Không nhớ được hết tên con
Thôn Trà Ong nằm cách trung tâm huyện vùng cao Tây Trà hơn 30km, nơi đây có nhiều cặp vợ chồng sinh từ 5 đến 10 người con.
Dù quanh năm đối mặt với đói nghèo nhưng nhiều người mẹ ở đây vẫn liên tục sinh con.
Vợ chồng ông Hồ Văn Dế (52 tuổi) và bà Hồ Thị Phương (50 tuổi) sinh đến 10 người con. Cuộc sống khó nghèo, bà Phương suốt ngày đi làm thuê trên nương rẫy, gùi củi trên núi về làm chất đốt nấu ăn cho gia đình. “Sinh đến đứa con thứ 9, năm 2007, tôi đến Trạm y tế xã Trà Quân đặt vòng tránh thai nhưng năm 2011 tôi lại mang bầu. Lúc ấy đi khám thì các y sĩ bảo tôi bị rớt vòng từ lâu nên tiếp tục có thai rồi đẻ đứa con thứ 10”, bà Phương phân trần.
Gia đình quá đông con, ông Dế bảo các con ghi họ tên theo thứ tự giữa lòng anten chảo parabol vừa dễ nhớ vừa tiện giới thiệu khi có khách đến nhà.
“Vợ chồng tôi sinh tổng cộng 10 con, đứa lớn nhất 20 tuổi nghỉ học từ năm lớp 9 rồi đi làm thuê, đứa nhỏ nhất mới chỉ 5 tuổi. Đứa con trai thứ hai đến 4 tuổi thì chết vì bệnh kiết lỵ, con trai thứ tư mới 8 tháng tuổi cũng sớm lìa đời vì sốt cao, giờ chỉ còn 8 đứa”, ông Dế thổ lộ.
Nói rồi, ông Dế bảo: “Đông con thì vui thật nhưng đông quá. Hai vợ chồng chẳng biết làm gì ngoài mảnh ruộng nhỏ xíu, cơm không đủ ăn, quần áo cũng thiếu để mặc thì lúc bệnh xuống chắc chỉ còn nước chờ trời gọi một tiếng là đi luôn thôi”.
Tương tự gia đình ông Dế, vợ chồng ông Hồ Văn Tiên (50 tuổi) và bà Hồ Thị Tranh (49 tuổi) cũng sinh con đông đúc. Cặp vợ chồng này có đến 9 người con, đứa lớn nhất của hai ông bà đã 26 tuổi, bé út 4 tuổi.
Ở cách xa trung tâm huyện, tiền không đủ nên mỗi lần sinh nở, bà Tranh tự đẻ tại nhà. Món ăn bồi dưỡng chỉ có cháo loãng và nước suối đun sôi. Nhiều lần cán bộ y tế khuyên vợ chồng bà Tranh đến bệnh viện đình sản, không đẻ nữa nhưng bà trả lời gọn lỏn: “Không có tiền”.
“Nhà tôi ngoài gạo ra thì bữa nào cũng luộc thêm khoai, sắn ăn kèm. Nhưng ngay cả mấy thứ đó cũng đâu được nhiều, nhà cả chục người ăn loáng cái là hết. Sinh đứa út ra, sữa của tôi cũng không còn cho nó bú”, bà Tranh buồn rầu cho biết.
Cách nhà ông Tiên khoảng 100m, vợ chồng ông Hồ Văn Thước (46 tuổi) và bà Hồ Thị Tính (45 tuổi) cũng có đến 9 đứa con. Trong đó, đứa con đầu chết sau một trận sốt thập tử nhất sinh. Đến năm 1994, con thứ 4 của họ không có cơ hội ra đời khi bào thai chết ngay tháng thứ 6. Hiện, 7 đứa con còn lại thì 2 đứa đầu đã lấy vợ, mỗi người cũng sinh liền tù tì 3 đứa trẻ nheo nhóc. Với vợ chồng ông Thước, đời con rồi đời cháu của mình, chuyện học đến bậc phổ thông trung học là vô cùng xa xỉ.
“Vì thiếu ăn nên mấy đứa con của tôi, đứa nào cũng còi cọc, suy dinh dưỡng. Nhưng mà trời sinh voi, sinh cỏ, sinh nhiều thì con ăn khoai, ăn củ rồi cũng lớn lên, sau đó chúng đi làm thuê nuôi lại khi chúng tôi đã già yếu”, bà Tính nói gọn lơ.
 |
| Ông Dế viết tên các con trên chảo parabol cho dễ nhớ |
Vợ tránh thai, chồng nghi ngoại tình
Theo chị Hồ Thị Hải - cán bộ chuyên trách dân số xã Trà Quân, hầu hết hộ dân thôn Trà Ong đều sinh từ 5 con trở lên.
“Ở đây người ta quan niệm nặng nề chuyện trời sinh voi, sinh cỏ. Thứ nữa là nhận thức về sức khỏe sinh sản còn hạn hẹp nên cứ thế sinh con liên tục”, chị Hải cho hay.
Mới đây, cán bộ xã đã về tận thôn thuyết phục nhiều chị em đi đặt vòng tránh thai. Nhưng đặt vòng rồi, các cán bộ vẫn phải túc trực theo các bà mẹ này về nhà giải thích với chồng vì sợ họ bị chồng đánh.
“Ở đây nhiều chuyện dở khóc, dở cười lắm. Có trường hợp vợ lén giấu chồng đi đặt vòng, về đến nhà bị chồng phát hiện liền bị đánh đến rớt vòng và lại tiếp tục có con. Nhiều ông chồng chưa thoát được ý nghĩ cổ hủ, vợ tránh thai nhưng lại nghĩ có tư tưởng ngoại tình nên cứ thấy mặt là đè ra đánh”, chị Hải cho biết.
Những trường hợp đặt được vòng rồi, thì với những người phụ nữ vùng cao nghèo khó này việc giữ được vòng yên vị trong tử cung cũng vô cùng khó khăn.
Ngay như trường hợp bà Phương, năm 2007 sau khi sinh đứa thứ 9, bà chủ động lên xã đặt vòng nhưng 4 năm sau bất ngờ có thai. Khi đi khám bà mới vỡ lẽ do lao động nặng nên bị rớt vòng.
Theo chị Hải, sau khi đặt vòng tránh thai, người phụ nữ cần nghỉ ít nhất 7 ngày trước khi làm trở lại. Nhưng với cuộc sống tứ bề khốn khó, chỉ sang ngày thứ 2 là chị em lại rủ nhau ra đồng hay lên rẫy, đi núi vác củi nên chuyện rớt vòng không phải là hiếm.
Hơn nữa, phần lớn các ca sinh đẻ đều được người dân tự thực hiện tại nhà vì không có tiền lo viện phí. Sự nguy hiểm đến tính mạng thai phụ vì thế cũng tăng cao.
“Không ít trường hợp sản phụ đẻ tại nhà gặp nguy hiểm hoặc dùng dao cắt rốn cho trẻ sơ sinh (làm bằng cây lồ ô rừng vác nhọn) gây nhiễm trùng qua đời”, chị Hải cho biết.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, liên tục nhiều năm liền, ngành y tế huyện Tây Trà về tận thôn, bản lồng ghép tuyên truyền sức khỏe sinh sản. Khi sinh đẻ, người dân nên đến trạm y tế, bệnh viện nhưng thực tế đồng bào nơi đây có thói quen sinh con tại nhà hoặc gần đến ngày đẻ vẫn đi làm rẫy trên núi nên rất dễ gặp tình huống nguy hiểm.
Theo bà Nguyễn Thị Bích Thủy - Phó giám đốc Trung tâm Dân số kế hoạch hóa gia đình huyện Tây Trà, người đồng bào thiểu số quan niệm sinh con trai để nối dõi, đảm trách việc thờ cúng nên họ sinh mãi bao giờ có con trai mới thôi. Mặt khác, họ vẫn giữ thói quen sinh đẻ tại nhà gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thậm chí dễ gây nguy hiểm tính mạng cho trẻ sơ sinh.
“Đây là thực trạng đáng lo ngại gây ra hệ lụy, đói nghèo, ảnh hưởng rất lớn đến tương lai con trẻ tại địa phương”, bà Thủy cho biết.
