Xã Lượng Minh nằm dọc hai bên bờ sông Nậm Nơn của tỉnh Nghệ An, một trong những địa bàn nhức nhối về ma túy trước đây, những năm cuối thập niên 90 nơi đây được người ta ví là “thủ phủ ma túy”. Một cái tên không mấy mỹ miều mà báo chí nhắc đến một số bản làng tại địa danh này mà những bản “vắng chồng” hay “bản mồ côi”… là nhắc đến những nơi mà người dân dính đến ma túy, đi tù hoặc nhiễm HIV tử vong.
Có thời điểm, chỉ trong một năm mà toàn xã có đến 20 người đi tù vì ma túy, nhiều gia đình cả nhà đi tù, 2-3 thế hệ đi tù vì ma túy, con cái không được sống với bố mẹ vì cả bố mẹ đều đi tù về ma túy. Chưa kể đến việc bị nhiễm HIV/AIDS vì tiêm chích ma túy dùng chung bơm kim tiêm. Những bản Côi, bản Minh Phương, bản Đửa… một thời gắn với biệt danh “bản không chồng”.
Một trong những trùm ma túy nhắc lại nhiều người còn khiếp sợ là Trưởng bản Xốp Mạt, Lô Văn Tuấn dù mang trên mình 2 lệnh truy nã vẫn tổ chức buôn bán ma túy. Ngoài ra, những “trùm” khác có “số má” không kém thời đó như Mùa Bá Dềnh, Trương Đình Thông, Trần Văn Nghị, Trần Văn Hợi…
Để xóa tụ điểm ma túy trên đỉnh đồi C5 song song với đó là di dân ra khỏi nơi sạt lở năm 2013, huyện Tương Dương đã chuyển toàn bộ số dân tại bản Xốp Mạt ra sinh sống tại điểm tái định cư mới. Giờ đây, dọc theo con đường từ trung tâm hành chính xã đi vào khoảng 4km, Xốp Mạt nằm hai bên đường là những dãy nhà màu ngói mới tươi đỏ, công trình phúc lợi được xây dựng khang trang với điểm nhà trẻ, nhà văn hóa, trạm y tế… cái tên mang theo nhiều năm nay bản “không chồng” giờ còn là dĩ vãng.
 |
| Trường học được xây dựng khang trang, nhiều học sinh được đến lớp học tập đầy đủ hơn so với trước |
Bản Xốp Mạt đến nay có tất cả 44 hộ dân/155 nhân khẩu, vấn nạn ma túy hiện nay đã được khống chế, theo thống kê của Trưởng bản Lô Văn Phê thì cả bản chỉ còn 2 người nghiện. Số đối tượng có tiền án, tiền sự về tội danh này đã thụ án xong trở về địa phương tái hòa nhập cộng đồng khoảng trên dưới 10 người, riêng năm 2017 có thêm 2 người trở về. Điều đáng mừng, tất cả những người trở về hòa nhập cộng đồng tốt, đều tu chí làm ăn và không quay lại con đường cũ.
Câu chuyện về gia đình anh Lô Văn Nghệ, chị Lương Thị Kỳ… như một minh chứng. Ma túy đã làm gia đình tan nát, tài sản bay biến đi hết, con cái cũng nheo nhóc, đứa bỏ học sớm… sau khi đi tù về đã nhận ra sai lầm và làm lại cuộc đời từ những ngày gian khó nhất nhưng vẫn kiên quyết nói không với ma túy. Hưởng ứng phong trào toàn dân xây dựng nông thôn mới, anh Phê phấn khởi cho biết, cả bản nay đã bê tông hóa hoàn toàn, nhiều hạng mục cộng đồng cũng đang được gấp rút xây dựng để năm nay hoàn thành mục tiêu bản làng văn hóa theo tiêu chí Nông thôn mới.
So với những con số về ma túy trước đây mà xã Lượng Minh từng hứng chịu khi nó tràn qua thì đến nay đã được khống chế giảm dần từng năm một. Theo ông Trần Mạnh Cường, Phó Chủ tịch UBND xã Lượng Minh cho biết thêm, dù thế nhưng những hệ lụy mà ma túy đưa lại cũng còn phải mất thời gian để xử lý, bởi vì ma túy cũng đã có “tuổi thọ” với mảnh đất nơi đây khá lâu dài.
 |
| Trường học được xây dựng khang trang, nhiều học sinh được đến lớp học tập đầy đủ hơn so với trước |
Theo thống kê, năm 2017 có 172 người/ 4.800 người nghiện ma túy, trong đó có 122 người đang có mặt địa phương, 68 người đang chấp hành án phạt tù liên quan đến buôn bán, vận chuyển, tàng trữ ma túy. Cũng trong năm 2017, địa phương phối hơp với gia đình đưa đi cai nghiện bắt buộc đối với 20 người tại các trung tâm, tổ chức cai nghiện tại gia đình và cộng đồng cho 12 người và cả xã tiếp nhận thêm 7 đối tượng tha tù trở về cùng một tội danh liên quan đến ma túy.
Để có được những kết quả này, chính quyền địa phương nỗ lực trong công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật đối với người dân trong địa phương. Tuyên truyền hệ lụy về ma túy, hướng dẫn người dân tố giác tội phạm để ma túy không len lỏi sâu vào từng thôn bản…
Bên cạnh đó lực lượng chức năng địa phương tổ chức hàng loạt cuộc đẩy đuổi, truy quét các tụ điểm bán lẻ ma túy trên địa bàn. Đến nay, xã Lượng Minh đã xây dựng được 3 mô hình bản không có tệ nạn ma túy, mại dâm tại các bản Minh Tiến, Cà Moong và Xốp Cháo; Mô hình quản lý, giúp đỡ người nghiện ma túy sau cai nghiện, người sau cai tại bản Xốp Mạt và mô hình bản duy trì không có tệ nạn xã hộ tại hai bản Cà Moong và Xốp Cháo.
Cũng theo thông tin từ chính quyền địa phương, từ lâu không còn “ông trùm” ma túy nào được nhắc đến trên báo chí hay bị cơ quan điều tra bắt giữ tại địa phương này. Một diện mạo mới, một sắc mới đang khoác lên xã Lượng Minh, nơi “thủ phủ” ma túy ngày nào, đó là những ngôi nhà khang trang, những đứa trẻ được đến lớp học chữ, những người đau ốm được đưa đi khám chữa bệnh kịp thời. Con đường vào trung tâm xã cũng đang được tu sửa, mở rộng để giao thông thuận tiện hơn nữa, khác hẳn với hình ảnh mà người ta hay nhắc đến Lượng Minh của hơn 10 năm về trước.
