Bị kết án vì ký hợp thức hóa hồ sơ
Theo hồ sơ vụ án, năm 2007, vợ chồng ông Tô Văn Nho (1962, ngụ huyện Cẩm Mỹ) có nhờ bà Nguyễn Thị Kim Lý (SN 1968, ngụ huyện Long Thành, Đồng Nai) thế chấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) do ông Nho đứng tên, vay số tiền 50 triệu đồng.
Bà Lý nhờ ông Trần Đình Hòa (SN 1975, quê Nghệ An) đứng ra vay giúp. Ngày 27/12/2007, bà Lý nói với vợ chồng ông Nho đến phòng công chứng số 4 (Long Thành, Đồng Nai) để làm thủ tục vay vốn.
Bà Lý hướng dẫn vợ chồng ông Nho ký xác nhận vào một số giấy tờ và giao sổ đỏ cho bà Lý. Thực tế, giấy tờ vợ chồng ông Nho ký là hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất từ ông Nho sang cho ông Hòa thế nhưng ông Nho không hề hay biết.
Sau đó, ông Hòa mang hợp đồng chuyển nhượng đến ngân hàng để vay tiền nhưng không được chấp nhận vì bắt buộc sổ đỏ phải đứng tên ông Hòa thì mới được vay. Do đó, ông Hòa yêu cầu bà Lý làm thủ tục sang tên sổ đỏ từ ông Nho qua ông Hòa và hứa sau này sẽ trả lại cho ông Nho.
Bà Lý gặp Hoàng Kim Sơn (ngụ xã Xuân Tây, huyện Cẩm Mỹ) nhờ làm thủ tục sang tên sổ đỏ từ ông Nho sang ông Hòa với số tiền thỏa thuận là 20 triệu đồng.
Ngày 24/3/2008, ông Sơn mang hồ sơ đến UBND xã Xuân Bảo để làm thủ tục chứng thực. Vì Sơn là hàng xóm và nhận thấy hồ sơ đã có đầy đủ các giấy tờ liên quan, nên ông Đại (cán bộ địa chính) và ông Bảy (Chủ tịch xã) đã tin tưởng xác nhận hồ sơ.
Sau đó, Sơn đến làm thủ tục và được UBND huyện Cẩm Mỹ cấp sổ đỏ đứng tên ông Hòa. Ông Hòa mang sổ đỏ đến ngân hàng thế chấp vay 500 triệu đồng.
Năm 2010, ông Nho mang 50 triệu đồng đến trả cho bà Lý thì mới biết, sổ đỏ của mình đã được chuyển nhượng cho ông Hòa, nên làm đơn tố cáo.
Năm 2013, CQĐT công an huyện Cẩm Mỹ mới khởi tố vụ án, khởi tố bị đối với bà Lý và ông Hòa về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, ông Đại và ông Bảy về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Quá trình điều tra, CQĐT xác định: “Khi làm thủ tục sang tên sổ đỏ từ ông Nho cho ông Hòa, bị can Đại hoàn toàn không biết việc lừa đảo chiếm đoạt tài sản của bị can Hòa và bị Lý”.
Ngày 22/7/2014, TAND huyện Cẩm Mỹ xét xử sơ thẩm tuyên ông Hòa 6 năm tù giam, bà Lý 2 năm tù giam về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Còn ông Đại và ông Bảy bị tuyên 12 tháng và 18 tháng tù treo về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Không đồng ý với bản án, ông Hòa kháng cáo kêu oan, ngày 21/1/2015, TAND tỉnh Đồng Nai xử phúc thẩm, tuyên hủy bản án sơ thẩm, trả hồ sơ điều tra lại.
Hai lần đình chỉ, miễn trách nhiệm hình sự
Ngày 6/7/2016, VKSND huyện Cẩm Mỹ ra quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can đối với cả bốn người.
Theo quyết định đình chỉ, hành vi của ông Hòa và bà Lý không phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” của ông Nho. Hành vi của ông Hòa và bà Lý là có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản (sử dụng sổ đỏ vay 500 triệu đồng) của ngân hàng. Tuy nhiên, sau khi bị phát hiện, gia đình ông Hòa đã mang tài sản khác thế chấp và ngân hàng không yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Dù xác định hành vi của ông Hòa và bà Lý không phạm tội, ngân hàng không thiệt hại nhưng không hiểu tại sao VKSND huyện Cẩm Mỹ vẫn cho rằng hành vi của ông Đại và ông Bảy tiếp tay cho ông Hòa “chiếm đoạt tài sản của ngân hàng” và đình chỉ theo hướng miễn trách nhiệm hình sự.
Ông Đại khiếu nại quyết định đình chỉ thì tháng 11/2017, VKSND tỉnh Đồng Nai ra quyết định hủy bỏ quyết định đình chỉ của VKSND huyện Cẩm Mỹ và phục hồi điều tra đối với ông Bảy và ông Đại về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Tháng 6/2018, VKSND huyện Cẩm Mỹ lại ra quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can đối với ông Đại và ông Bảy. VKSND huyện Cẩm Mỹ vẫn khẳng định hành vi của ông Đại là phạm tội nhưng được “miễn trách nhiệm hình sự”. Ông Đại khiếu nại thì VKSND tỉnh Đồng Nai bác đơn và cho rằng VKSND huyện Cẩm Mỹ xử lý đúng pháp luật.
Trao đổi với PV về 2 lần đình chỉ của VKSND huyện Cẩm Mỹ, Luật sư Trần Bá Học (Đoàn LS TP HCM) trợ giúp pháp lý cho ông Đại nêu: “Đối với tội danh “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” thì cần phải có hai yếu tố cấu thành, một là có hành vi thiếu trách nhiệm, hai là phải có hậu quả xảy ra.
Ở đây, hành vi của ông Đại và ông Bảy có sai nhưng chỉ sai về mặt thủ tục hành chính và không có hậu quả xảy ra. Bằng chứng là ông Nho vẫn còn sử dụng tài sản là quyền sử dụng đất và tài sản trên đất, ngân hàng không yêu cầu bồi thường thiệt hại. Nghĩa là hành vi của ông Đại và ông Bảy không gây ra thiệt hại và cũng không phạm tội”.
Ngoài ra, theo LS Học, việc đình chỉ vụ án áp dụng khoản 1 điều 25 Bộ luật Hình sự là không đúng quy định của pháp luật. “Đình chỉ như vậy là trái pháp luật, xâm hại trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của ông Đại và ông Bảy” LS Học nói.
Đoàn đại biểu quốc hội tỉnh Đồng Nai nói gì?
Hai lần bị đình chỉ theo hướng miễn trách nhiệm hình sự, ông Đại liên tục có đơn kêu oan đến các cấp, ngành. Tháng 6/2017, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai tiến hành lập Đoàn giám sát. Kết luật giám sát cho thấy, quá trình điều tra, khởi tố, truy tố của CQĐT và VKSND huyện Cẩm Mỹ có nhiều vi phạm về tố tụng.
Đồng thời khẳng định việc đình chỉ theo hướng “miễn trách nhiệm hình sự” đối với ông Bảy và ông Đại là trái luật. Tuy nhiên, hai cấp ngành kiểm sát của Đồng Nai vẫn bảo lưu quan điểm.
Mới đây nhất, ngày 10/10/2018, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai ban hành văn bản về việc đề nghị chỉ đạo thực hiện kết luận giám sát gửi Viện trưởng VKSND Tối cao.
Trong văn bản nêu rõ: “Qua giám sát Đoàn ĐBQH tỉnh nhận thấy: Vụ án hình sự được CQĐT huyện Cẩm Mỹ khởi tố năm 2012, qua nhiều lần điều tra bổ sung nhưng các cơ quan có thẩm quyền không chứng minh được hành vi phạm tội của các bị can trong vụ án (Trần Bá Đại).
Như vậy, hành vi của các bị can không cấu thành tội phạm; nhưng VKSND huyện Cẩm Mỹ ban hành quyết định đình chỉ vụ án miễn trách nhiệm hình sự và VKSND tỉnh Đồng Nai cho rằng quyết định đình chỉ nêu trên có căn cứ pháp luật là không chính xác và cố ý né tránh trách nhiệm bồi thường và xin lỗi người bị oan.
Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai đề nghị VKSND Tối cao xem xét vụ việc nêu trên. Đồng thời, xử lý trách nhiệm cán bộ có liên quan trong quá trình xử lý vụ án kéo dài, ra quyết định không đúng quy định của pháp luật nhằm né tránh trách nhiệm bồi thường và xin lỗi người bị oan sai”.
Ông Đại cho biết vẫn tiếp tục kêu oan, văn bản ngày 10/10/2018 của Đoàn ĐBQH là chính xác.
