Cá chết hàng loạt ở An Giang do doanh nghiệp xả thải?

Chờ kết quả của Cảnh sát Môi trường

Sau khi cơ quan chức năng địa phương công bố kết quả ban đầu về việc cá chết hàng loạt từ ngày 4 - 6/2/2016, người dân đã bức xúc cho rằng kết quả đó không đúng thực tế. 

Trước đó, cơ quan chức năng đã lấy mẫu tại 6 điểm từ cây số 9,5 đến số 11, thuộc ấp Long Hòa 2, xã Long Hòa, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang. DO (lượng oxy trong nước) đo được tại khu vực cá chết hàng loạt dao động 1,69-2,12mg/l, rất thấp so ngưỡng oxy cần thiết cho nuôi trồng thủy sản DO ≥ 4mg/l (theo QCVN 38:2011/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt bảo vệ đời sống thuỷ sinh). Trước mắt, đoàn kiểm tra xác định cá chết do thiếu oxy cục bộ. 

Ngày 16/2, ông Võ Hùng Dũng, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường An Giang cho biết, các yếu tố làm thiếu oxy hòa tan do mật độ nuôi cao, lượng thức ăn dư thừa kết hợp với chất thải từ cá vào nguồn nước làm môi trường nước gia tăng chất hữu cơ, dẫn tới hiện tượng làm phát triển tảo tranh giành oxy với cá. Mực nước thấp và dòng chảy yếu tạo nên hiện tượng thiếu oxy cục bộ. 

Với kết luận như vậy, các hộ dân nuôi cá tại đây không đồng tình. “Chúng tôi đã nuôi cá hơn 20 năm, làm sao có chuyện cho cá ăn dư thừa gây ô nhiễm nguồn nước. Hơn nữa, suốt bao nhiêu năm qua vẫn với hình thức nuôi đó, với mật độ cá nuôi như vậy, dùng lượng thức ăn như cũ sao cá không chết!? Nếu có chết thì chết từ từ và chỉ một phần chứ đâu phải tất cả cá đồng loạt chết như vậy.”- ông Nguyễn Văn Nhàn (xã Phú Lâm, huyện Phú Tân, An Giang) bị thiệt hại hơn 4 tỷ đồng bức xúc. 

Trao đổi với PLVN ông Trần Anh Thư – Giám đốc Sở NN&PTNT khẳng định: “Sở phối hợp cùng các cơ quan, ban ngành tiến hành phân tích và đã loại trừ nguyên nhân cá chết do dịch bệnh. Việc thiếu DO cục bộ do nhiều nguyên nhân khác và không loại trừ nguồn nước bị nhiễm độc.

Cùng với việc tìm hiểu nguyên nhân, Sở đã lên kế hoạch tham mưu cho UBND tỉnh hỗ trợ người dân bị thiệt hại theo từng mức độ. Bên cạnh đó, Viện Nuôi trồng thủy sản II cũng khẳng định cá chết không phải do mật độ nuôi hay thức ăn dư thừa gây ra. Tất cả các vấn đề còn phải chờ vào kết quả điều tra của Cơ quan Cảnh sát Môi trường và các cơ quan chuyên môn khác… 

Con số thực tế người dân phản ánh về mức độ thiệt hại lên đến hơn 70 tỷ đồng chứ không phải hơn 15 tỷ đồng như những thông tin trước đó. Trường hợp cao nhất là của ông Huỳnh Văn Hiên (xã Phú Lâm, huyện Phú Tân, An Giang) với tổng thiệt hại 8,5 tỷ đồng, diện tích nuôi 7 bè với 7 vèo cá, thiệt hại hơn 95% cá He, Rô Phi.

Thấp nhất cũng gần cả tỷ đồng là ông Nguyễn Thanh Ngân (ấp Phú Hòa A, xã Phú Thuận A, Hồng Ngự, Đồng Tháp) ngậm ngùi nói: “Gia đình tôi bị thiệt hại hơn 1 tỷ đồng và còn thiếu ngân hàng hơn 200 triệu đồng. Đó là chưa kể gia đình tôi còn thiếu bên ngoài và đại lý thức ăn cho cá, trong khi khả năng hiện tại không thể tái cơ cấu để tiếp tục nuôi cá”. Theo ghi nhận của PLVN, còn rất nhiều gia đình đang đứng bên bờ phá sản và không có khả năng trả nợ. 

Bùn được múc từ nơi chứa nước thải, sau đó để tràn lan bên cạnh khu canh tác của bà con nông dân

Xả thải làm chết cá hàng loạt?!

Nhằm hỗ trợ và cùng nông dân vượt qua khó khăn trước mắt, ông Nguyễn Phú Cường (Chủ đại lý thức ăn nuôi trồng thủy sản) cho biết: ông đã cung cấp cho nhiều hộ nuôi cá nơi đây trong thời gian hơn 10 năm. Đây là lần đầu tiên ông nhìn thấy tất cả người nuôi cá nơi đây trắng tay trước ngày thu hoạch như vậy. Có những hộ còn thiếu ông từ vài trăm triệu đến ba, bốn tỷ đồng nên ông đã khoanh nợ để bà con yên tâm tái cơ cấu sản xuất”.

Theo tìm hiểu của phóng viên, người dân cho rằng cá chết bất ngờ hàng loạt là do nước thải từ nhà máy làm gạo đồ của Công ty CP Toàn Cầu. Trả lời PLVN, ông Trần Ngọc Thanh, Giám đốc Công ty CP Toàn Cầu cho biết nhà máy sản xuất gạo đồ từ năm 2010 và không có việc thải chất thải ra sông.

Nhà máy vận hành chế độ xử lý chất thải theo mô hình khép kín, không có việc gây ảnh hưởng môi trường xung quanh. Tuy nhiên, vào khoảng năm 2011, nhà máy từng bị Sở Tài nguyên và Môi trường An Giang xử phạt về hành vi để chất thải cột B tràn ra sông. 

Bên cạnh đó, người dân không chỉ “tố” Công ty này xả chất thải làm ô nhiễm nguồn nước mà còn “tố” Công ty gây ô nhiễm không khí trầm trọng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân xung quanh. Những gia đình sống phía sau Công ty này đều không chịu nổi cảnh khói bụi và không khí bẩn nên lần lượt dọn đi hoặc đóng cửa kính chắn bụi. Riêng một số hộ dân không có điều kiện thì cam chịu ở lại. Họ chỉ còn biết trông chờ vào các cơ quan chức năng đến xử lý. Nhưng đến nay vẫn chưa có việc nhắc nhở hay xử lý nào từ các cơ quan có thẩm quyền ở địa phương. 

Thực tế việc người dân “tố” Công ty Toàn Cầu không phải là không có cơ sở. Quan sát xung quanh Công ty bán kính 100m, tất cả cây cối không còn màu xanh của lá mà thay vào đó là màu nâu đen của khói bụi. Theo ghi nhận của phóng viên tại Công ty Toàn Cầu, khói bụi bao phủ toàn bộ không gian sản xuất mà mắt thường có thể thấy rõ. Chúng tôi còn phát hiện bên cạnh khu ngâm lúa còn có khu chứa hóa chất.

Chất thải và bùn thải độc hại tràn ra bên ngoài chứ không phải xử lý theo kiểu khép kín mà ông Thanh nói. Điều đáng lưu ý là toàn bộ công nhân nơi đây không mặc bảo hộ lao động, kể cả nhân viên làm bên khâu xử lý chất thải. Ngoài ra, nơi chứa chất thải cũng được phản ánh là tràn ra khu vực trồng lúa mà bà con đang canh tác. 

Chị Nguyễn Thị Thủy (28 tuổi, ở số 11 ngay kho Toàn Cầu gần bãi tro thải của Nhà máy Toàn Cầu) cho biết, chị và những người khác đã phản ánh rất nhiều lần nhưng đâu vẫn vào đó, không có gì thay đổi.

“Tro thải quanh năm suốt tháng. Ở đây, 10 người thì 9 người đã bị viêm mũi nhưng cũng phải chịu, không biết làm sao nữa; đi ra vườn là bị dị ứng, mụn nổi đầy người do bụi của nhà máy gây ra. Nhà lúc nào cũng quét nhưng không bao giờ hết tro bụi, tôi rất lo lắng cho sức khỏe của con nhỏ nhưng chẳng biết kêu với ai” – vừa nói chị Thủy lấy tay quét nhẹ trên nền gạch chìa cho chúng tôi thấy bụi bám đen cả bàn tay chị. 

Chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật thông tin đến bạn đọc.