Cuộc sống đảo lộn vì ô nhiễm
Theo người dân phản ánh, nhà máy luyện chì của Cty Bắc Bộ tại bãi Gốc Bưởi, thôn An Tri hoạt động sản xuất từ tháng 10/2010 trên diện tích hơn 6ha. Từ khi nhà máy luyện chì đi vào hoạt động cũng là lúc cuộc sống, sức khỏe của người dân xung quanh bắt đầu bị ảnh hưởng.
Người dân cho hay, do hít khí độc của nhà máy luyện chì lâu ngày nên hầu hết người dân xung quanh nhà máy bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Số người mắc bệnh hô hấp, tiêu hóa, bệnh hiểm nghèo tăng lên theo thời gian. Mỗi khi nhà máy hoạt động hết công suất, đốt phế thải đúng ngày âm u thì mùi nồng nặc không ai chịu được, phải đi nơi khác lánh nạn. Cây cối, trâu bò, gà vịt xung quanh nhà máy chì cứ còi cọc, chết dần, chết mòn mà không rõ nguyên nhân.
Có mặt tại thôn An Tri thì mới thấy cảnh người dân nơi đây khốn khổ sống cùng nước thải và khói bụi nặng nề như thế như nào.
Một người dân (thôn An Tri, xã Bình Trung, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn) phàn nàn: “Xung quanh nhà máy luyện chì độc hại lắm, nhưng dân nghèo chẳng có tiền để chuyển đi nơi khác sinh sống. Có những hôm lặng gió cả khu vực rộng lớn khói khét lẹt, ngồi trong nhà đeo khẩu trang vẫn bị ho sặc sụa. Người lớn như chúng tôi gần đất xa trời chấp nhận sống chung với ô nhiễm đã đành. Chỉ thương nhất là lũ trẻ…”.
Chung hoàn cảnh, một người dân xã Bình Trung cho biết, trước đây ông có hai trang trại chuyên sản xuất rau bò khai và đàn dê hàng trăm con... Thời gian đầu, rau bò khai của ông tăng trưởng rất tốt, mỗi năm thu về hàng trăm triệu đồng, nhưng từ khi Cty Bắc Bộ đưa vào sử dụng, gây ô nhiễm khiến rau bò khai của ông bị héo mòn, gia súc không có cỏ ăn. Thế rồi ông đành ngậm ngùi bán tống bán tháo đàn gia súc đi.
Theo phản ánh của không ít người dân, trước đây chưa có nhà máy luyện chì cây cối xanh tốt, dù không giàu nhưng người dân cũng đủ ăn quanh năm. Giờ thì cây ăn quả không thể đơm hoa kết trái, ruộng lúa, hoa màu cứ héo úa rồi chết dần, chết mòn vì ô nhiễm. Hầu hết người dân thôn An Tri chủ yếu sống vào nông nghiệp, nhưng cây lúa, hoa màu cây cối không có thu nhập nên họ phải đi làm thuê khắp nơi để kiếm sống.
“Phớt lờ” công tác bảo vệ môi trường
Theo hồ sơ của Chi cục Bảo vệ môi trường Lạng Sơn và Cty Bắc Bộ thì từ năm 2013 đến năm 2017, Công ty này nhiều lần bị kiểm tra và bị phát hiện nhiều tồn tại trong công tác bảo vệ môi trường. Công ty đã hai lần bị ngành chức năng xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền 250 triệu đồng.
Báo cáo số 307/BC-STNMT của Sở TN&MT tỉnh Lạng Sơn đã chỉ ra hàng loạt vi phạm của công ty này. Cụ thể, đối với nhà máy chế biến chì thỏi đã cải tạo 6 lò thiêu kết từ lò tròn sang 14 lò giường so với báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được UBND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt, nhưng công suất không thay đổi. Không lắp đặt tháp hấp thụ xử lý SO2 mà chỉ xử lý bụi chì bằng hệ thống lọc bụi túi. Đồng thời, nhà máy không xây dựng bể xử lý chất thải tập trung và một phần chất thải rắn (xỉ) còn để ngoài trời trong khuôn viên nhà máy.
Đối với nhà máy điện phân chì, không đầu tư thiết bị lọc bụi túi, thiết bị hấp thụ khí HF ở công đoạn nấu chì như báo cáo ĐTM. Không đầu tư máy ép bùn, bể xử lý nước thải tập trung ở công đoạn điện phân chì theo nội dung báo cáo ĐTM.
Ngoài ra, chất lượng nước tại hồ chứa nước mưa chảy tràn trong nhà máy có các thông số (BOD5, COD, NI. AS…) vượt từ 1,4533 lần đến 1.711,8 lần so với quy chuẩn nước mặt. Kết quả phân tích 9 mẫu khí bên ngoài nhà máy cho thấy thông số chì vượt 8,417 lần QCVN về chất lượng không khí xung quanh. Còn kết quả phân tích chất lượng khí thải lò thiêu kết có tổng số bụi vượt QCVN 1,0937 lần.
Không dừng lại ở đó, cuối tháng 4/2018, Bộ TN&MT đã vào cuộc kiểm tra đã phát hiện hàng loạt sai phạm về công tác bảo vệ môi trường tại công ty này.
Theo đó, Bộ TN&MT phát hiện Cty Bắc Bộ thực hiện không đúng một trong các nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường như: Thu gom không triệt để nước mưa chảy tràn đợt đầu vào hệ thống xử lý nước thải; khu vực xưởng điện phân còn để nước thải công nghiệp tràn ra môi trường; lắp đặt một ống khói khí thải từ lò nấu chì đổ tấm cực dương mà không có thiết bị xử lý. Công ty vận hành không đúng quy trình đối với hệ thống xử lý nước thải tập trung, bố trí khu vực lưu giữ chất thải nguy hại không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật.
Không phân định, phân loại, xác định số lượng, khối lượng chất thải nguy hại để quản lý theo quy định dẫn đến đổ khoảng 33.750 tấn xỉ chì ra nhiều khu vực đất trong khuôn viên nhà máy không đúng quy định về bảo vệ môi trường…
Đáng chú ý, Cty Bắc Bộ xả thải có chứa các thông số nguy hại vào môi trường. Cụ thể Cadimi vượt 85,8 lần, Asen vượt 13,3 lần, chì vượt 8,4 lần, BOD5 vượt 1,4 lần; thủy ngân 1,1 lần, Fe vượt 10,8 lần với lưu lượng khoảng 5m3/ngày đêm.
Thiết nghĩ, trước thực trạng môi trường nơi đây đang bị đe dọa mỗi ngày, cơ quan chức năng cần vào cuộc để xử lý nhằm ổn định cuộc sống cho người dân./.
