Sáng nay (9/5), Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam tổ chức tọa đàm góp ý về đề xuất xây dựng Luật phòng, chống tác hại của rượu bia.
Theo nhận xét của nhiều đại biểu, các giải pháp được đề xuất trong dự thảo Luật phòng, chống tác hại của rượu bia chưa điều chỉnh hiệu quả được “thủ phạm” chính gây tác hại là rượu thủ công sản xuất trái phép, bia “cỏ”… và có thể gây tác dụng ngược cho nền kinh tế vì chỉ tập trung vào những giải pháp hạn chế nguồn cung – cầu đối với sản phẩm có cồn được kiểm soát.
Không quản được thì… kệ
Tình trạng rượu trôi nổi, rượu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, rượu do người dân tự nấu theo phương pháp thủ công không kiểm soát được là nguyên nhân liên quan đến các vụ ngộ độc, không thu được các loại thuế, phí vẫn chưa quản lý được.
Đại diện cho các DN sản xuất kinh doanh rượu, LS Ngô Quý Linh – Diễn đàn “Uống có trách nhiệm Việt Nam”, cho biết, thống kê của Bộ Công thương và Bộ Y tế thì hơn 70% sản lượng rượu không kiểm soát được.
Ước tính hiện nay còn khoảng hơn 230-280 triệu lít rượu thủ công chưa quản lý được. Lượng rượu sản xuất theo phương pháp thủ công chiếm khoảng 2/3 tổng sản lượng rượu được sản xuất trong nước.
GS. Phan Thị Kim – Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật An toàn thực phẩm Việt Nam, cho biết, thời gian qua, các vụ ngộ độc liên quan đến sử dụng đồ uống có cồn đều có nguyên nhân sử dụng methanol vượt ngưỡng cho phép (trong rượu sản xuất thủ công).
Vì vậy, quản lý rượu thủ công “là nội dung được mong đợi” nhưng dự thảo chưa đưa ra được nội dung khả thi vì dựa trên thực trạng “còn thiếu nhiều tư liệu”, chưa phân tích được nguyên nhân dẫn đến những hậu quả xã hội liên quan đến rượu, bia trái phép, tự do.
| |
| Ông Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch Hiệp hội Bia – Rượu – NGK Việt Nam |
Ông Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch Hiệp hội Bia – Rượu – NGK Việt Nam chỉ rõ, dự thảo chưa đề cập đến những quy định liên quan để quản lý rượu thủ công (quy chuẩn kỹ thuật, quy định về cấp phép, đăng ký sản xuất…).
Thực tế, đây là những vấn đề vốn vẫn bị “bỏ trống” khiến việc quản lý sản phẩm phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an toàn thực phẩm này rất lỏng lẻo, dẫn đường cho “tử thần” rình rập mạng sống của người tiêu dùng (NTD), nhất là ở vùng nông thôn, miền núi.
Đưa sản phẩm kém chất lượng “lên ngôi”
Đó là hậu quả được đại diện các DN sản xuất, kinh doanh rượu, bia và cả nhiều chuyên gia pháp lý cảnh báo khi nhận xét về một số đề xuất về xây dựng Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia.
Theo Hiệp hội Rượu – Bia – Nước giải khát Việt Nam, các đề xuất trong dự thảo Luật mới nhất không tập trung vào các yếu tố dẫn đến việc lạm dụng đồ uống có cồn, mà chỉ tập trung các chính sách nhằm hạn chế nguồn cung và nhu cầu sử dụng rượu bia.
“Như vậy không chỉ gây thêm khó khăn cho các đơn vị sản xuất rượu, bia chính thống mà lại gia tăng tình trạng buôn lậu, hàng nhái, hàng giả khi sản xuất trong nước không đáp ứng nhu cầu.
Thậm chí tác động ngược lại làm sản xuất trong nước bị đình trệ, ảnh hưởng lớn tới nguồn thu ngân sách của Nhà nước từ sản phẩm đồ uống có cồn”, ông Việt nói.
Nên LS Ngô Quý Linh khẳng định, quan trọng là kiểm soát nguồn cung nguyên liệu và đầu ra của sản phẩm để phòng ngừa tác hại của đồ uống có cồn, chứ không phải cấm các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh đồ uống có cồn quảng cáo sản phẩm…
Phân tích rõ hơn tác dụng ngược của một số đề xuất hạn chế nguồn cung trong dự thảo, đại diện Công ty Heineken Việt Nam khẳng định, cấm quảng cáo, tài trợ rượu, bia như dự thảo “hạn chế khả năng giới thiệu tác dụng của sản phẩm chính thống đến NTD.
Từ đó có thể làm gia tăng hành vi lạm dụng sản phẩm có cồn không được kiểm soát do NTD không có thông tin để phân biệt và nhận biết về sản phẩm chính thống và sản phẩm trôi nổi”.
Cùng nhận định, ông Phạm Trung Kiên – Tổng Công ty Bia Rượu NGK Hà Nội cho rằng, rượu, bia phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (hơn 60%). Dự thảo Luật đề xuất thêm Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng (do các DN đóng góp 1-2% doanh thu) sẽ làm tăng giá bán sản phẩm.
Tuy nhiên, “những cơ sở sản xuất rượu thủ công lại không được điều chỉnh theo quy định này, vô hình chung khuyến khích NTD chuyển sang sử dụng các loại rượu, bia chất lượng kém vì giá thành rẻ hơn, nhưng nhiều nguy cơ ngộ độc”.
| |
| Ông Đỗ Văn Vẻ - Đại biểu quốc hội tỉnh Thái Bình khóa XIII |
Ở góc độ một doanh nhân và Đại biểu quốc hội tỉnh Thái Bình khóa XIII, ông Đỗ Văn Vẻ - Tổng Giám đốc Tập đoàn Hương Sen chia sẻ, tác động của sản phẩm có cồn thường được nhìn toàn “màu xám” nhưng thực chất ngành sản xuất này có ý nghĩa về xã hội như tăng sức khỏe cho NTD (sử dụng phù hợp), đóng góp cho nền kinh tế 48.000 tỷ đồng thuế/năm, giải quyết hàng chục nghìn việc làm, phát triển các công nghiệp phụ trợ (bao bì, nhãn mác…), tiêu thụ lúa gạo, xuất khẩu…
Vì thế, tăng thuế, phí (Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng) không nên được coi như một chế tài để hạn chế tác hại của rượu, bia mà nên tập trung vào các biện pháp kiểm soát bằng các “hàng rào kỹ thuật”, nhất là với hàng lậu, hàng giả, hàng nhái, rượu sản xuất thủ công… để có thị trường đồ uống có cồn phát triển lành mạnh, theo nhu cầu tiêu dùng…
Cả nước hiện có khoảng 100 cơ sở sản xuất bia quy mô công nghiệp, với sản lượng năm 2014 đạt 2.948 triệu lít. Năm 2010, sản lượng rượu công nghiệp đạt 80 triệu lít, sản lượng rượu thủ công sản xuất nhằm mục đích kinh doanh được cấp phép là 32 triệu lít.
Tổng sản lượng rượu sản xuất trong nước có xu hướng giảm (từ 349 triệu lít năm 2010 xuống còn 310 triệu lít năm 2015), trong đó rượu sản xuất thủ công chiếm khoảng gần 80%.
Năm 2016, mức tiêu dùng bia đạt khoảng 40 lít/người/năm (đứng thứ 52 trên thế giới). Việt Nam đứng thứ 94/194 quốc gia tiêu thụ rượu bia trên thế giới.
Theo số liệu của WHO, với mức bình quân 6,6 lít cồn/người/năm (tính theo độ cồn tuyệt đối) thì Việt Nam đứng trong nhóm có mức sử dụng rượu, bia trung bình thấp.
(Nguồn: Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam)