Không còn là nguy cơ
Để đảm bảo vấn đề an toàn thực phẩm, năm học 2017-2018, Sở GD&ĐT Hà Nội, TP. Hà Nội đã tổ chức hơn 600 đoàn kiểm tra liên ngành các cấp đã được thành lập và trực tiếp đi kiểm tra, công tác quản lý ATTP và tổ chức bếp ăn bán trú tại các trường học. Kết quả kiểm tra cho thấy, có 97% số bếp ăn đã ký cam kết ATTP và cơ bản thực hiện nghiêm túc các quy định về ATTP; 99% số người trực tiếp tham gia đến thực phẩm được khám sức khỏe theo quy định; 100% số thiết bị, dụng cụ chế biến bảo đảm hợp vệ sinh.
Tuy nhiên, thời gian gần đây, trong năm học mới 2018 – 2019 các vụ ngộ độc thực phẩm diễn ra tại một số trường trên địa bàn thành phố Hà Nội với quy mô và số lượng bị ngộ độc trong từng vụ lên đến hàng trăm học sinh.
Cụ thể, vụ 200 trẻ trường Mầm non Xuân Nộn (Đông Anh) phải nhập viện vì ngộ độc thực phẩm sau khi ăn liên hoan tại bếp ăn của nhà trường vào ngày 15/11. Kết quả xét nghiệm 13 mẫu thức ăn trưa tại trường cho thấy, có 1 mẫu bánh ngọt dương tính với vi khuẩn Salmonella. Đây là loại vi khuẩn gây nhiễm trùng đường ruột, đau bụng tiêu chảy… Tình trạng nhiễm khuẩn Salmonella thường xảy ra sau khi ăn thực phẩm không bảo đảm an toàn.
Trước đó, TP. Hà Nội cũng liên tục xảy ra các vụ ngộ độc thực phẩm ngay trong những ngày đầu năm học mới 2018-2019. Điển hình như vụ 31 trẻ trường mầm non Lại Yên, Hoài Đức, Hà Nội bị rối loạn tiêu hoá, tiêu chảy cấp sau khi ăn trưa tại trường.
Không chỉ riêng Hà Nội, tình trạng xảy ra các vụ ngộ độc trong trường học với số lượng lớn xảy ra khắp cả nước. Điển hình, ngày 3/10, tại trường tiểu học bán trú Xín Cái (huyện Mèo Vạc, Hà Giang) đã xảy ra ngộ độc thực phẩm. Được biết, trường tổ chức cho 279 học sinh ăn sáng tại bếp ăn của trường. Sau khi ăn khoảng một giờ thì có 150 em có biểu hiện buồn nôn, đau bụng, đi ngoài, trong đó có 87 học sinh phải điều trị tại các phòng khám, bệnh viện trên địa bàn.
Tại Ninh Bình, vào ngày 5/10, một vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra tại bếp ăn tập thể Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng làm 352 học sinh phải đi viện điều trị. Kết quả điều tra cho thấy, bữa ăn trưa của các học sinh có món ruốc gà nhiễm độc tố tụ cầu vàng. Đây là một loại độc tố nguy hiểm bởi dù ấu chín vẫn không tiêu diệt được.
Nỗi lo thường trực
Thực tế, những năm vừa qua, nhiều vụ việc mất an toàn vệ sinh thực phẩm tại một số trường học đã bị phụ huynh và người dân đã từng phát hiện và ngăn chặn hoạt động đưa thực phẩm bẩn, thối vào trường học. Cụ thể, như ngày 12.9.2017, một số phụ huynh đứng đón con ở cổng Trường Tiểu học Lý Nhân (huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc) thì phát hiện một chiếc xe ba gác chở rau, quả, thức ăn vào trong trường để phục vụ bữa ăn trưa cho các học sinh học bán trú tại đây.
Hay như vụ phụ huynh phát hiện một số lượng rau, củ quả và thực phẩm không có nguồn gốc của Công ty Trung Thành đưa vào tiêu thụ tại trường tiểu học Phú Thượng (Q.Tây Hồ, Hà Nội). Theo điều tra của cơ quan chức năng, các nhân viên của công ty này thường mua gom rau, củ quả tại chợ đầu mối rau Vân Nội (Đông Anh) về sơ chế và “phù phép” tại ngay sân của công ty để thành rau quả an toàn rồi cung cấp cho các trường học.
Đặc biệt, sự việc phụ huynh học sinh trường Tiểu học Hoàng Hoa Thám (Q Ba Đình) phát hiện bữa ăn trưa của học sinh có nhiều con dòi bò ngoe nguẩy trên đĩa ăn. Sau đó, một nhóm phụ huynh đã lên gặp đại diện nhà trường làm rõ vụ việc. Nhà trường thừa nhận có vụ việc trên, nhưng giải thích không phải do nguồn thực phẩm mà do công đoạn rửa bát không sạch sẽ, 2 đĩa bị dính vào nhau và để qua ngày thứ Bảy, Chủ nhật nên phát sinh dòi.
Chị Nguyễn Lan Phương (Q. Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết: “Do công việc của hai vợ chồng đều bận rộn nên gia đình thường cho cháu ăn bán trú ngay tại trường. Thế nhưng thời gian qua, qua báo chí tôi thấy quá nhiều vụ ngộ độc thực phẩm trong trường học, trong khi đó, tại nơi con tôi học, một số phụ huynh cũng từng cảnh báo về các bữa ăn của các cháu. Tôi cảm thấy rất lo lắng, khi giao phó bữa ăn của con mình cho nhà trường. Liệu trường con mình có xảy ra hay không? Điều đó luôn hiển hiện trong đầu tôi nhiều ngày qua nhưng với tình thế hiện nay, chúng tôi chỉ biết đặt niềm tin vào nhà trường, dù niềm tin đó vẫn còn sự hoài nghi…”, chị Phương chia sẻ.
TS. Cao Văn Trung - Phó trưởng Phòng giám sát ngộ độc thực phẩm và Thông tin truyền Thông (Cục ATTP, Bộ y tế) cho biết, số vụ ngộ độc thực phẩm tập thể tại trường học chỉ chiếm khoảng 3,7% tổng số các vụ ngộ độc thực phẩm. Tuy nhiên, ở các vụ ngộ độc tại trường học, số trẻ bị mắc khá đông, hơn nữa các em còn nhỏ, sức đề kháng yếu, nếu bị ngộ độc sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe nên đã gây lo lắng, bức xúc cho nhiều người.
Theo ông Trung, ngộ độc thực phẩm tập thể tại trường học xảy ra ở hầu hết các tháng trong năm, nhiều nhất ghi nhận vào tháng 3 và tháng 10. Ngoài yếu tố “thời tiết”, nguyên nhân để xảy ra ngộ độc trong trường học thường là do khó kiểm soát thực phẩm “đầu vào” tại các trường học; các cơ sở cung cấp suất ăn sẵn không ngừng gia tăng, nhiều cơ sở quy mô nhỏ, điều kiện cơ sở rất thủ công, khó kiểm soát yêu cầu về ATTP (phương tiện, dụng cụ chế biến, bảo quản, thời gian vận chuyển...). Bên cạnh đó, các cấp chính quyền địa phương, ban giám hiệu tại các trường học chưa sâu sát quan tâm vấn đề ATTP, không nắm rõ hoạt động bếp ăn tập thể, cơ sở cung cấp suất ăn sẵn trên địa bàn.
Như vậy, hàng loạt các vụ ngộ độc thức ăn tập thể liên tiếp xảy ra đã gióng hồi chuông báo động chất lượng an toàn thực phẩm trong trường học khắp các nơi trên cả nước. Đó không còn là những trường hợp đơn lẻ mà trở thành một thực trạng về vấn đề mất an toàn vệ sinh thực phẩm trong các bếp ăn nhà trường. Điều đó khiến các bậc phụ huynh khi giao phó con cho nhà trường chăm sóc trở thành một nỗi lo luôn canh cánh trong lòng và một mối nguy cơ đối với sức khỏe của thế hệ tương lai khi hằng ngày phải ăn những thực phẩm không đảm bảo.
Kỳ 2: Buông lỏng kiểm soát nguồn gốc khiến thực phẩm bẩn dễ dàng lọt vào trường học