, những ổ voi, ổ gà được hình thành do quá trình vận chuyển cát sỏi để lại trên cánh đồng.
 |
| Những vệt hằn sống trâu, những ổ voi, ổ gà được hình thành do quá trình vận chuyển cát sỏi ven khu vực sông Phó Đáy, đoạn qua xã Phố Dò, xã Thiện Kế, huyện Sơn Dương |
Qua thực tế, chúng tôi nhận thấy, ven bờ sông Phó Đáy, đoạn chảy qua thôn Phố Dò có hoạt động khai thác cát sỏi với quy mô lớn, được chia làm nhiều điểm nhỏ ven sông. Điểm đầu tiên chúng tôi quan sát được là hoạt động khai thác bằng cách bóc lớp đất màu ven bờ sông để khai thác cát.
Tại thời điểm nhóm phóng viên ghi nhận sự việc diễn ra vào chiều ngày 29/9/2020 có 1 máy xúc, 1 máy ủi đang làm nhiệm vụ bóc lớp vỏ lớp đất màu để tiến hành khai thác lớp cát phía dưới. Tuy nhiên, có vẻ việc khai thác cát đã diễn ra từ lâu, bởi chung quanh đó xuất hiện nhiều hố nước lớn do quá trình khai thác cát trước đó để lại, ẩn họa nhiều nguy hiểm.
 |
| Máy múc và máy ủi của Doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang đang đào bới, bóc lớp đất màu để khai thác cát ngoài ranh giới được cấp phép |
Một người dân địa phương cho biết, hoạt động khai thác cát sỏi đã xảy ra ở đây nhiều năm và làm hư hại hoa màu, gây sạt lở, ảnh hưởng đến hoạt động canh tác nông nghiệp của người dân. Nhiều hộ dân canh tác trên cánh đồng bức xúc đã khiếu nại đến các cấp chính quyền địa phương nhưng việc vẫn đâu vào đấy, năm này, qua năm khác, hoạt động khai thác cát sỏi vẫn diễn ra bình thường như chưa hề có sự vào cuộc, xử lý vi phạm.
 |
| Mỗi ngày có hàng chục lượt xe tải cày xới, vận chuyển cát ra khỏi bãi tập kết cát sỏi của Doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang tại xã Thiện Kế |
Cách điểm khai thác cát khoảng 500m là một khu vực tập kết cát sỏi ngay cạnh sông Phó Đáy. Để quản lý hoạt động tập kết, vận chuyển cát sỏi, doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang đã xây dựng một số công trình xây dựng. Phía dưới sông có một bến để neo đậu tàu, xà lan chở cát. Đi qua khu vực này sẽ là một bãi tập kết cát sỏi với quy mô hàng nghìn m2.
Quan sát điểm tập kết này, chúng tôi nhận thấy có hàng chục lượt xe tải đi vào khu vực này để vận chuyển cát ra khỏi bãi tập kết. Cường độ khai thác, vận chuyển cát ở khu vực này khá nhộn nhịp. Có thời điểm, lượng xe vào tấp nập, phải xếp hàng đợi đến lượt. Các máy múc hoạt động hết công suất vẫn không đáp ứng kịp thời.
Khai thác ngoài ranh giới cho phép
Ông Nguyễn Văn Lợi – Chủ tịch UBND xã Thiện Kế cho biết, doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang đang khai thác cát sỏi trên địa bàn xã tại một số điểm đã được UBND tỉnh Tuyên Quang cấp phép từ năm 2015. Thời hạn cấp phép là 6 năm.
Tuy nhiên, thời gian gần đây, qua phản ánh của người dân về việc Doanh nghiệp Hiếu Thảo Tuyên Quang đã khai thác ngoài ranh giới, gây ảnh hưởng đến hoạt động canh tác nông nghiệp của người dân.
 |
| Doanh nghiệp Hiếu Thảo Tuyên Quang đã khai thác ngoài ranh giới cấp phép, gây nguy cơ sạt lở, ảnh hưởng đến hoạt động canh tác nông nghiệp của người dân. |
Ngày 8/9/2020 UBND xã Thiện Kế đã tiến hành lập tổ công tác, kiểm tra hiện trạng khai thác. Kết quả kiểm tra, đã phát hiện doanh nghiệp Hiếu Thảo khai thác ngoài ranh giới được cấp phép.
Tại khu vực Vạc Cụ Lì, thôn Dò Phố, xã Thiện Kế đã xảy ra tình trạng đào bới làm biến dạng đất đai, có nguy cơ sạt lở đất nông nghiệp các hộ liền kề. Diện tích bị đào bới là 440 m2 thuộc thửa đất số 48 và thửa đất số 44 tờ bản đồ số 34. Nguyên nhân đào bới được xác định là do ông Nguyễn Tiến Dũng – Giám đốc doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang tiến hành khai thác cát tại khu vực này.
Ngay sau đó, UBND xã Thiện Kế đã yêu cầu doanh nghiệp Hiếu Thảo dừng hoạt động đào bới, khai thác cát trái phép, yêu cầu khôi phục lại hiện trạng ban đầu.
Mặc dù UBND xã Thiện Kế đã yêu cầu Doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang phải dừng khai thác cát, khôi phục lại hiện trạng. Tuy nhiên, sau ngày lập biên bản, Doanh nghiệp Hiếu Thảo Tuyên Quang vẫn tiếp tục đào bới, khai thác cát.
Ngày 15/9/2020 UBND xã Thiện Kế tiếp tục ra văn bản yêu cầu ông Nguyễn Tiến Dũng – Giám đốc doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang thực hiện nghiêm túc kết luận của Biên bản ngày 8/9/2020, đồng thời UBND xã ra Quyết định xử phạt hành chính 3,5 triệu đồng đối với các hành vi đào bới làm biến dạng đất, suy giảm chất lượng đất được quy định tại điểm a khoản 1 điều 15 Nghị định 91/2019 NĐ-CP.
 |
| Máy múc và máy xúc của Doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang vẫn đào bới, múc cát dù đã được UBND xã Thiện Kế lập biên bản, yêu cầu dừng hoạt động |
Chủ tịch UBND xã Thiện Kế còn cho biết, việc quản lý hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn xã có nhiều khó khăn, do khó xác định ranh giới, tọa độ khai thác.
“Việc xác định doanh nghiệp vi phạm, khai thác vượt ranh giới hiện còn nhiều khó khăn, do phải có thiết bị GPS chuyên dụng để xác định điểm khai thác có nằm trong tọa độ được cấp phép khai thác hay không. Thiết bị này thì chỉ có cơ quan quản lý chuyên ngành mới có”, ông Lợi nói.
Theo tìm hiểu của PLVN, doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang được UBND tỉnh Tuyên Quang cấp phép thông qua Quyết định số 36/GP-UBND. Giấy phép này cho phép Doanh nghiệp tư nhân Hiếu Thảo Tuyên Quang được khai thác cát, sỏi bằng phương pháp ộ thiên tại mỏ cát, sỏi lòng sông Phó Đáy trên địa bàn xã Sơn nam, xã Thiện Kế, huyện Sơn Dương.
Diện tích khai thác là 5,6 ha, chia làm 4 khu: khu 1 có diện tích 1,5 ha; khu 2 có diện tích 1,24 ha; khu 3 có diện tích 1,9 ha; khu 4 có diện tích 0,96 ha. Thời hạn cấp phép là từ năm 2015 đến năm 2021. Mức sâu khai thác 2m.
Giấy phép này yêu cầu doanh nghiệp phải khai thác cát, sỏi đúng tọa độ, diện tích, mức sâu, trữ lượng, công suất. Tuy nhiên theo phản ánh của người dân, cũng như những ghi nhận thực tế của phóng viên, doanh nghiệp này thường xuyên vi phạm mốc giới, độ sâu khai thác, vi phạm hành lang đê điều, gây nguy cơ sạt lở, hư hại hoa màu, ảnh hưởng đến hoạt động canh tác nông nghiệp của người dân các xã Thiến Kế, Sơn Nam.
Tuy nhiên, những vi phạm này vẫn chưa được chính quyền địa phương, cơ quan quản lý của huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang kiểm tra, xử lý, chấn chỉnh một cách toàn diện.
