Gần 13.000 tỷ đồng được chi trả cho NLĐ
Với những khoản hỗ trợ, đào tạo nghề, giới thiệu việc làm, BHTN đã tạo điều kiện, góp phần giúp hàng trăm nghìn người vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống và sớm quay trở lại thị trường lao động.
Từ đầu năm 2020 đến nay, dịch bệnh Covid-19 đã và đang ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các ngành nghề, lĩnh vực, đặc biệt là du lịch, vận tải, bán lẻ, ngoại thương, đầu tư và cả tài chính - ngân hàng. Nhiều doanh nghiệp phải tạm ngừng hoạt động, thu hẹp các hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhất là trong các ngành dệt may và da giày, ngành nông sản, dịch vụ du lịch và bán lẻ… dẫn đến nhiều NLĐ bị mất việc làm.
Trước tình trạng đó, BHTN đã thật sự trở thành “chỗ dựa” của cả triệu NLĐ, giúp họ có nguồn tài chính vượt qua giai đoạn khó khăn, duy trì cuộc sống; giúp người sử dụng lao động không bị áp lực về tài chính, vì không phải chi trả trợ cấp thôi việc, mất việc cho NLĐ và giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước, vì không phải cấp một khoản kinh phí cũng như thời gian để xây dựng chính sách, trình tự, thủ tục để tổ chức thực hiện hỗ trợ cho đối tượng này.
Cụ thể, theo số liệu thống kê của Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH), tính đến hết tháng 6/2020, toàn quốc số người nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN) đã là 565.000 người (tăng 32% so với cùng kỳ năm 2019). Số tiền chi trả trợ cấp thất nghiệp gần 7.000 tỉ đồng, tăng gần 40% so với năm 2019.
Số liệu gần nhất, theo báo cáo của BHXH Việt Nam, tính đến hết ngày 31/10/2020, toàn quốc đã giải quyết chế độ BHTN cho 881.895 người với số tiền chi trả 12.988 tỷ đồng, tăng 26,9% so với cùng kỳ 2019. Những con số này vẫn đang tiếp tục gia tăng hàng ngày do tác động tiêu cực, sâu rộng của đại dịch Covid-19 đến thị trường lao động.
Vẫn còn nhiều “khoảng trống”
Theo báo cáo của Tổng cục thống kê từng đưa ra, có đến 31,8 triệu NLĐ bị ảnh hưởng việc làm từ đại dịch Covid-19 ở Việt Nam trong thời gian vừa qua. Đó là những người cần đến sự hỗ trợ của chính sách BHTN. Tuy nhiên, dù có sự tăng trưởng nhanh qua các năm nhưng tính đến tháng 10 năm 2020, toàn quốc số người tham gia BHTN mới có 13,03 triệu người tham gia BHTN. Con số này còn thấp so với lực lượng lao động trong độ tuổi ở nước ta, do đó cần phải tiếp tục thực hiện các giải pháp để tăng diện bao phủ, để BHTN có thể hỗ trợ được thêm nhiều NLĐ hơn nữa.
Đơn cử, ngành du lịch đang chịu sự tác động rất lớn của đại dịch Covid-19, ước tính du lịch Việt Nam thất thu tới 23 tỷ USD, ảnh hưởng đến việc làm của 870.000 lao động. Tuy nhiên, lao động trong lĩnh vực này, hiện chủ yếu theo hình thức hợp đồng đại lý, không thuộc đối tượng tham gia BHTN nên không đủ điều kiện nhận được sự hỗ trợ từ chính sách. Đó là “khoảng trống” cần được “lấp đầy” trong tương lai của chính sách BHTN, nhất là với những ngành nghề NLĐ dễ bị tổn thương do dịch bệnh, thiên tai.
Bên cạnh đó, việc tăng diện bao phủ cũng giúp Quỹ BHTN thêm nguồn lực để chia sẻ, hỗ trợ tốt hơn cho NLĐ. Nhìn vào những con số người hưởng, số chi BHTN trong 10 tháng năm 2020, dễ dàng nhận thấy nguồn lực quỹ BHTN tưởng dồi dào nhưng đứng trước những biến động lớn của thị trường lao động cũng đối mặt không ít thách thức.
Tính đến hết 31/10/2020, tổng số thu BHTN toàn quốc đạt 15.129 tỷ đồng nhưng số chi đã lên tới gần 13.000 tỷ đồng (chiếm khoảng 90% số thu). Trong khi đó, theo các chuyên gia, tình hình dịch bệnh Covid-19 còn diễn biến phức tạp và ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội lâu dài. Số người hưởng BHTN vẫn còn tăng cho thấy những nguy cơ về mất cân đối thu chi quỹ BHTN trong ngắn và trung hạn.
Vì vậy, theo Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH), thời gian tới, để phát huy vai trò tích cực hơn nữa của chính sách BHTN, bên cạnh việc tăng diện bao phủ cũng cần có giải pháp sử dụng hiệu quả Quỹ BHTN.
Cụ thể, bên cạnh việc chi trả TCTN cho NLĐ, cần tăng chi cho việc thực hiện các nhiệm vụ thu thập thông tin thị trường lao động, khai thác vị trí việc làm trống để đẩy mạnh tư vấn, giới thiệu việc làm và hỗ trợ học nghề cho NLĐ. Về lâu dài, cần hoàn thiện chính sách BHTN theo hướng mở rộng diện bao phủ tham gia, nhất là với lao động trong khu vực phi chính thức.
Cùng với đó, bổ sung các biện pháp hỗ trợ NLĐ và người sử dụng lao động trong suốt quá trình tham gia BHTN. Mở rộng các trường hợp bất khả kháng để được hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động. Bổ sung trường hợp NLĐ được nộp hồ sơ đề nghị hỗ trợ học nghề không phải nơi đang hưởng TCTN.
Với tư cách là cơ quan thực hiện chính sách BHTN, BHXH Việt Nam cho biết, cơ quan này đã kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền tăng cường giám sát việc thực hiện các chế độ BHTN nhằm đưa NLĐ thất nghiệp sớm quay trở lại thị trường lao động, đánh giá lại công tác dạy nghề, tư vấn giới thiệu việc làm cho NLĐ bị thất nghiệp trở lại thị trường lao động (cả về mặt chính sách cũng như hiệu quả trong việc tổ chức thực hiện chính sách dạy nghề, hệ thống tư vấn giới thiệu việc làm cho NLĐ bị thất nghiệp hiện nay).
Từ đó, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách về hỗ trợ học nghề, tư vấn giới thiệu việc làm cho NLĐ. Mở rộng điều kiện hỗ trợ để người sử dụng lao động dễ tiếp cận hơn với chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho NLĐ. Bổ sung thêm các khoản hỗ trợ khác ngoài hỗ trợ học nghề. Đổi mới, nâng cao chất lượng của các trung tâm dạy nghề, tư vấn giới thiệu việc làm; gắn công tác dạy nghề, tư vấn giới thiệu việc làm với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, thị trường lao động.
