Ngày 24/7/2013, Thanh tra TP. Hà Nội có Kết luận số 1868/KL-TTTP-P6 kết luận nội dung đơn của công dân thôn Yên Trường, xã Trường Yên, liên quan việc ông Nguyễn Xuân Doanh xây nhà trên đất tranh chấp, thuộc quỹ đất công do xã quản lý.
Ngày 29/8/2013, căn cứ Kết luận của Thanh tra, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Hồng Khanh ký Thông báo số 268/TB-UBND giao nhiệm vụ cho UBND huyện Chương Mỹ chỉ đạo xã Trường Yên xử lý nghiêm vi phạm về việc sử dụng đất, trật tự xây dựng, yêu cầu ông Doanh khôi phục lại hiện trạng, trả lại mặt bằng để UBND xã quản lý.
Tuy nhiên, cả UBND xã Trường Yên và UBND huyện Chương Mỹ đều có văn bản “kêu khó” với thành phố cho rằng: Nguồn gốc thửa đất trên là của ông Trần Văn Bút, sau cải cách chia cho một số hộ vài thước để trồng rau. Năm 1959, bà Trịnh Thị Trản (cô của ông Doanh) mua lại của ông Nguyễn Xuân Quần, hai bên lập giấy mua bán viết tay với giá 20 đồng. Ông Quần thừa nhận có giấy mua bán giữa hai bên.
Bà Trản sử dụng đến năm 1979 thì xã mở đường. Ông Nguyễn Bá Mười nguyên Chủ tịch và ông Trần Hữu Thông - nguyên Phó Chủ tịch UBND xã Trường Yên đến tận nhà bà Trản vận động gia đình cắt đất để mở đường.
Trong quá trình làm đường, đất màu xung quanh đã bị lấy hết, khiến khu ruộng thành hố đào, hố trũng, thành nơi đổ rác, nên việc sử dụng đất của hộ bà Trản gián đoạn từ 1979 đến 1983. Cả ông Mười và ông Thông đều viết giấy khẳng định bà Trản có thửa đất trên. Thời điểm xã lấy đất do gia đình không đòi hỏi bồi thường nên xã không bồi thường.
Năm 1992, gia đình bà Trản xây dựng tường quây một phần đất để trồng rau. Chủ tịch UBND xã thời kỳ này là ông Trịnh Bá Thiết yêu cầu bà Trản cung cấp giấy tờ liên quan thửa đất. Bà Trản đã đưa giấy mua bán giữa gia đình bà Trản và ông Quần. Ông Thiết sau đó đã làm thất lạc, nên viết “Giấy chứng nhận” ngày 2/4/1996: “Thời gian tôi làm việc có nhận giấy chuyển quyền sử dụng đất của ông Nguyễn Xuân Quần cho bà Trịnh Thị Trản một vườn rau… Nay tôi làm giấy này để UBND xã giải quyết”.
UBND xã Trường Yên thành lập tổ tư vấn gồm nhiều các lãnh đạo xã các giai đoạn trước đây đều khẳng định đây là đất ông Quần bán cho bà Trản. Nhiều năm nay giao cho người cháu là Doanh quản lý, sử dụng. UBND xã Trường Yên và huyện Chương Mỹ cũng có báo cáo về nội dung hợp đồng thuê đất giữa UBND xã và bà Trản.
Theo đó, quá trình sử dụng, bà Trản bị một số người lấn chiếm đất, nảy sinh tranh chấp. Bà Trản ở nhà một mình, còn con trai đi công tác, nên cơ quan nhiều lần về xác minh theo đơn thư khiếu kiện. Sau khi giải quyết một số trường hợp, đề phòng tiếp tục phát sinh tranh chấp đất đai, ông Nguyễn Xuân Thanh, nguyên cán bộ địa chính bấy giờ có ý kiến với bà Trản nên để UBND xã làm hợp đồng và thu tiền thuê đất để giữ đất cho gia đình. Bà Trản đồng ý lập hợp đồng để xã quản lý.
“Nguồn gốc và quá trình sử dụng được xác minh đều thống nhất nội dung gia đình bà Trản có mua bán từ trước, có nguồn gốc đất tư không thuộc quỹ đất công do UBND xã quản lý”, báo cáo nêu.
Báo cáo số 38/BC-UBND ngày 20/4/2016 của UBND xã Trường Yên cũng kiến nghị và đề xuất: “UBND xã Trường Yên đề nghị UBND huyện và UBND thành phố xem xét cho phép xử lý tồn tại về đất đai theo quy định của pháp luật… Đề nghị các ngành chức năng quan tâm, giúp đỡ UBND xã để giải quyết dứt điểm vụ việc”.
Ngày 22/5/2014, UBND huyện Chương Mỹ cũng có Báo cáo số 171, nêu chi tiết: “Việc các hộ xây dựng nhà ở trên đất canh tác là vi phạm, nhưng phù hợp quy hoạch, đề nghị cho các hộ được xử lý tồn tại theo quy định pháp luật vì thực tế khu đất này có chủ sử dụng, không phải đất công. Bản đồ năm 1988 do UBND xã thuê đơn vị tư vấn đo đạc, đã đề nghị UBND huyện ký phê chuẩn, nhưng do số liệu không chính xác, giữa huyện và xã không thống nhất được số liệu nên UBND huyện không ký duyệt... Do vậy không nên lấy làm căn cứ kết luận.
Trên cơ sở kết quả xác minh với các hộ liền kề, hội người cao tuổi và các đồng chí lãnh đạo xã qua các thời kỳ và qua hội nghị đối thoại với gia đình ông Doanh, nhận thấy vị trí thửa đất gia đình bà Trản có mua bán từ trước, có nguồn gốc đất tư, không thuộc quỹ đất công. UBND xã Trường Yên đã có báo cáo đã đề nghị UBND huyện báo cáo thành phố xem xét lại nội dung kết luận tại Thông báo số 268”.
Sự việc rõ ràng như vậy, không hiểu sao vẫn chưa được UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo xem xét lại? Mặc dù, UBND xã Trường Yên đã “miễn cưỡng” ra quyết định cưỡng chế, nhưng vẫn ngập ngừng, kéo dài thời gian mong được thành phố xem xét lại. Nếu không cưỡng chế thì trái chỉ đạo, còn nếu cưỡng chế thì… không đúng với dân.
Cả UBND xã Trường Yên và UBND huyện Chương Mỹ đều “kêu khó” với Thanh tra TP Hà Nội, nhưng mấy năm qua cơ quan này vẫn để sự việc kéo dài càng thêm phức tạp.
