Cần mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

(PLVN) - Theo ông Điều Bá Được - Trưởng ban Thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội (Bảo hiểm Xã hội Việt Nam - BHXH), để đạt mục tiêu “hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân” mà Nghị quyết 28/NQ-TW về cải cách chính sách BHXH đã đặt ra thì Bộ luật Lao động (sửa đổi) lần này cần tạo ra bước đột phá trong nhận thức về đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Ông Điều Bá Được – Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH, BHXH Việt Nam
Ông Điều Bá Được – Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH, BHXH Việt Nam

Nghị quyết số 28/NQ-TW đã đặt ra mục tiêu “từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ BHXH, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân”. Để đạt mục tiêu này, theo ông, Bộ luật Lao động sửa đổi lần này cần tập trung vào những nội dung gì?

- Đối với Luật BHXH, việc sửa đổi Bộ luật Lao động lần này có vai trò đặc biệt quan trọng, tác động đến việc mở rộng vững chắc diện bao phủ về BHXH, hướng tới thực hiện BHXH toàn dân theo Nghị quyết 28-NQ/TW năm 2018 về cải cách chính sách BHXH.

Vì vậy, theo tôi, để mở rộng vững chắc diện bao phủ về BHXH, đặc biệt là BHXH bắt buộc thì ngay trong Bộ luật Lao động sửa đổi lần này cần tạo bước đột phá trong nhận thức về đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Đó là mở rộng đến toàn bộ người có quan hệ lao động (có thuê mướn, sử dụng và trả lương), thay vì chỉ quy định áp dụng đối với người lao động (NLĐ) có hợp đồng lao động (HĐLĐ) từ đủ 01 tháng trở lên như trong Luật BHXH hiện hành. 

Bởi thực tế hiện nay, quan hệ lao động có thể được thông qua HĐLĐ, hoặc có thể thoả thuận bằng văn bản, hoặc không bằng văn bản. Nếu quy định phải có HĐLĐ mới thuộc đối tượng bắt buộc tham gia BHXH thì vừa không phát triển BHXH hết được số lao động, lại vừa tạo “lỗ hổng” để NLĐ và chủ sử dụng lao động dừng ký HĐLĐ để chuyển sang thoả thuận bằng hình thức khác để ngừng đóng BHXH. Khi đó, mục tiêu mở rộng vững chắc diện bao phủ về BHXH sẽ rất khó đạt được.

Theo tính toán, nếu bổ sung quy định bắt buộc tham gia BHXH đối với toàn bộ người có quan hệ lao động thì dự kiến sẽ có khoảng 10 triệu người tham gia BHXH trong diện này, nâng tổng số lên 25 triệu người của cả nước tham gia BHXH bắt buộc.

Chưa kể, ở khu vực không có quan hệ lao động (lao động tự sản xuất, kinh doanh không thuê mướn lao động và cũng không làm thuê cho chủ sử dụng lao động khác) là khu vực có số lao động tương đối lớn. Trong khi đó, việc chuyển đổi lao động giữa khu vực này với khu vực có quan hệ lao động diễn ra liên tục, vì vậy cần có quy định để đảm bảo quyền lợi BHXH, BHYT cho mọi NLĐ. Cụ thể, NLĐ trong khu vực không có quan hệ lao động mà có việc làm và thu nhập ổn định, đang chấp hành nghĩa vụ nộp thuế theo quy định thì cần được bổ sung vào diện tham gia BHXH bắt buộc. Khi đó, theo tính toán, số lao động này sẽ làm gia tăng diện bao phủ BHXH thêm hàng triệu người.

Ngoài việc gia tăng diện bao phủ BHXH bắt buộc, cần phải lưu ý những vấn đề gì về tiền lương, tuổi nghỉ hưu, thưa ông?

- Ngoài việc có tư duy đột phá để gia tặng diện bao phủ BHXH bắt buộc, về vấn đề tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp, tôi cho rằng, cần quy định thống nhất về mức đóng thấp nhất, mức đóng cao nhất đối với BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Đồng thời, quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp thấp nhất phải bằng 70% thu nhập thực tế của nguời lao động nhận được từ người sử dụng lao động và cao nhất không quá 20 lần mức lương tối thiểu vùng.

Ngoài ra, về tuổi nghỉ hưu, trước hết cần nhận thức rằng, đây là quy định về “độ tuổi hưởng lương hưu” không phải “tuổi nghỉ hưu” để phân biệt với tuổi nghề và không đồng nhất tuổi nghề với tuổi hưởng lương hưu. Điều này hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế.

Hiện nay, nhiều quy định trong chính sách BH thất nghiệp đã không còn phù hợp với thực tiễn cần phải được sửa đổi, bổ sung. Dưới góc độ là người làm công tác tổ chức thực hiện chính sách, ông có kiến nghị, đề xuất gì để Luật Việc làm sửa đổi khắc phục được những bất cập trên?

- Tôi cho rằng, Luật Việc làm cần quy định chặt chẽ hơn điều kiện hưởng BH thất nghiệp, công tác hỗ trợ đào tạo kỹ năng nghề, chuyển đổi nghề, duy trì việc làm cho NLĐ khi hết tuổi nghề mà chưa đến tuổi hưởng lương hưu.

Ngoài ra, cần bổ sung quy định: NLĐ có thời gian đóng BHXH và BH thất nghiệp từ đủ 20 năm trở lên mà chưa hưởng BHXH, BH thất nghiệp bị thất nghiệp (từ 50 tuổi đối với nữ, 55 tuổi đối với nam trở lên) nhưng chưa đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định của Luật BHXH thì được quỹ BH thất nghiệp chi trả cho đến khi đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Trân trọng cảm ơn ông!

Đọc thêm