Thôn Phước Thuận (xã Hòa Nhơn) có 195 hộ dân. 10 năm trước, thôn có hơn 40 ha đất sản xuất nông nghiệp, nhưng từ khi các doanh nghiệp tập trung về khai thác đất, đá, chế biến vật liệu, hầu như toàn bộ diện tích đất đã bị vùi lấp, hệ thống kênh, mương dẫn nước thủy lợi bị phá hư hỏng, chặn đứng hoàn toàn nguồn nước. Ông Lê Văn Tuân, Trưởng thôn Phước Thuận cho biết, toàn thôn hiện này chỉ còn khoảng 10 ha đất nông nghiệp có thể sản xuất được một vụ Đông Xuân nhờ nguồn nước trời.
Khi toàn bộ diện tích đất nông nghiệp bị bỏ hoang, người dân cũng chỉ nhận được tiền hỗ trợ của 7 doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn, với mức kinh phí 1,2 triệu đồng/sào/năm. Chính vì thế, những người sống nhờ nông nghiệp như bà con ở Phước Thuận, đời sống vô cùng khó khăn.
Do mất ruộng đất, hàng ngày, những công nhân phần lớn là con em trong xã phải đi làm thuê kiếm thêm thu nhập ngay chính mỏ đá tại địa phương. Không chỉ hít bụi đá ảnh hưởng đến sức khỏe, họ còn nỗi lo mỏ đá sập đè chết bất cứ lúc nào. Thực tế, ở đây đã từng xảy ra vụ sập mỏ đá làm 3 người chết.
Ông Tuân lo lắng thời gian sắp tới, các doanh nghiệp đều đã sắp hết thời hạn khai thác, chế biến theo giấy phép, như vậy cũng đồng nghĩa người dân không còn nhận được tiền hỗ trợ. Ông Tuân chia sẻ thêm, sát thôn Phước Thuận có thôn Phước Hậu với gần 20 ha đất nông nghiệp cũng rơi vào tình trạng tương tự.
Vì thế, UBND huyện Hòa Vang và UBND TP Đà Nẵng cũng cần nhanh chóng xem xét thu hồi các diện tích đất bỏ hoang hóa nói trên, chuyển đổi mục đích sử dụng để người dân chuyển đổi hướng làm ăn, ổn định cuộc sống.
Theo ông Trần Văn Thu, Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Nhơn (huyện Hòa Vang), tính đến nay, trên địa bàn xã Hòa Nhơn có tới hơn 50 ha đất nông nghiệp rơi vào tình trạng bỏ hoang hóa do ảnh hưởng từ các dự án, công trình, các mỏ khai thác chế biến đất đá, vật liệu xây dựng. Ông Trần Văn Thu thống kê, diện tích đất toàn xã 11 km2, có tới 2/3 diện tích bị ảnh hưởng từ các dự án đang triển khai, quy hoạch và có chủ trương quy hoạch...
Cũng lời ông Trần Văn Thu, trước đó, từ năm 2016, qua kiểm tra, rà soát và tổng hợp diện tích đất nông nghiệp không sản xuất được do thi công dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi và các khu tái định cư (TĐC) phục vụ cho dự án đường cao tốc trên địa bàn xã Hòa Nhơn, tổng diện tích đất không sản xuất được có đến 23,99 ha.
Trước tình trạng trên, UBND huyện Hòa Vang và xã Hòa Nhơn đã có buổi làm việc với Tổng Công ty Đường cao tốc Việt Nam bàn biện pháp khắc phục. Tuy nhiên, cũng chỉ khắc phục được một phần rất nhỏ diện tích đất nông nghiệp bỏ hoang bằng biện pháp cải tạo, khơi thông lại hệ thống kênh mương để có nước tưới tiêu cho người dân canh tác, sản xuất.
Còn lại hầu hết diện tích đất nông nghiệp bị ảnh hưởng không thể cải tạo được, do bị bồi lấp mặt ruộng, hoặc cốt cống thoát nước đường cao tốc cao hơn mặt ruộng gây ngập úng không thể sản xuất.
Ông Thu cho biết thêm, địa phương cũng tìm tòi, nghiên cứu đưa ra nhiều phương án giúp người dân có thể cải tạo những diện tích bị bỏ hoang lâu nay như chuyển đổi cây trồng, nuôi thủy sản cá, tôm... Thế nhưng, mọi phương án đều không phù hợp.
Cách duy nhất còn có thể tính toán là trồng cây nguyên liệu keo lá tràm, song vẫn có vướng mắc về diện tích đất hoang hóa lại không tập trung, mỗi nơi một ít, mỗi đồng vài khoảnh, mỗi thôn vài sào... Trong khi đó, đất chưa được Nhà nước cho chuyển đổi mục đích sử dụng vì trái với pháp luật đất đai.
Vì vậy, việc xem xét thu hồi các diện tích đất bị bỏ hoang nói trên vẫn chưa được giải quyết, người dân huyện Hòa Vang lại khốn đốn và tiếp tục “sống nhờ” từ tiền hỗ trợ kinh phí ít ỏi… cũng sắp dừng.