Chính phủ chọn phương án 1
Chuẩn bị nội dung cho Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XIV, trong 3 ngày từ 06 - 08/5, Phiên họp thứ 14 của Ủy ban Quốc phòng và An ninh đã tiến hành thẩm tra 3 dự án Luật: dự án Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam; dự án Luật Dân quân tự vệ (sửa đổi) và dự án Luật Lực lượng dự bị động viên.
Tại buổi thẩm tra dự án Luật Dân quân tự vệ (sửa đổi), một trong những nội dung giải trình được quan tâm là đánh giá việc bố trí sĩ quan quân đội đảm nhiệm chức vụ Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã ngay trong thời bình để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ khi có tình huống xảy ra, đồng thời tương ứng về chế độ, chính sách với công an xã đang xây dựng chính quy.
Theo báo cáo giải trình, trong quá trình dự thảo luật, Bộ Quốc phòng trình Chính phủ 2 phương án. Một là quy định trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, tình trạng chiến tranh, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã do sĩ quan QĐND Việt Nam đảm nhiệm.
Hai là quy định Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã là sĩ quan QĐND Việt Nam tại ngũ đảm nhiệm ngay từ thời bình. Chính phủ lựa chọn phương án 1 để thể chế hóa về cơ chế lãnh đạo, chỉ huy lực lượng vũ trang ở cấp xã đã được xác định tại Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 22/9/2008 của Bộ Chính trị, cụ thể hóa khoản 3 Điều 16 Luật Quốc phòng năm 2018 và tương thích với Luật Công an nhân dân năm 2018 quy định về Công an xã.
Quy định như dự thảo luật không làm tăng biên chế, vì hiện nay, hầu hết Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã đã qua đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng, đại học ngành quân sự cơ sở và đã là sĩ quan dự bị.
Do vậy, trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, tình trạng chiến tranh thì đủ điều kiện gọi sĩ quan dự bị là Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã phục vụ tại ngũ theo thẩm quyền và chỉ thực hiện ở địa phương được cấp có thẩm quyền quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp về quốc phòng.
Nếu quy định sĩ quan QĐND Việt Nam tại ngũ đảm nhiệm Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã ngay từ thời bình sẽ làm tăng 11.162 sĩ quan và tăng ngân sách nhà nước hàng năm bảo đảm tiền lương, phụ cấp, quân trang cho sĩ quan khoảng hơn 1.000 tỷ đồng. Đồng thời làm dôi dư và phát sinh giải quyết chế độ, chính sách cho 11.162 công chức đảm nhiệm chức vụ Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã.
Vẫn tiếp tục nghiên cứu
Dự thảo báo cáo thẩm tra Luật Dân quân tự vệ sửa đổi đã nêu ra một số ý kiến băn khoăn về quy định “… trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, tình trạng chiến tranh, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã do sĩ quan QĐND Việt Nam đảm nhiệm” vì hiện nay, công an cấp xã đang được xây dựng chính quy và Trưởng công an xã có bậc hàm cao nhất là trung tá.
Các ý kiến này đề nghị nghiên cứu quy định Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp xã là sĩ quan quân đội đảm nhiệm ngay từ thời bình để cụ thể hóa chính sách của Đảng “bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa”, có đủ khả năng, trình độ kịp thời đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ khi có tình huống xảy ra, tương thích với công an xã; đồng thời bảo đảm công bằng về chế độ, chính sách giữa công an xã và Ban Chỉ huy quân sự cấp xã.
Trước đó, Ủy ban Quốc phòng và An ninh đã tổ chức Hội thảo phục vụ thẩm tra, chỉnh lý dự án Luật Dân quân tự vệ (sửa đổi). Cho ý kiến về quy định tại Điều 20 dự thảo Luật, Đại tá Lê Duy Sỹ - Phó Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Vĩnh Phúc đề nghị Ban soạn thảo cần lưu ý nghiên cứu kỹ. Hiện nay các xã đội trưởng đều tốt nghiệp đại học, cao đẳng, trung cấp và đại đa số là sỹ quan dự bị, nắm chắc tình hình trên địa bàn về con người, địa hình.
Do đó tại sao không để cho đối tượng này chỉ huy mà lại đưa cán bộ sỹ quan về chỉ huy trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, tình trạng chiến tranh? “Sỹ quan về, một là anh chưa chắc đã nắm được địa hình ở đấy. Hai nữa là không nắm được về tình hình dân cư, tư tưởng, đội ngũ dân quân xã đó thì làm sao có thể tổ chức chỉ huy được? Nếu các đồng chí này về thì xã đội trưởng đi đâu, làm cái gì?” - Đại tá Lê Duy Sỹ đặt câu hỏi.
Giải thích về nội dung này, Thượng tướng Phan Văn Giang - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng nhấn mạnh, đây là vấn đề mà lãnh đạo Bộ Quốc phòng rất trăn trở. Lực lượng cán bộ Ban Chỉ huy quân sự cấp xã được đào tạo rất cơ bản, có cả đào tạo đại học, cao đẳng và trung cấp và đều có bằng cấp đầy đủ.
Hiện nay, cán bộ quân sự cấp xã đang là sĩ quan dự bị cũng được thăng quân hàm theo niên hạn, trần quân hàm lên tới trung tá. “Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu, làm sao cho phù hợp nhất. Nếu tăng thêm hơn chục nghìn sĩ quan cán bộ quân sự cấp xã thì đây cũng là bài toán phải điều chỉnh lực lượng rất lớn” - Thượng tướng Phan Văn Giang cho biết.
Một số ý kiến cũng cho rằng dự thảo quy định nam công dân đủ 18 tuổi đến 45, nữ công dân từ 18 đến 40 tuổi; nếu tình nguyện tham gia DQTV thì có thể đến 50 tuổi đối với nam, đến 45 tuổi đối với nữ. Nếu quy định như vậy là không hợp lý đối với các đơn vị tự vệ. Nhất là tới đây tuổi về hưu nâng lên, nếu giữ như tuổi hiện nay thì sẽ có rất nhiều cơ quan, doanh nghiệp không đủ nguồn DQTV.
