Phát hiện đáng lo ngại
Chủng kháng kháng sinh nói trên được phát hiện trong nước tiểu của một phụ nữ 49 tuổi ở bang Pennsylvania. Theo các thông tin ban đầu, người phụ nữ này tới cơ sở y tế thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ với các dấu hiệu nhiễm trùng tiết niệu.
Các nhà nghiên cứu thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ sau khi kiểm tra xác định người này mang một chủng E. coli kháng kháng sinh colistin – loại kháng sinh cuối cùng chuyên được dùng để điều trị các loại siêu vi khuẩn đặc biệt nguy hiểm.
Trong số các vi khuẩn buộc phải dùng đến colistin có CRE – vi khuẩn vốn được giới chức y tế mệnh danh là “ác mộng” bởi nó có thể giết chết đến 50% bệnh nhân mắc phải và được Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) gọi là một trong những mối đe dọa về y tế cộng đồng cấp thiết nhất tại nước này.
Đây là lần đầu tiên chủng vi khuẩn kháng colistin được phát hiện ở người ở Mỹ. Trước đó, hồi tháng 11 năm ngoái, giới chức cơ quan y tế trên khắp thế giới cũng đã lên tiếng cảnh báo khi các nhà khoa học Anh và Trung Quốc thông báo đã phát hiện chủng vi khuẩn kháng colistin ở lợn và thịt lợn cũng như ở người tại Trung Quốc. Chủng vi khuẩn này sau đó cũng đã được phát hiện ở châu Âu và một số nơi khác.
Hiện các quan chức CDC đang làm việc với cơ quan y tế bang Pennsylvania để phỏng vấn bệnh nhân và gia đình bà nhằm xác định cách thức vi khuẩn kháng kháng sinh xâm nhập cơ thể bà này. Bên cạnh đó, cơ quan này cũng cho biết sẽ tiến hành rà soát những người đã tiếp xúc với bệnh nhân để làm rõ khả năng có thể có những người khác cũng đã mang vi khuẩn trong người.
Ngoài trường hợp trên, Bộ Nông nghiệp Mỹ cũng đã phát hiện một chủng E. coli kháng Colistin trong một mẫu ruột lợn. Hiện, Bộ này cũng đang tích cực xác định con lợn này được nuôi ở trang trại nào, từ đó xem xét khả năng về việc các con vật khác có chứa vi khuẩn hay không.
Tín hiệu đáng sợ
Colistin hiện được các bác sỹ sử dụng như biện pháp cuối cùng trong cuộc chiến chống lại vi khuẩn kháng kháng sinh bởi loại thuốc này không hề hoàn hảo do nó có thể gây tổn thương nghiêm trọng thận của bệnh nhân. Song, trong nhiều trường hợp bất khả kháng, loại thuốc này vẫn được sử dụng để điều trị một số bệnh nhiễm trùng dai dẳng nhất.
| |
| Chủng vi khuẩn CRE. |
Theo một nghiên cứu vừa được đăng tải trên một ấn phẩm của Hiệp hội vi sinh Mỹ, phát hiện về vi khuẩn nói trên báo hiệu sự xuất hiện của một loại vi khuẩn kháng mọi loại thuốc.
“Về cơ bản, phát hiện này cho chúng ta thấy rằng thời điểm kháng sinh không còn có tác dụng chữa bệnh đã không còn xa nữa. Khi đó, chúng ta sẽ bị đẩy vào tình thế không có loại kháng sinh nào có thể chữa trị cho các bệnh nhân ở các đơn vị chăm sóc đặc biệt hay đơn giản là bị nhiễm trùng đường tiết niệu. Tôi đã từng chăm sóc cho các bệnh nhân bị kháng thuốc. Cảm giác khi đó thật đáng sợ và tuyệt vọng” – Giám đốc CDC Thomas Frieden cho biết trong một cuộc phỏng vấn.
Trong bối cảnh như vậy, Thống đốc bang Pennsylvania Tom Wolfe đã ra tuyên bố cho biết chính quyền địa phương đã ngay lập tức phối hợp với CDC và Bộ Quốc phòng để phối hợp xử lý vụ việc một cách phù hợp và thỏa đáng nhằm ngăn chặn vụ việc tiến triển thành vấn đề lớn với những hậu quả nghiêm trọng.
Tại sao kháng kháng sinh là vấn đề lớn?
Việc phát hiện kháng sinh gần 1 thập kỷ trước là bước ngoặt trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng, cứu sống vô số người. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của các dòng kháng sinh, tình trạng kháng kháng sinh cũng diễn ra một cách tự nhiên do các vi khuẩn dần hình thành khả năng chống đỡ các chủng kháng sinh.
Theo CDC, mỗi năm ở Mỹ hiện nay ghi nhận 2 triệu người bị nhiễm trùng kháng kháng sinh, trong đó có 23.000 người tử vong. Báo cáo về các chế phẩm kháng thuốc do chính phủ Anh yêu cầu thực hiện mới đây cho biết, vào năm 2050, mỗi năm trên thế giới có thể có đến 10 triệu người tử vong do kháng thuốc nếu các nước trên thế giới không có những thay đổi triệt để nhằm đối phó với tình trạng này, ngăn ngừa “viễn cảnh” những bệnh thông thường cũng có thể trở thành bệnh chết người. Một báo cáo gần đây cho rằng những ca nhiễm khuẩn kháng thuốc kháng sinh có thể giết chết một nửa số người mắc phải.
Theo ông Jim O'Neill – tác giả bản báo cáo – đã có 1 triệu người tử vong vì kháng thuốc kể từ khi ông bắt tay vào thực hiện báo cáo hồi giữa năm 2014. Tổ chức y tế thế giới cũng đã cảnh báo về tình trạng kháng thuốc, cho rằng đây chính là một trong những mối đe dọa lớn nhất mà giới y học hiện đối mặt.
Tổ chức này cho rằng, tình trạng kháng thuốc kháng sinh có thể đưa con người ngược trở lại thời kỳ trước khi phát hiện thuốc kháng sinh, khi hàng triệu người đã thiệt mạng trong các đợt dịch do con người chưa phát hiện ra các loại thuốc để điều trị.
Ông Frieden thì cảnh báo trường hợp nói trên là vụ việc đầu tiên được phát hiện ở Mỹ nhưng ông dự đoán sẽ còn có thêm nhiều siêu vi khuẩn kháng thuốc khác được phát hiện trong tương lai gần.
“Chúng ta đang có nguy cơ bước vào một thế giới hậu kháng sinh. Điều đó có nghĩa là chúng ta sẽ mất đi khả năng chữa được những bệnh do nhiễm trùng, viêm phổi, nhiễm trùng tiết niệu hay những người bị nhiễm trùng trong số 600.000 người Mỹ cần điều trị ung thư” – ông Frieden cho biết.
Thảm họa có thể tránh được
Các nhà khoa học và các quan chức y tế cộng đồng từ lâu đã cảnh báo về việc tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh sẽ còn lan rộng. Khi đó, các lựa chọn điều trị sẽ vô cùng hạn chế. Các cuộc phẫu thuật bình thường có thể trở nên vô cùng nguy hiểm, thậm chí chết người do bệnh nhân bị nhiễm trùng. Các bệnh truyền nhiễm hiện vốn được cho là ít nguy hiểm có thể trở thành những bệnh đe dọa đến tính mạng con người.
Đặc biệt, giới khoa học thời gian qua nhấn mạnh chính con người đang đẩy mạnh tốc độ kháng kháng sinh của các vi khuẩn với việc sử dụng kháng sinh một cách không phù hợp.
Ông Yohei Doi – một bác sỹ về bệnh truyền nhiễm tại trường Đại học Pittsburgh, người đã có nhiều năm nghiên cứu về hiện tượng kháng thuốc – cho biết, colistin thường được sử dụng rộng rãi trong chăn nuôi gia súc tại Trung Quốc và đây có thể là nguyên nhân dẫn đến việc vi khuẩn phát triển đến mức kháng được loại thuốc kháng sinh này.
Vẫn theo ông Doi, gen kháng colistin có thể đã phát triển từ gia súc sang các vi khuẩn trên cơ thể thông qua thức ăn. Ông Doi cho rằng, những người trực tiếp tiếp xúc với các loại thực phẩm có chứa vi khuẩn có thể có nguy cơ lây nhiễm cao hơn.
Trong bối cảnh như hiện nay, ông Yohei Doi và các chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm khác tiếp tục kêu gọi hạn chế tình trạng lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi trên toàn thế giới.
“Thật khó có thể tưởng tượng vấn đề nghiêm trọng hơn đối với sức khỏe cộng đồng. Chẳng bao lâu nữa chúng ta có thể sẽ phải sống trong một thế giới mà các bệnh truyền nhiễm CRE sẽ không thể chữa trị được” – Giáo sư Lance Price, Giám đốc trung tâm hành động về kháng kháng sinh thuộc trường Đại học George Washington, cho biết.
Cùng chung khuyến cáo về việc giảm bớt sử dụng kháng sinh ở động vật được dùng làm thực phẩm, bác sỹ Gail Cassell thuộc trường Đại học Y Harvard cũng đề nghị các bác sỹ và bệnh nhân bắt đầu tìm cách đẩy lùi nguy cơ bằng cách hạn chế sử dụng kháng sinh và chỉ sử dụng khi thực sự cần thiết.
Bên cạnh đó, ông Cassell cũng khuyến nghị giới chức y tế thế giới có những biện pháp để khuyến khích các công ty dược bắt đầu tìm kiếm và phát triển các loại kháng sinh mới./.