Cty Khoáng sản Bà Rịa- Vũng Tàu: Bất thường quá trình cổ phần hóa

Bán xong vốn nhà nước mới thấy “thiếu tiền”?

Sự việc bắt nguồn vào năm 2016, khi SCIC thực hiện CPH, bán 100% phần vốn nhà nước tại Cty KS. Quá trình xây dựng phương án, kế hoạch CPH, bán đấu giá cổ phần được chỉ đạo bởi Trưởng Ban chỉ đạo cổ phần hóa - ông Lê Song Lai, Phó TGĐ SCIC. Còn Phó Giám đốc chi nhánh SCIC phía Nam (ông Lê Việt Thành, Chủ tịch HĐQT của Cty KS thời điểm đó) là người chỉ đạo trực tiếp nhằm thực hiện phương án CPH.

Theo thông báo, giá trị thực tế của DN để CPH Cty KS là hơn 183,3 tỷ; nhưng giá trị phần vốn nhà nước chỉ là hơn 79,4 tỷ; do có các khoản nợ phải trả hơn 109, 9 tỷ. 

Khi SCIC thực hiện bán đấu giá cổ phần, giá trị phần vốn Nhà nước tại Cty KS đã được nhà đầu tư mua với giá hơn 113,1 tỷ. Sau khi nhà đầu tư nộp đủ tiền mua theo giá trên và số nợ phải trả, Cty KS đổi tên thành Cty CP Khoáng sản Vũng Tàu (trụ sở xã Long Tân, huyện Đất Đỏ) và được nhận bàn giao các mỏ để tiếp tục hoạt động khai thác khoáng sản theo ngành nghề đăng ký. 

Việc bàn giao cơ sở vật chất tài sản và các mỏ từ  SCIC sang Cty CP Khoáng sản Vũng Tàu đã cơ bản hoàn tất. Tuy nhiên, việc bàn giao một số hồ sơ tài liệu nhằm đảm bảo Cty CP Khoáng sản Vũng Tàu có toàn quyền trong quản lý sử dụng đất, tài sản vẫn chưa thực hiện xong. 

Trong khi Cty CP Khoáng sản Vũng Tàu nhiều lần hối thúc đối tác thực hiện sớm thủ tục này thì SCCI lại cho rằng vốn nhà nước tại công ty cũ vẫn còn 29,4 tỷ nên chưa thể bàn giao hoàn toàn Cty (bán 5 triệu cổ phần với giá 10.000 đ/cổ phần, tương đương vốn điều lệ Cty mới là 50 tỷ đồng). 

Ngoài ra, SCCI còn đề nghị Cty CP Khoáng sản Vũng Tàu cung cấp nhiều hồ sơ tài liệu khác và cho rằng “đây là tài liệu cần thiết để phục vụ cho việc quyết toán CPH”.

Trong khi đó, Cty CP Khoáng sản Vũng Tàu cho rằng khoản tiền hơn 29,4 tỷ mà SCIC đòi hỏi là vô lý vì nhà đầu tư đã mua toàn bộ 100% vốn nhà nước tại Cty KS theo công bố chính thức, công khai theo phương án CPH.

Và khi đã bán hết 100% vốn thì cũng đồng nghĩa rằng SCIC đã không còn quyền điều hành ở Cty cổ phần nữa nên không có quyền yêu cầu được cung cấp số hiệu, tài liệu liên quan. Trách nhiệm của SCIC là cần bàn giao Cty theo đúng giá số liệu đã công bố khi CPH.

Hậu quả của quá khứ yếu kém trong quản lý, điều hành công ty?

Đánh giá vụ việc trên, một số luật sư cho rằng, để giải quyết vướng mắc giữa hai bên do xuất hiện hai cách hiểu trên, thì cần xem lại phương án CPH Cty KS năm 2016. 

Phương án này đã có sự bất hợp lý khi xác định vốn điều lệ của Cty sau CPH chỉ là 50 tỷ (tương đương 5 triệu cổ phần) trong khi giá trị phần vốn Nhà nước tại Cty KS lại được tính là hơn 79,4 tỷ. Phải chăng những tranh cãi hiện nay xuất phát từ việc tổng giá trị cổ phần (tương ứng với vốn điều lệ công ty cổ phần là 50 tỷ) đã được xác định thấp hơn giá trị phần vốn nhà nước tại Cty KS là 29,4 tỷ?

Theo tìm hiểu, liên quan đến việc CPH Cty KS năm 2016 còn xuất hiện nhiều điểm bất thường khác. Đơn cử, tại thời điểm đó thì tranh chấp giữa Cty KS với một số đối tác đã góp vốn, hợp tác đầu tư kinh doanh chưa được giải quyết. 

Nhiều dấu hiệu cho thấy tài sản hữu hình và vô hình (quyền khai thác khoáng sản tại một số mỏ) là của các đối tác, do các đối tác tạo nên chứ không phải của Cty KS. Ngoài ra, trữ lượng khoáng sản tại một số mỏ, hoặc giá trị công trình bị tính toán cao hơn thực tế, dẫn đến giá trị DN bị “đội” lên nhiều.

Liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản tại Cty KS, năm 2011, Thanh tra Chính phủ từng có kết luận thanh tra chỉ ra một số sai phạm gây thiệt hại nghiêm trọng đến lợi ích Nhà nước, xã hội và các DN. Tuy nhiên, cho đến thời điểm CPH năm 2016 thì kết luận thanh tra này cũng như ý kiến của lãnh đạo Chính phủ đều không được Cty thực hiện. Và dường như các sai phạm này đều bị “phớt lờ” khi thực hiện CPH. 

Sau đó, năm 2017,  Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình vẫn có ý kiến nêu rõ chỉ đạo của Thủ tướng năm 2011 về vụ việc đã không được thực hiện. Hiện Cty KS đã được CPH nhưng quyền lợi các DN tư nhân đã đầu tư, góp vốn, hợp tác kinh doanh chưa được xem xét, giải quyết theo quy định pháp luật.

Phải chăng ngoài phương án CPH thiếu hợp lý thì nguyên nhân dẫn đến vướng mắc trong việc bàn giao Cty KS như hiện nay là hậu quả từ sự yếu kém trong quản lý, điều hành Cty từ những năm trước đây? Đặc biệt, nếu có việc xây dựng, phê duyệt phương án, kế hoạch thực hiện CPH, bán công khai 100% phần vốn nhà nước tại Cty KS nhưng nay phải “chạy theo” nhà đầu tư để đòi thêm hàng chục tỷ đồng (có dấu hiệu gây thất thoát, thiệt hại cho Nhà nước) thì ai chịu trách nhiệm? 

Một luật sư đánh giá, tranh cãi về khoản 29,4 tỷ và vướng mắc trong bàn giao Cty KS rất có thể sẽ  phải nhờ Tòa án phân xử. Tuy nhiên, trong khi vẫn chưa bên nào khởi kiện ra tòa thì quá trình CPH Cty KS năm 2016 cần phải được cơ quan chức năng kiểm tra, xem xét làm rõ.