Thế nhưng, cụm công trình cấp bách trị giá hơn 35 nghìn tỷ đồng này đang gặp khó vì… những trái sầu riêng.
Chậm 1 ngày, thiệt hại cả chục tỷ đồng
Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 3 thuộc Trung tâm Điện lực Duyên Hải (tỉnh Trà Vinh), một trong những trung tâm điện lực lớn nhất cả nước. Nhà máy có công suất 2 x 622,5MW do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đầu tư hơn 1,5 tỷ USD, tương đương hơn 30 nghìn tỷ đồng.
Trong đó, tổ máy 1 dự kiến phát điện vào đầu quý II/2016. Để giải toả công suất cho Trung tâm Điện lực Duyên Hải và Nhà máy này nói riêng, EVN xây dựng đường dây 500kV Duyên Hải - Mỹ Tho và Trạm biến áp 500kV Mỹ Tho với tiến độ đồng bộ với tổ máy 1, tổng vốn đầu tư hơn 5 nghìn tỷ đồng.
Cụm công trình trọng điểm này hoàn thành sớm ngày nào thì khu vực miền Nam và TP.HCM được tiếp thêm năng lượng sớm ngày đó. Không những thế, rút ngắn tiến độ được một ngày cũng đồng nghĩa với việc chủ đầu tư và các nhà thầu tiết kiệm cho Nhà nước ngót nghét cả chục tỷ đồng tiền lãi vay, chưa tính giá trị sản lượng tổ máy hơn 600MW.
Với ý nghĩa như vậy, cả EVN và đơn vị thành viên là Tổng Cty Truyền tải điện Quốc gia (NPT) đang tập trung các nguồn lực và hối thúc các nhà thầu chạy đua với thời gian, đảm bảo hoàn thành đạt và vượt tiến độ.
Chủ tịch Hội đồng thành viên NPT Đặng Phan Tường vừa dành nửa tuần lễ trực tiếp thị sát toàn tuyến, kịp thời động viên các kỹ sư, công nhân trên công trường và tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho công tác thi công. Thế nhưng, quyết tâm của ngành Điện đang vấp phải vấn đề nan giải: Đền bù giải phóng mặt bằng!
Xung đột sầu riêng và điện cao thế
Vị trí móng cột 196 nằm ngay bên bờ sông Tiền, thuộc huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang. Các đơn vị thi công phải vận chuyển vật tư, thiết bị vượt sông qua phà Ngũ Hiệp, nhưng đó không phải là trở ngại. Vấn đề lại nằm ở những miệt vườn sầu riêng hiền hoà xanh ngút tầm mắt.
Năm nay sầu riêng được giá, có lúc hơn 100 nghìn đồng/kg, trong khi riêng một vị trí móng cột, đơn vị thi công đã phải chặt của bà con hàng trăm gốc, mỗi gốc như vậy thường cho thu hoạch hàng chục trái mỗi năm.
Thuyết phục để bà con trao mảnh vườn đang cho thu nhập như vậy cho Nhà nước đã là chuyện rất khó, huống hồ đơn giá đền bù địa phương tạm áp hơn 2 triệu đồng/cây, bà con không chịu, yêu cầu phải bồi thường từ 10-15 triệu/cây. Vì vậy, dù là vị trí cột vượt sông – rất quan trọng đối với việc đảm bảo tiến độ chung toàn tuyến song đến nay đơn vị thi công vẫn chưa có mặt bằng.
Trong chuyến thị sát, Chủ tịch Hội đồng thành viên NPT đã lội bộ vào miệt vườn, mục sở thị vườn sầu riêng lẽ ra đã là móng cột 196 và chỉ đạo Ban Quản lý (BQL) dự án các công trình điện miền Nam - đơn vị đại diện chủ đầu tư - phải phối hợp chặt chẽ cùng chính quyền địa phương và các nhà thầu vận động, thuyết phục người dân đồng thuận cùng dự án.
Tuy nhiên, có thể nhìn thấy đây là đề bài khó. Vì kể cả có chấp nhận một “cơ chế đặc thù” dành cho mấy trăm gốc sầu riêng để có mặt bằng làm móng cột thì còn hàng nghìn cây khác cũng phải đốn hạ, hoặc cắt tỉa để phục vụ thi công kéo dây cho cung đoạn dài hơn 20km qua xứ sở sầu riêng này.
Cần chính sách hỗ trợ đặc thù
Không chỉ gặp khó vì sầu riêng, đường dây 500kV Duyên Hải – Mỹ Tho còn vướng bởi các vuông tôm nằm trong hành lang thi công. Ngay khu vực Duyên Hải, nhiều trường hợp người dân yêu cầu chi hàng trăm triệu đồng mới cho công nhân kéo dây qua hồ nuôi.
Ông Đoàn Tấn Phong, Giám đốc BQL dự án các công trình điện miền Nam trần tình: “Giải phóng mặt bằng, đền bù thu hồi đất vĩnh viễn cho các vị trí móng cột đã khó, trong khi cho đến nay còn chưa có cơ chế chính sách đền bù giải phóng mặt bằng tạm thời cho thi công. Chúng tôi rất mong chính quyền các địa phương có chính sách hỗ trợ đặc thù cho các đường dây 500kV, bởi suốt dọc tuyến đường dây 500kV đi qua thì toàn bộ nhà cửa đều phải di dời khỏi hành lang”.
Theo thống kê của đơn vị đại diện chủ đầu tư, có tới 3.700 hộ bị ảnh hưởng bởi dự án tính từ Duyên Hải về tới Tiền Giang, trong khi mới giải quyết đền bù được 3/4. Ngoài vị trí 196 chưa có mặt bằng thi công thì trên toàn tuyến còn 2 vị trí móng cột khác đang vướng mắc: vị trí 187 là móng néo hãm vượt sông Cổ Chiên (tỉnh Bến Tre) và vị trí 128 tại huyện Vũng Liêm (tỉnh Vĩnh Long) đều do người dân không đồng ý giá đền bù.
Triệu tập cuộc họp với BQL dự án, các nhà thầu và cơ quan tư vấn, ông Đặng Phan Tường nhấn mạnh: “Đường dây 500kV Duyên Hải – Mỹ Tho là công trình cấp bách, giải toả công suất cho Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 3 và cấp điện cho khu vực miền Nam. Tuy nhiên, giải phóng mặt bằng đang vướng mắc lớn.
Tổng Cty đánh giá cao nỗ lực của BQL dự án, các nhà thầu, mà trực tiếp là những anh chị em đang lao động không biết mệt mỏi trên công trường. Nhưng thời gian không còn nhiều trong khi khối lượng công việc còn rất lớn, vì vậy đề nghị các đơn vị phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương đường dây đi qua trực tiếp động viên, thuyết phục nhân dân đồng thuận với dự án trên tinh thần chia sẻ với bà con nhưng phải đúng cơ chế chính sách, pháp luật.
Các trường hợp đòi hỏi quá phi lý, cần đề xuất phương án bảo vệ thi công; chốt tiến độ đóng điện trong quý I/2016, trước khi Nhà máy Duyên Hải 3 phát điện; tranh thủ từng ngày, từng giờ nhưng thi công vẫn phải đặt chất lượng công trình lên hàng đầu”.
