Văn bản số 18/VHS-NL ngày 7/1/2022 gửi Chi Cục Hải quan Cửa khẩu Hữu nghị do Viện trưởng Viện Nghiên cứu hải sản (NCHS) Nguyễn Khắc Bạt ký ban hành, cho biết: Viện NCHS hiện tại chỉ xác định loài cá tầm bằng phương pháp hình thái dựa trên các tài liệu hướng dẫn phân loại hình thái hiện hành của CITES quốc tế.
Căn cứ quyết định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) về việc chỉ định Cơ quan khoa học CITES Việt Nam; căn cứ khuyến nghị của Ủy ban động vật - Cơ quan CITES quốc tế họp trực tuyến lần thứ 31 năm 2021 về việc bổ sung phương pháp định loại và truy xuất nguồn gốc cá tầm; để đảm bảo thực hiện khuyến nghị của Cơ quan CITES quốc tế, Viện NCHS đang tiến hành hoàn thiện phương pháp phân tích xác định loài cá tầm bằng phương pháp ADN.
“Trong thời gian hoàn thiện phương pháp phân tích ADN, Viện NCHS tạm thời dừng việc nhận mẫu trưng cầu giám định đối với mặt hàng cá tầm”, Viện NCHS nêu trong thông báo.
Trước đó, PLVN có một số bài viết phản ánh, hàng loạt hộ nuôi cá tầm cùng Hiệp hội Phát triển cá nước lạnh tỉnh Lâm Đồng có văn bản, đơn thư yêu cầu Bộ NN&PTNT, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Cơ quan quản lý CITES Việt Nam xem xét khẩn cấp hủy bỏ Công văn xác định mẫu cá tầm của Viện NCHS, Bộ NN&PTNT ban hành. Lý do, có nghi ngờ về mặt chuyên môn tạo điều kiện cho nhiều lô giống cá tầm xuất xứ từ Trung Quốc dễ dàng vượt qua quy định nghiêm ngặt của CITES để nhập ồ ạt vào trong nước.
Theo người dân, việc cho thông quan nhiều lô cá tầm này khiến giá bán cá tầm nuôi trong nước rớt thê thảm từ 190 ngàn đồng/kg vào thời điểm đầu năm xuống chỉ còn trên dưới 100 ngàn đồng/kg thời điểm cận Tết Nguyên đán. Việc cho một lượng lớn cá tầm sai chủng loại nhập vào trong nước có dấu hiệu gian lận thương mại và vi phạm Công ước CITES.
Vì quyền lợi của người nuôi cá trong nước, cùng thời điểm, Hiệp hội Phát triển cá nước lạnh tỉnh Lâm Đồng có văn bản nghị cơ quan chức năng làm rõ tính chính xác của kết quả giá định của Viện NCHS so với kết quả của một số cơ quan có chức năng giám định khác trước đó như Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1, Viện Sinh thái & Tài nguyên sinh vật; kiến nghị Bộ NN&PTNT khẩn cấp xem xét hủy bỏ công văn của Viện NCHS, đồng thời đề nghị Cơ quan CITES Việt Nam thu hồi giấy phép đã cấp và tạm dừng việc cấp giấy phép nhập khẩu cho các Cty nhập khẩu cá tầm không đúng cho đến khi các hành vi vi phạm được xử lý.
Trước khó khăn của các hộ nuôi cá tầm trong nước, ngày 28/12, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo một số cơ quan của Bộ này tổ chức đối thoại với người nuôi cá và Viện NCHS để lắng nghe và có giải pháp xử lý kịp thời. Tại cuộc họp, lãnh đạo một số cơ quan Bộ NN&PTNT đã yêu cầu Viện NCHS tạm dừng việc giám định để rà soát lại, nếu thấy sai phải sửa, thậm chí thu hồi kết quả đã ban hành.
Cuộc họp cũng khẳng định việc định loài chính xác rất cần thiết và Tổng cục thống nhất giao cơ quan thẩm quyền quản lý CITES là đầu mối phối hợp với cơ quan khoa học CITES tiếp tục định loại cá tầm kết hợp các phương pháp xác định hình thái và giải trình ADN.
Được biết, mới đây, trước tình trạng cá tầm nhập khẩu không nằm trong danh mục loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam, không đúng với giấy phép do Cơ quan Quản lý Cites Việt Nam cấp, không đúng với khai hải quan (cá tầm Xiberi, tên khoa học: Acipenser baerii), Tổng cục Hải quan đã có văn bản chỉ đạo đối với một số cục hải quan tỉnh thành: Quảng Ninh, Lạng Sơn, Lào Cai, Cao Bằng, Điện Biên, Hà Giang thực hiện các biện pháp kiểm soát cá tầm nhập khẩu, đảm bảo nguồn gốc, thuộc Danh mục được phép kinh doanh tại Việt Nam.
Theo chỉ đạo của Tổng cục Hải quan, cá tầm chỉ được thông quan sau khi có kết quả giám định tại cơ quan khoa học CITES (được Bộ NN&PTNT chỉ định) xác định hàng hóa nhập khẩu đúng với khai hải quan, Giấy phép Cites, thuộc Danh mục loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam.
