Vụ án “sàn giao dịch ngoại hối” Tradenew.io: “Chiếm đoạt tài sản” hay đánh bạc?

Tuy nhiên, một số chuyên gia và luật sư đánh giá, bản chất của hoạt động này là “đánh bạc” hoặc “tổ chức đánh bạc”; chứ không phải là “đầu tư tài chính” hay “giao dịch tiền ảo”.

Được - thua dựa vào dự đoán đúng - sai

Theo cáo trạng, tháng 11/2019, Trần Văn Thành (SN 1989, ngụ quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) thuê Nguyễn Vĩnh Khiêm (SN 1980, ngụ huyện Cẩm Mỹ, Đồng Nai) lập website Tradenew.io giao dịch tiền ảo theo mô hình “sàn giao dịch nhị phân” (Binary Optinon) có chức năng tính toán, cân đối kết quả thắng thua khi nhà đầu tư đặt lệnh “Buy” hoặc “Sell” để Thành (admin) đạt được mức lợi nhuận nhất định.

Để tham gia giao dịch, “người đầu tư” phải vào web trên đăng ký tài khoản và sử dụng đồng tiền ảo USDT (nội bộ của sàn) để giao dịch. Đồng tiền ảo này do lập trình tạo ra, được Thành bán với giá 23.500 VNĐ/1 USDT và mua lại từ người tham gia với giá 22.500 VNĐ/USDT.

Về phương thức chơi, web quy định người tham gia chọn trong hai lệnh Buy (mua) hoặc Sell (bán). Tổng thời gian đặt lệnh trên sàn là 1 phút, Trong đó có 30 giây đặt lệnh và 30 giây chờ báo kết quả “Thắng” (Win) hoặc “Thua” (Lose). Việc xác định thắng - thua dựa trên sự biến động giá của một số đồng tiền ảo Bitcoin (BTC)/USDT; Ethereum (ETH)… tại thời điểm đặt lệnh.

Theo cáo trạng thì kết quả “thắng” - “thua” là hệ quả của sự can thiệp, sắp đặt kết quả của chủ sàn, với các thuật toán đã được lập trình sẵn chứ không dựa trên sự biến động thực tế giá trị đồng BTC, ETH.

CQĐT xác định, với thủ đoạn trên, từ tháng 1 - 4/2020, Thành chiếm đoạt của 3 người gần 29 triệu đồng.

Sau tháng 4/2020, Đạt thấy sàn không thu hút được nhiều người tham gia, phải chi phí nhiều nên đã thỏa thuận chuyển nhượng cho Vũ Đức Đạt (SN 1985, ngụ quận Đống Đa, Hà Nội) với giá 150 triệu đồng. Sau khi tiếp nhận sàn, Đạt vẫn giữ nguyên các hình thức hoạt động như ban đầu và đưa ra nhiều chính sách “dụ” người tham gia. Quá trình điều hành đến tháng 9/2020, Đạt chiếm đoạt hơn 8,4 tỷ đồng của 65 người.

Tổ chức đánh bạc “núp bóng” đầu tư tài chính?

Với hành vi trên, Thành, Đạt, Khiêm bị VKSND tỉnh Thanh Hóa truy tố về tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”.

Đáng chú ý, cáo trạng nêu rõ, “Thành, Đạt sử dụng web Tradenew.io hoạt động vỏ bọc danh nghĩa là “sàn giao dịch ngoại hối“ (Forex) hay “sàn giao dịch nhị phân” (Binary Optinon), “núp bóng” hình thức đầu tư sinh lợi nhuận từ hoạt động mang tính chất thương mại mua - bán dựa trên biến động tỷ giá của các cặp tiền ảo BTC/USDT; ETH/USDT, nhưng thực chất sàn Tradenew.io không được cấp phép hoạt động tại bất kỳ quốc gia nào, kể cả Việt Nam… Nội dung, hình thức hoạt động của sàn không đúng với tính chất của hoạt động giao dịch ngoại hối”.

Với nhận định trên, LS Tạ Văn Phú (GĐ Cty Luật Ánh Sáng Việt, Đoàn LS Hà Nội) cho rằng, việc truy tố các bị can về tội danh trên có dấu hiệu không chính xác, không thỏa mãn dấu hiệu quy định tại Điều 290 BLHS. Vì sàn Tradenew.io không phải sàn thương mại, không bán hàng hoá, không kinh doanh tiền tệ, không giao dịch ngoại hối… đúng nghĩa, hợp pháp.

Luật sư Tạ Văn Phú

LS Phú đánh giá, việc gọi Tradenew.io là “sàn giao dịch điện tử” hay “sàn giao dịch ngoại hối” chỉ là cách nói “mỹ miều” của các bị can nhằm quảng cáo về trò chơi đặt cược và che mắt cơ quan chức năng. Bản chất của các giao dịch tại sàn này là kiểu đầu tư cá cược của những người được gọi là “nhà đầu tư”. Chủ sàn (các bị can) chịu trách nhiệm quản lý các giao dịch của người tham gia đặt lệnh Buy hoặc Sell, thu tiền phí quản lý và thu tiền chệnh lệch khi mua - bán đồng tiền ảo USDT.

“Bản chất thì hoạt động “đầu tư” của những người tham gia chỉ dựa trên sự dự đoán sự tăng/giảm tỷ giá của một số đồng tiền ảo ở thời điểm nhất định để lựa chọn lệnh Buy hoặc Sell. Đồng tiền ảo USDT trong trò chơi này vừa là công cụ để đánh giá thắng - thua, vừa làm trung gian thanh toán cho người được - mất chứ không phải là “ngoại hối” để đầu tư”, LS Phú nói.

Nhận xét về một số “sàn Forex” trong thời gian qua, một số chuyên gia tài chính cũng coi đây là hoạt động cờ bạc vì kết quả thắng - thua, lợi nhuận hay không đều phụ thuộc vào may rủi, trò chơi xác suất. Những người tham gia các sàn Forex không hiểu về nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối, không cần học hỏi, phân tích, nắm tin tức thị trường; sàn giao dịch không có hàng hóa hay dịch vụ gì… phát sinh lợi nhuận.

Đồng quan điểm, LS Phú phân tích, CQĐT và VKSND tỉnh Thanh Hóa coi sàn Tradenew.io là “sàn giao dịch quyền chọn nhị phân”. Mà theo nghĩa “quyền chọn nhị phân” thì người tham gia sẽ có hai dự đoán. Nếu dự đoán đúng, người tham gia sẽ thắng theo tỉ lệ sàn đưa ra; nếu dự đoán sai, người tham gia sẽ mất toàn bộ số tiền. Bản thân người chơi khi lựa chọn lệnh đều hiểu rõ nội quy trên sàn và tự nguyện chuyển tiền thật vào tài khoản của bị cáo để mua tiền ảo USDT làm trung gian thanh toán, không có dấu hiệu ép buộc hay lừa dối. Vì vậy, vụ việc có dấu hiệu “Tổ chức đánh bạc” (qua mạng máy tính) chứ không phải là “sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”.