Chính quyền “rút” thời hạn sử dụng đất còn 3 năm
Tháng 7/1975, nghe theo tiếng gọi của chính quyền, gia đình bà Hồ Thị Lều (SN 1942) đã từ TP Huế chuyển vào sinh sống tại xã Bình Điền, huyện Hương Trà (Thừa Thiên Huế) để xây dựng vùng kinh tế mới. Từ 3 sào đất được giao ban đầu, gia đình bà Lều đã vỡ hoang được thửa đất rộng hơn 10.000 m2. Năm 1976, do mở đường liên thôn, thửa đất của bà Lều bị chia thành hai thửa (số 33 và 33B, bản đồ địa chính xã Bình Điền).
Tháng 4/2000, gia đình bà Lều hiến tặng 4.000m2 đất để làm sân vận động. Đến năm 2010 và năm 2011, UBND huyện Hương Trà mới lần lượt cấp 2 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ) cho gia đình bà Lều theo hình thức “công nhận QSDĐ” và “không thu tiền QSDĐ” đối với 2 thửa đất gồm: thửa số 19 tờ bản đồ 08, diện tích 1000m2, (có 500m2 là đất nông thôn, sử dụng lâu dài và 500m2 đất trồng cây lâu năm, thời hạn sử dụng 50 năm); Thửa thứ 2 là đất nông nghiệp diện tích hơn 2.700m2 (thửa 138 , tờ bản đồ 08), thời hạn sử dụng 3 năm (từ 4/8/2011 đến 15/10/2014).
Cho rằng việc chỉ được sử dụng đất có thời hạn 3 năm như trên là không đúng, bà Lều đã khởi kiện vụ án hành chính đối với UBND thị xã Hương Trà, đề nghị hủy Giấy chứng nhận QSDĐ số BG 519174 đối với thửa đất số 38, tờ bản đồ 8 để cấp Giấy chứng nhận QSDĐ mới có nội dung “đất ở” và “sử dụng lâu dài” theo đúng quy định của Luật Đất đai.
Trong khi vụ kiện trên chưa được đưa ra xét xử thì ngày 27/6/2014, UBND thị xã Hương Trà đã ra Quyết định số 328 thu hồi 760m2 đất của hộ bà Lều để thực hiện nâng cấp đường vào trung tâm xã Bình Điền. Cùng ngày, cơ quan này đã có Quyết định số 544/QĐ-UBND phê duyệt giá trị bồi thường hỗ trợ về đất và tài sản trên đất cho các hộ.
Cho rằng thủ tục thu hồi đất không đúng quy định (như gia đình chưa được giao Quyết định, biên bản kiểm kê tài sản và dự thảo phương án đền bù…), bà Lều đã khiếu nại Quyết định số 544. Khi chưa giải quyết khiếu nại, ngày 9/11/2014, UBND thị xã đã ban hành Quyết định 114 6a/QĐ-UBND về việc cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Lều (ngày 27/12/2014, UBND thị xã đã có Quyết định 1303/QĐ-UBND sửa đổi về thời gian thực hiện cưỡng chế). Chính vì vậy, bà Lều tiếp tục khởi kiện, đề nghị Tòa hủy 2 Quyết định cưỡng chế nêu trên.
Về đơn giá bồi thường, gia đình bà Lều chỉ được áp giá 10.800đ/m2 (760m2 đất là hơn 8,2 triệu đồng). Bà Lều cho rằng mức giá này là quá rẻ mạt, không đúng giá trị thực tế, không đúng nguồn gốc sử dụng liên tục từ năm 1975. Giá đất đúng ra phải được tính theo giá đất ở, chứ không phải đất sản xuất nông nghiệp theo nội dung Giấy chứng nhận QSDĐ số BG 519174 (ngày 4/8/2011). Bản thân Giấy chứng nhận này đang bị bà Lều khởi kiện tuyên hủy bỏ vì cho rằng UBND thị xã Hương Trà cấp không đúng quy định.
Tòa “bảo vệ” bên bị kiện ra sao?
Đây là vụ kiện hành chính khá đặc biệt ở thị xã Hương Trà bởi người khởi kiện là một cặp vợ chồng già (bà Lều đã 75 tuổi và chồng 87 tuổi) thuộc diện gia đình có công với nước.
Trước tiên, phải khẳng định khi xét xử sơ thẩm vụ kiện này, TAND thị xã Hương Trà đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hành chính. Theo quy định tại khoản 4, Điều 32 Luật Tố tụng Hành chính (TTHC) 2015 thì nếu người bị kiện là UBND huyện hoặc Chủ tịch UBND cấp huyện thì thẩm quyết giải quyết theo thủ tục sơ thẩm là TAND cấp tỉnh. Thế nhưng sau khi Luật có hiệu lực (1/7/2016), TAND thị xã Hương Trà vẫn cố tình đưa ra xét xử sơ thẩm vào ngày 20/9/2016 (ra Bản án 01/2016/HC-ST) là không đúng thẩm quyền.
Tranh luận tại phiên xử sơ thẩm, phía bị kiện đã không có ý kiến phản biện gì về quan điểm của bà Lều đối với nguồn gốc sử dụng đất của gia đình bà. Tại phiên tòa, ông Trần Hưng Long (Trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường thị xã Hương Trà, người đại diện của bị kiện) phát biểu rằng, do đất của gia đình bà Lều vướng vào quy hoạch nên không cấp Giấy chứng nhận QSDĐ ở lâu dài được. Nhưng khi được hỏi về căn cứ vào quy định nào để chính quyền cấp Giấy chứng nhận QSDĐ sử dụng thời hạn 3 năm thì ông Long không trả lời được và cũng không xuất trình được căn cứ nào thể hiện đất của bà Lều nằm trong quy hoạch?
Đặc biệt tại phiên sơ thẩm, HĐXX yêu cầu phía bị kiện cung cấp hồ sơ cấp Giấy chứng nhận QSDĐ số BG 519174 để có căn cứ xem xét thì bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Chủ tịch UBND thị xã Hương Trà trả lời “ đây là tài liệu bí mật quốc gia” nên kiên quyết không cung cấp cho Tòa!
Ngày 13/02/2017, trả lời báo chí về nguồn gốc đất của bà Lều, ông Vũ Ngọc Hiền- Cán bộ địa chính xã Bình Điền cho biết, từ 1975 đến năm 2000, địa phương không có bản đồ quản lý đất đai. Từ 2006 trở đi mới thành lập bản đồ địa chính cho đất ở. Năm 2010 và 2011 thì bà Lều được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ.
Tuy phía bị kiện không đưa ra được căn cứ để hạn chế thời hạn sử dụng đất của bà Lều chỉ còn trong 3 năm (từ 4/8/2011 đến 15/10/2014) nhưng TAND thị xã Hương Trà vẫn ra phán quyết bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Lều.
Dư luận đang chờ một phán quyết định công minh, khách quan, đúng bản chất sự việc tại phiên tòa phúc thẩm của TAND tỉnh Thừa Thiên Huế tới đây.
