Quy định về biện pháp bắt buộc chữa bệnh

Ngày 28/7/2011, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 64/2011/NĐ-CP quy định về việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh, được áp dụng trong các giai đoạn điều tra và thi hành án nhằm đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân…

Ngăn ngừa hành vi nguy hiểm

Biện pháp bắt buộc chữa bệnh được thi hành dựa trên nguyên tắc kết hợp quản lý, điều trị chăm sóc, phục hồi sức khỏe cho người bị bắt buộc chữa bệnh; bảo đảm tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của người bị bắt buộc chữa bệnh và ngăn ngừa họ thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội.

Ảnh minh họa

Nghị định cũng quy định cụ thể trường hợp đề nghị áp dụng các biện pháp chữa bệnh: Trong giai đoạn điều tra, giai đoạn thi hành án và trưng cầu giám định pháp y tâm thần.

Trong giai đoạn điều tra, khi có nghi ngờ người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội không có năng lực trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 13 Bộ luật Hình sự, cơ quan điều tra đang thụ lý giải quyết vụ án phải trưng cầu giám định pháp y tâm thần. Nếu Hội đồng giám định pháp y tâm thần kết luận người đó bị mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình thì cơ quan điều tra đang thụ lý giải quyết vụ án gửi đề nghị áp dụng các biện pháp bắt buộc chữa bệnh cùng kết luật giám định cho Viện kiểm sát cùng cấp.

Trong giai đoạn thi hành án, việc áp dụng biện pháp này được quy định cụ thể như sau: Nếu người bị kết án tù đang thi hành án tai Trại giam hoặc Trại tạm giam mà có nghi ngờ họ bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi của mình thì Giám thị Trại giam, Giám thị Trại tạm giam đề nghị TAND cấp tỉnh, Tòa án quân sự cấp Quân khu nơi có Trại giam hay Trại Tạm giam đang giam giữ người bị kết án tiến hành trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với họ và quyết định việc áp dụng các biện pháp chữa bệnh. 

Trường hợp người bị kết án tù đang thi hành án tại Nhà tạm giữ mà có nghi ngờ họ bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi của mình thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện báo cáo với cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh để đề nghị Tòa án nhân dân cấp tỉnh tiến hành trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với họ và quyết định việc áp dụng các biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

Không được phân biệt đối xử

Nghị định cũng lưu ý, kể từ thời điểm nhận người bị bắt buộc chữa bệnh, cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần phải có trách nhiệm quản lý và điều trị người bị bắt buộc chữa bệnh. Việc quản lý và điều trị người bị bắt buộc chữa bệnh được thực hiện như đối với những người bị bệnh tâm thần khác và không được phân biệt đối xử.

Khi có người bị bắt buộc chữa bệnh trốn, cơ sở chữa bệnh tâm thần phải lập biên bản và thông báo ngay cho cơ quan đã ra quyết định, cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh và gia đình của người bị bắt buộc chữa bệnh biết để phối hợp truy tìm; đồng thời phải chủ trì tổ chức ngay các biện pháp để truy tìm như đối với người bị bệnh tâm thần khác và báo cáo cho cơ quan Công an cấp tỉnh nơi có cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần biết để cùng phối hợp truy tìm.

Khi người bị bắt buộc chữa bệnh đã khỏi bệnh, Thủ trưởng cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần thông báo cho cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh để yêu cầu Hội đồng giám định pháp y tâm thần tiến hành giám định về tình trạng bệnh của người đó.

Căn cứ vào kết luận của Hội đồng giám định pháp y tâm thần về việc người bị bắt buộc chữa bệnh đã khỏi bệnh, cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh  đề nghị Viện kiểm sát hoặc Tòa án đã ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh ra quyết định đình chỉ việc thi hành biện pháp này.

Sau khi nhận được quyết định đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh, cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh phải thông báo ngay cho cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần và thân nhân của người bị bắt buộc chữa bệnh.

Cũng theo Nghị định, các tổ chức cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh bao gồm: Viện Giám định pháp y tâm thần Trung ương, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 (Thường Tín, Hà Nội) tiếp nhận các đối tượng ở các tỉnh thành  khu vực phía Bắc; Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng tiếp nhận khu vực miền Trung, Tây Nguyên; Phân viện Giám định pháp y tâm thần phía Nam và Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 (Biên Hòa, Đồng Nai) tiếp nhận khu vực phía Nam…Nghị định này có hiệu lực từ ngày 15/9/2011.

Đông Quang