Không ai được ngăn chặn việc phổ biến Quốc ca
Từ nhiều tháng nay, câu chuyện bản ghi Quốc ca Việt Nam bị đánh gậy bản quyền trên các nền tảng video, âm nhạc khiến tổ chức, cá nhân không thể sử dụng làm cộng đồng mạng xôn xao. Đầu tiên là vụ VTV “tố” BH Media đánh gậy khiến video của VTV phát sóng trên nền tảng Youtube bị vô hiệu hóa.
Cuộc tranh luận đúng sai quanh vụ việc chưa lắng xuống thì mới đây, trong trận đấu giữa Đội tuyển Việt Nam và Lào vào tối 6/12, khi theo dõi trên kênh YouTube Next Sports, công chúng không thể nghe Quốc ca Việt Nam. Đơn vị tiếp sóng giải thích: “Vì lý do bản quyền âm nhạc, chúng tôi buộc lòng phải tắt tiếng ở phần lễ chào cờ. Sau lễ chào cờ, tín hiệu âm thanh sẽ trở lại bình thường, mong quý vị thông cảm”.
Ngay hôm sau, lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) đã làm việc với các cơ quan liên quan về sự việc trên. Theo ý kiến của Bộ VH,TT&DL, ca khúc “Tiến quân ca” là Quốc ca của Việt Nam. Bộ VH,TT&DL có trách nhiệm thực hiện chức năng quản lý nhà nước và phải thực hiện các biện pháp cần thiết gìn giữ phát huy giá trị của Quốc ca. Pháp luật của Việt Nam quy định nghiêm cấm bất kỳ tổ chức, cá nhân nào, dưới bất kỳ hình thức nào có hành vi ngăn chặn, cản trở việc phổ biến tác phẩm này một cách trực tiếp hay gián tiếp (bao gồm trên mạng) theo quy định pháp luật. “Bộ VH,TT&DL yêu cầu tất cả cá nhân, tổ chức thực hiện nghiêm, không được có bất kỳ hành vi nào ngăn chặn việc phổ biến Quốc ca Việt Nam”, ý kiến của Bộ VH,TT&DL.
Về phần mình, Next Media - đơn vị sở hữu bản quyền AFF Cup 2020 cũng đã khẳng định sẽ không có chuyện Quốc ca Việt Nam bị tắt tiếng trong lễ chào cờ trên các nền tảng phát sóng từ nay về sau. Ông Lê Hoài Anh - Tổng Thư kí Liên đoàn Bóng đá Việt Nam cho biết, VFF đã gửi cho Ban Tổ chức AFF Suzuki Cup bản thu âm mới Quốc ca Việt Nam để phát trong các trận đấu của Đội tuyển Việt Nam.
Làm gì để không còn tình trạng tương tự xảy ra?
Sự cố trên cũng đã gây nên không ít sóng gió lẫn tranh cãi trong cộng đồng. Việc Quốc ca phát sóng trong trận đấu bất ngờ bị tắt tiếng cũng khiến không ít người dân cảm thấy giận dữ và tổn thương. Trong làn sóng giận dữ của dư luận này, BH Media trở thành đối tượng bị khán giả bóng đá nói riêng và công luận công kích vì cho rằng đây là hành vi cản trở phát sóng Quốc ca cho người dân nghe. Ngay sau đó BH Media đã lên tiếng cho biết không liên quan vụ việc đang gây ồn ào. Đơn vị này khẳng định chỉ đang khai thác 1 bản ghi “Tiến quân ca” do Hồ Gươm Audio ủy quyền quản lý, khai thác. Nếu đơn vị nào muốn sử dụng bản ghi này phải xin phép theo luật định.
Theo giải thích của BH Media, trong trận đấu giữa Việt Nam và Ả Rập Xê Út diễn ra tối 16/11, kênh YouTube của FPT (đơn vị nắm bản quyền tiếp sóng trận đấu) đã mất doanh thu vì trận đấu sử dụng “Tiến quân ca” do hãng đĩa Marco Polo sản xuất. Naxos Digital Services US thay mặt cho hãng đĩa Marco Polo đánh dấu xác nhận bản quyền với bản ghi này. BH Media cho rằng, có thể Next Media (đơn vị sở hữu kênh Next Sports) đã chủ động tắt tiếng để tránh sự cố tương tự.
Thực tế, câu chuyện này không phải xoay quanh việc đánh gậy hay không đánh gậy của riêng BH Media. Trên mạng hiện nay có hàng ngàn bản ghi Quốc ca, của nhiều đơn vị khác nhau khai thác bản quyền. Và các đơn vị, cá nhân nếu lấy phải một trong các bản ghi ấy, đều có khả năng bị hạn chế sử dụng.
Luật sư Huỳnh Phước Hiệp – Đoàn Luật sư TP HCM nêu quan điểm, nếu theo luật, khó mà phân định đúng sai ở đây, bởi hành vi đăng ký bản quyền cho bản ghi ca khúc của các đơn vị này thì pháp luật không cấm. Nhưng, nếu xét ở khía cạnh cái tình thì những vụ “Quốc ca, Quốc thiều (phần nhạc Quốc ca không lời) bị đánh dấu bản quyền” sẽ gây ra phản cảm, tổn thương đến người dân cũng như đi ngược lại tinh thần của nhạc sĩ và gia đình nhạc sĩ tác giả Quốc ca khi họ đã hiến tặng tác phẩm cho đất nước.
“Để tránh các sự việc như trên tiếp tục xảy ra, trong khuôn khổ AFF Cup 2020 cũng như các cúp bóng đá hoặc các sự kiện khác, các đơn vị cần chuẩn bị các bản ghi “Tiến quân ca” có bản quyền để nộp cho ban tổ chức và sử dụng trên các nền tảng số. Đồng thời, hiện nay với tình trạng quá nhiều đơn vị sở hữu bản quyền Quốc ca, Quốc thiều như vậy, tải trên mạng về, nếu không “dính” đơn vị này thì cũng “đụng” đơn vị kia. Nên chăng, Bộ VH,TT&DL cần tiến hành sản xuất một bản ghi chuẩn mực, chất lượng cao cho Quốc ca, Quốc thiều Việt Nam, được đầu tư chỉn chu về hòa âm, phối khí... để toàn dân thoải mái sử dụng. Bản ghi ấy không chỉ giải quyết được tình trạng loạn đánh gậy bản quyền như hiện nay, còn có thể được toàn dân sử dụng trong niềm tự hào”, Luật sư Huỳnh Phước Hiệp chia sẻ.