Dấu mốc quan trọng đối với Di tích Cố đô Huế

Chiều 23/11, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức lễ đón nhận Bằng công nhận Di sản Tư liệu khu vực châu Á-Thái Bình Dương của UNESCO cho “Những bản đúc nổi trên chín đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế”, công bố hoàn thành “Dự án bảo tồn, tu bổ tổng thể di tích điện Thái Hòa” và động thổ công trình “Tu bổ, phục hồi di tích điện Cần Chánh”. Những sự kiện này là lời khẳng định mạnh mẽ về vai trò của di sản trong việc kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai, đồng thời lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam ra toàn thế giới

Đến dự có Đồng chí Lê Thành Long, Uỷ viên Trung Ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Đồng chí Nguyễn Khoa Điềm, Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Nguyên Bí thư Trung ương Đảng, Nguyên Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương; Đồng chí Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch; Ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam; Đồng chí Lê Trường Lưu, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ; Đồng chí Nguyễn Văn Phương, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế; ...

Đón nhận bằng của UNESCO

Huế vinh dự là địa phương đầu tiên của cả nước có di sản được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới (Quần thể Di tích Cố đô Huế, 1993) và cũng là nơi sở hữu Di sản phi vật thể đầu tiên của Việt Nam được đưa vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (Nhã nhạc cung đình Huế, 2003). Cho đến nay, Thừa Thiên Huế đang là địa phương có số lượng di sản thế giới nhiều nhất Việt Nam. Đây chính là minh chứng rõ nét cho sự phong phú và đa dạng của hệ thống di sản văn hóa mang giá trị toàn cầu tại vùng đất Cố đô.

“Việc UNESCO công nhận “Những bản đúc nổi trên chín đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế” là Di sản tư liệu thế giới một lần nữa khẳng định tầm vóc, giá trị lịch sử của Cửu đỉnh trong kho tàng di sản văn hoá của nhân loại, đồng thời đem đến cho Thừa Thiên Huế vị thế là địa phương duy nhất mang trong mình 08 di sản được UNESCO công nhận”. Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Văn Phương nhấn mạnh.

Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Jonathan Wallace Baker cho biết, tại Phiên họp toàn thể lần thứ 10 của Ủy ban Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Ulaanbaatar, Mông Cổ, “Chùm phù điêu Cửu đỉnh đồng tại Đại nội Huế” của Việt Nam đã chính thức được ghi danh vào Danh sách Di sản tư liệu châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO. Sự công nhận danh giá này đã nâng tổng số di sản tư liệu của Việt Nam lên con số mười, trong đó có ba di sản tư liệu thế giới và bảy di sản tư liệu châu Á - Thái Bình Dương. Các tác phẩm đúc đồng trên Cửu đỉnh đã lưu giữ các giá trị giao thoa và tương tác giữa các nền văn hóa của xã hội Việt Nam và các nước Đông Á.

Đây cũng là niềm tự hào của Việt Nam nói chung và của tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng, góp phần nâng cao vị thế di sản Huế với danh hiệu “Một điểm đến 8 di sản” và là động lực để sớm đưa tỉnh Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương năm 2025 trên nền tảng bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Huế.

Tu bổ nơi đăng quang của vua về đích sớm 9 tháng

Ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết, điện Thái Hòa là kiến trúc quan trọng bậc nhất của Hoàng thành Huế. Đây là nơi tổ chức lễ đăng quang của 13 vị hoàng đế triều Nguyễn; nơi tổ chức các nghi lễ quan trọng nhất của triều đình.

Ngôi điện này được xây dựng từ mùa xuân 1805 thời Gia Long. Đến thời Minh Mạng, triều đình cho tu bổ cải dựng tại địa điểm mới từ năm 1832, đến năm 1833 thì hoàn thành.

Trải qua nhiều biến cố lịch sử, dưới tác động của thời gian, chiến tranh, khí hậu khắc nghiệt, công trình đã xuống cấp nghiêm trọng. Đặc biệt, đợt mưa bão cuối năm 2020 khiến ngôi điện đứng trước nguy cơ cần phải cứu nguy. Bởi thế, việc trùng tu và tôn tạo công trình này là một nhiệm vụ cấp thiết.

Ngày 23/11/2021, lễ khởi công "Dự án bảo tồn, tu bổ tổng thể di tích điện Thái Hoà" được thực hiện với tổng vốn đầu tư gần 129 tỷ đồng. Sau 3 năm thi công, với nỗ lực lớn của tập thể đội ngũ làm công tác bảo tồn di sản, dự án đã về đích trước thời hạn 9 tháng.

Để tiến hành các thủ tục triển khai Dự án tu bổ, phục hồi điện Thái Hòa, tỉnh Thừa Thiên Huế đã có quá trình nghiên cứu chuẩn bị công phu, bài bản và nhận được sự giúp đỡ hết sức to lớn của các tổ chức quốc tế, của các ban, bộ, ngành Trung ương và các nhà nghiên cứu, các nhà khoa học trong quá trình thu thập tư liệu, hình ảnh, căn cứ pháp lý để triển khai.

Nơi thiết triều sẽ được phục hồi

Theo tư liệu lịch sử, điện Cần Chánh được xây dựng vào năm Gia Long thứ 3 (1804), là một trong 3 ngôi điện quan trọng mang tính biểu tượng của vương triều Nguyễn. Điện Cần Chánh trong Tử Cấm Thành Huế là nơi vua thiết triều, thường tiếp sứ bộ ngoại giao, tổ chức yến tiệc của hoàng gia và triều đình của triều Nguyễn.

Theo Dư địa chí Thừa Thiên-Huế, điện Cần Chánh đặt trên nền cao gần 1 m, bó vỉa bằng gạch vồ và đá Thanh, diện tích gần 1.000 m2; chính điện 5 gian, 2 chái kép, tiền điện 7 gian, 2 chái đơn. Bộ khung gồm 80 cột bằng gỗ lim, phần lớn kết cấu gỗ đều được chạm trổ tinh xảo, công phu.

Trong điện, ở gian giữa của nhà chính đặt ngự tọa, trên các hàng cột hai bên treo những bức tranh gương thể hiện cảnh đẹp của kinh đô và bản đồ các tỉnh trong nước. Điện còn là nơi trưng bày nhiều báu vật của triều Nguyễn. Dưới thời nhà Nguyễn, điện từng được tu sửa vào các năm 1827, 1850, 1899 và đến đời vua Khải Định cho sơn thếp mới vào đầu thế kỷ 20.

Phát biểu triển khai dự án "Tu bổ, phục hồi, tôn tạo di tích điện Cần Chánh", ông Hoàng Việt Trung cho biết, tháng 2/1947, ngôi điện bị phá hủy hoàn toàn, chỉ còn lại phần nền móng. Trải qua hơn 60 năm nghiên cứu, đặc biệt từ giai đoạn từ năm 2000 đến 2024, công cuộc nghiên cứu phục hồi điện Cần Chánh đã ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp quý báu, tư liệu có giá trị từ các thành viên Hội đồng Di sản quốc gia, các chuyên gia của UNESCO và các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước.

Đến nay, công cuộc nghiên cứu đã có đủ cơ sở khoa học, căn cứ pháp lý để triển khai dự án phục hồi ngôi điện quan trọng này.

Ông Hoàng Việt Trung khẳng định, dự án sẽ nỗ lực tu bổ, phục dựng lại tổng thể kiến trúc nội ngoại thất và cảnh quan của điện Cần Chánh với tính chất tiệm cận với nguyên bản. Dự án có kinh phí gần 200 tỷ đồng và dự kiến hoàn thành trong 4 năm.Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế sẽ quyết tâm, nỗ lực triển khai công tác bảo tồn, phục dựng di tích điện Cần Chánh với chất lượng cao nhất.