Cho “tư nhân hóa” các lĩnh vực giám định ngoài “truyền thống”

Đưa giám định tư pháp (GĐTP) vào đúng “vai” là cơ quan bổ trợ tư pháp, hoạt động hiệu quả để tác động đến chất lượng hoạt động tư pháp là một trong những vấn đề trọng tâm của cải cách tư pháp năm 2012. Bà Đỗ Hoàng Yến – Vụ trưởng Vụ Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) – tin tưởng, những ý kiến của các ĐBQH thảo luận về dự thảo Luật GĐTP sẽ góp phần hoàn thiện dự thảo Luật, làm căn cứ pháp lý quan trọng cho việc thực hiện được mục tiêu này.

Cho tư nhân thực hiện không phải là vấn đề mới

Bà có thể cho biết, dự thảo Luật GĐTP sẽ khắc phục được những khó khăn, vướng mắc gì của công tác GĐTP hiện nay?

- Dự thảo Luật GĐTP được xây dựng để tập trung giải quyết những vướng mắc, bất cập về thể chế, góp phần giải quyết những khó khăn, vướng mắc để công tác GĐTP sẽ có bước cải tiến hơn nữa. Điều đó được thể hiện trong những qui định về cơ chế lựa chọn, lập và công bố các tổ chức chuyên môn ở các lĩnh vực không có tổ chức GĐTP chuyên trách, nhất là các lĩnh vực như xây dựng, tài chính, ngân hàng, văn hoá… để tạo điều kiện thuận lợi cho việc lựa chọn và trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng, tháo gỡ ách tắc trong hoạt động trưng cầu giám định.

Cho phép thành lập Văn phòng GĐTP ngoài công lập; Thu gọn đầu mối các tổ chức GĐTP công lập để Nhà nước tập trung nguồn lực đầu tư phát triển cho các tổ chức GĐTP trong lĩnh vực pháp y và pháp y tâm thần. Quy định mang tính nguyên tắc những chính sách, chế độ đãi ngộ, đào tạo, bồi dưỡng và tôn vinh người làm GĐTP để thu hút các chuyên gia giỏi tham gia hoạt động GĐTP; Kinh phí chi trả cho việc thực hiện GĐTP, bảo đảm lợi ích chính đáng cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động GĐTP.

Quy định trách nhiệm của các Bộ, ngành trong việc bảo đảm về số lượng, chất lượng đội ngũ giám định viên tư pháp, về tổ chức, hoạt động GĐTP thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của mình bổ sung quy định trách nhiệm của TAND, VKSND đối với hoạt động GĐTP, tạo ra cơ chế cộng đồng trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước với các cơ quan tiến hành tố tụng trong hoạt động GĐTP.

Tại sao trong dự thảo Luật GĐTP lại đặt ra vấn đề xã hội hóa hoạt động GĐTP theo hướng cho phép thành lập Văn phòng GĐTP?

- Như trên tôi đã nói, thì việc cho phép thành lập Văn phòng GĐTP ngoài công lập là một trong những điểm mới của dự thảo Luật so với Pháp lệnh, góp phần tháo gỡ ách tắc về “địa chỉ” trưng cầu GĐTP hiện nay. Nhiều ý kiến băn khoăn lo ngại vì cho rằng không nên cho phép tư nhân thực hiện GĐTP, e rằng khó bảo đảm chất lượng.

Thực ra, xã hội hóa hoạt động GĐTP nói chung và việc tư nhân được phép tham gia thực hiện GĐTP hoàn toàn không phải là vấn đề mới. Các luật về tố tụng và Pháp lệnh GĐTP đã quy định vấn đề này, theo đó người tiến hành tố tụng có thể trưng cầu tổ chức, cá nhân ngoài Nhà nước thực hiện giám định và người thực hiện giám định phải chịu trách nhiệm về kết luận giám định. Việc cho phép thành lập Văn phòng GĐTP như một tổ chức chuyên trách thực hiện giám định chỉ là một bước đẩy mạnh hơn chủ trương xã hội hóa hoạt động GĐTP.

Tuy nhiên, trước mắt, dự thảo Luật cũng chỉ cho phép thành lập Văn phòng GĐTP ở những lĩnh vực như giám định tài chính, kế toán, ngân hàng, giám định cổ vật… Còn những lĩnh vực giám định “truyền thống” như pháp y, pháp y tâm thần, kỹ thuật hình sự thì vẫn do Nhà nước đầu tư, thành lập tổ chức chuyên trách.   

Mở rộng quyền yêu cầu của đương sự

Quy định của dự thảo Luật cho đương sự trong vụ việc dân sự, vụ án hành chính cũng có quyền yêu cầu GĐTP có mâu thuẫn với pháp luật về tố tụng hiện hành không, thưa bà?

- Trước khi trả lời câu hỏi này, cũng cần phải thông tin thêm là về vấn đề mở rộng quyền yêu cầu của đương sự trong vụ việc dân sự, vụ án hành chính như quy định của dự thảo Luật để họ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình, cũng như thực hiện nghĩa vụ chứng minh trong tố tụng dân sự, hành chính được nhiều ý kiến đều tán thành trong quá trình xây dựng Luật.

Theo ý kiến của tôi, thì quy định này của dự thảo Luật là cần thiết, đáp ứng kịp thời việc thể chế hoá chủ trương cải cách tư pháp được xác định trong Nghị quyết số 49-NQ/TW và không có gì mâu thuẫn với pháp luật về tố tụng, phù hợp với quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.   

Trân trọng cảm ơn bà!

Xuân Hương (thực hiện)