Ví dụ gần đây, bộ phim khoa học viễn tưởng “Shadow of the Wolf” (Lời nguyền dưới ánh trăng) do đạo diễn Phạm Vĩnh Khương thực hiện, là sự kết hợp mạnh mẽ, đầy tham vọng giữa điện ảnh, công nghệ và triết lý nhân văn. Chỉ mất ba ngày để hoàn thiện, bộ phim dài ba tiếng này không cần studio vật lý, được quay hoàn toàn bằng iPhone, sử dụng hệ thống train kỹ thuật điện ảnh độc quyền, tự động hóa từ dựng hình, ánh sáng, âm thanh đến nhạc nền.
Việt Nam cũng chứng kiến nhiều ứng dụng AI trong nghệ thuật nhiếp ảnh mang đậm tính nhân văn. Có thể kể đến bộ ảnh phục dựng chân dung liệt sĩ của nhóm Team Lee, hay loạt chân dung văn nghệ sĩ do kỹ sư Phạm Sơn thực hiện. Những dự án này cho thấy AI đang trở thành một công cụ đắc lực trong việc tái hiện lịch sử và kết nối ký ức cộng đồng. Trong hoạt động nhiếp ảnh nói riêng, các ngành sáng tạo nói chung, nhiều nghệ sĩ đang mạnh dạn đổi mới, cập nhật công nghệ. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, họ cần đồng thời phải phát triển tư duy thẩm mỹ và sáng tạo không ngừng, bởi chỉ khi tư duy nghệ thuật đi trước công nghệ, nghệ sĩ mới tạo ra những tác phẩm có giá trị thực sự.
UNESCO ước tính công nghiệp sáng tạo (bao gồm nghệ thuật, thiết kế, điện ảnh, xuất bản, âm nhạc) đóng góp khoảng 3% GDP toàn cầu và tạo ra gần 30 triệu việc làm trên khắp thế giới. Tại Việt Nam, đây là lĩnh vực nhiều tiềm năng nhưng vẫn thiếu các nền tảng hỗ trợ về công nghệ.
Trên thực tế, dù đã có những cá nhân tiên phong mạnh dạn đưa AI vào sáng tác, phần lớn nghệ sĩ Việt vẫn đang tự mày mò trong bối cảnh thiếu công cụ, nguồn lực và hành lang pháp lý cần thiết để phát triển bền vững. Quan trọng hơn, việc ứng dụng AI vào sáng tạo không chỉ đòi hỏi người sử dụng có kỹ năng công nghệ, mà còn cần nhận thức rõ ràng về trách nhiệm đạo đức và pháp lý. Thiếu cơ chế kiểm soát và hỗ trợ phù hợp, nghệ sĩ rất dễ rơi vào lạm dụng hoặc phụ thuộc vào AI, dẫn đến nguy cơ đánh mất bản sắc cá nhân và chiều sâu nhân văn của tác phẩm.
TP Hà Nội vừa chính thức phê duyệt đề cương quan trọng, mở đường cho chiến lược thu hút đầu tư mạnh mẽ vào các ngành công nghiệp mũi nhọn, trong đó có cả công nghệ AI. Theo đó, Quyết định số 3014/QĐ-UBND của UBND TP Hà Nội thể hiện quyết tâm đưa Thủ đô trở thành điểm sáng về công nghệ, dẫn đầu khu vực phía Bắc và góp phần thúc đẩy kinh tế tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030.
Đề cương nghiên cứu sẽ tập trung vào hoạt động thu hút đầu tư, với đối tượng chính là các doanh nghiệp, nhà đầu tư, tổ chức quản lý và các cơ quan ban ngành liên quan trên địa bàn Hà Nội, đồng thời tính đến liên kết vùng Đồng bằng sông Hồng và khu vực phía Bắc. Kết quả nghiên cứu cũng sẽ là cơ sở quan trọng giúp các sở/ngành như Sở Tài chính, Sở Công Thương, Sở Khoa học và Công nghệ, Ban Quản lý Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp Hà Nội, Trung tâm Xúc tiến đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp Hà Nội cùng các địa phương tham khảo, định hướng trong quá trình quản lý nhà nước, còn các hiệp hội, doanh nghiệp có thể dựa vào đó để xác định hướng đầu tư.
Thiết nghĩ, dù chiến lược đầu tư vào nghiên cứu và phát triển AI đang nhận được nhiều sự quan tâm, nhưng ứng dụng AI trong các lĩnh vực sáng tạo vẫn còn là khoảng trống chưa được chú trọng đúng mức. Trong khi đó, đây là một trong những ngành công nghiệp bị tác động trực tiếp và mạnh mẽ bởi xu hướng bùng nổ AI. Hơn nữa, Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đã xác định mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu doanh thu của các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP và tiếp tục tạo thêm nhiều việc làm cho xã hội.
Điều đó cho thấy, cần có sự quan tâm cụ thể hơn đối với việc ứng dụng công nghệ AI một cách hiệu quả vào các ngành công nghiệp văn hóa. Đặc biệt, giai đoạn khởi đầu đòi hỏi có cơ chế khuyến khích nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ AI trong lĩnh vực công nghiệp sáng tạo, nhằm tháo gỡ rào cản kỹ thuật, đồng thời khai thác hiệu quả tiềm năng công nghệ để phát triển văn hóa và kinh tế số. Cùng với đó là những chính sách và hướng dẫn cụ thể từ Nhà nước cũng như các tổ chức chuyên môn dành cho giới nghệ sĩ. Đây là bước đi tiền đề nhằm tạo ra các công cụ, nền tảng và giải pháp phù hợp cho giới nghệ sĩ, nhà thiết kế, đạo diễn, nhà sản xuất nội dung… từ đó khai phóng tiềm năng sáng tạo, nâng tầm sản phẩm văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên số.