Số bệnh nhân tăng lên và được phát hiện thêm tại một số địa phương. Bác sỹ Trần Văn Phúc - Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, người có nhiều phản biện về dịch bệnh và các vấn đề xã hội, đã bày tỏ quan điểm về một hướng đi mới khi chúng ta phải đối diện với Covid-19 trở lại…
Tôi vẫn hi vọng Việt Nam sản xuất được vắc-xin tốt!
Từ những dữ liệu, những mô hình, những bài học trong nước và quốc tế, vậy chúng ta phải làm gì để khống chế đại dịch và thoát khỏi khủng hoảng kinh tế? Tôi cho rằng đã đến lúc Việt Nam phải có một hướng đi mới.
Đầu tiên, tôi muốn nhấn mạnh đến việc tạo ra miễn dịch cộng đồng, thông qua khả năng miễn dịch nhân tạo là việc phát triển vắc-xin. Rõ ràng, chúng ta không thể lựa chọn miễn dịch tự nhiên như nước Anh hay châu Âu và Mỹ đã từng chủ trương rồi phải từ bỏ, bởi đó là cách không hiệu quả. Thứ nhất, vi-rút SARS-CoV-2 có tỉ lệ gây chết người rất cao và hệ số lây nhiễm R0 rất lớn. Thứ hai là chủng vi-rút nhanh chóng biến thể. Thứ ba, là các mô hình toán học chỉ ra rằng để có miễn dịch bầy đàn, đòi hỏi kháng thể lưu hành trong cộng đồng phải chiếm tỉ lệ rất cao, trên 90% chứ không phải gần 60% như các chủng vi-rút khác.
Cách tốt nhất là “làm cong tốc độ - warp speed” lây nhiễm của vi-rút, để chờ thời gian đủ cho Chính phủ thực hiện kế hoạch vắc-xin, đảm bảo hơn 90 triệu liều tiêm cho cộng đồng tạo miễn dịch chủ động. Bộ Y tế đang thúc đẩy sản xuất vắc-xin mang thương hiệu Việt, dự kiến sẽ thử nghiệm trên người vào quý II năm 2021, trong khi Mỹ đặt mục tiêu cung cấp đủ 300 triệu liều vắc-xin cho quốc gia này ngay từ tháng 1 năm 2021.
Chúng ta có thể nhập khẩu vắc-xin, nhưng tôi e quá khó, vì nhu cầu quốc tế sẽ cực lớn, cung không đủ cầu; cho dù ngoài Mỹ còn có Anh, Đức, thậm chí Nga và Trung Quốc đều hứa hẹn sản xuất thành công vắc-xin. Chưa kể, câu chuyện vắc-xin luôn gắn với thời gian khá dài, trung bình 4 năm, đó là bài toán khó. Vắc-xin HIV đã 40 năm chờ đợi vẫn chưa có lời giải, SARS-CoV-1 năm 2003 cũng chưa ai tạo ra được, SARS-CoV-2 theo quy luật sẽ liên tục có biến thể, nên chẳng có gì đảm bảo vắc-xin sản xuất ra sẽ khống chế đại dịch Covid-19 một cách hiệu quả. Tôi vẫn hi vọng Việt Nam sản xuất được vắc-xin tốt!
Dịch sẽ lên đỉnh vào dịp Đông- Xuân tới?
Việc tiếp theo chúng ta phải làm, là thúc đẩy công tác phòng chống dịch, là phương pháp đã giúp chúng ta chiến thắng rất nhiều dịch bệnh!
Tôi chọn cột mốc là ngày 16 tháng 4 năm 2020, là thời điểm Việt Nam khống chế dịch Covid-19 thành công, với 99 ngày sau đó không có ca nhiễm trong cộng đồng và không có bệnh nhân tử vong.
Số liệu thống kê ngày 16 tháng 4, cả thế giới chỉ có hơn 2 triệu người mắc, nước Mỹ số lượng bệnh nhân nhiều nhất với gần 645 ngàn ca; mặc dù WHO đã công bố ĐẠI DỊCH trước đó một tháng, nhưng số lượng bệnh nhân chỉ tương đương với DỊCH mà thôi. Theo tôi đó là lí do Việt Nam tiếp tục thành công vang dội bằng phương pháp phòng chống dịch kinh điển của mình.
Nhưng ở thời điểm hiện tại quy mô đã trở về đúng nghĩa ĐẠI DỊCH: tổng số lượng bệnh nhân trên toàn thế giới = 16,3 triệu, nước Mỹ = 4,4 triệu, Brazil = 2,4 triệu, Ấn Độ = 1,4 triệu, cả châu Âu = 2,8 triệu; con số này khác xa với thời điểm ngày 16/4/2020 chỉ tương đương với DỊCH.
Nếu chúng ta chấp nhận hi sinh kinh tế, nghĩa là đóng biên tuyệt đối như đã làm, bỏ tù những kẻ đưa người xuất nhập cảnh trái phép, sẵn sàng thực hiện giãn cách xã hội cả một thành phố thậm chí là cả quốc gia, cách ly tuyệt đối ổ dịch cho dù đó là một xã, phường hay cả thành phố; thì tôi tin chúng ta đủ sức truy vết, khoanh vùng để đạt được thành công vang dội như kết quả của 99 ngày trước đây. Nhưng hệ quả của phương pháp này cũng sẽ khôn lường.
Theo dự đoán của tôi, dịch sẽ lên đỉnh vào dịp Đông - Xuân tới, kéo dài đến cuối hè sang năm 2021, vậy bắt buộc Việt Nam phải uyển chuyển trong việc mở cửa kinh tế với thế giới, các hoạt động kinh tế trong nước phải diễn ra bình thường ở trạng thái bình thường mới. Trong trường hợp này, những quả bom nhiệt hạch sẽ phả sức nóng vào Việt Nam, chắc chắn biện pháp phòng dịch bằng phát hiện, truy vết, khoanh vùng, cách ly vẫn rất quan trọng, nhưng cần phải có sự thay đổi đáng kể về kĩ thuật.
Chúng ta phải chủ động phát hiện, bằng cách xét nghiệm trên diện rộng thậm chí là xét nghiệm cộng đồng, với 2 phương pháp đồng bộ gồm phương pháp phát hiện kháng thể có độ nhạy cao và phương pháp phát hiện gen PCR có độ đặc hiệu cao.
Xét nghiệm, xét nghiệm và xét nghiệm; đó là bài học thành công của Hàn Quốc đã được nhiều quốc gia áp dụng hiệu quả, thay vì rình rập ca bệnh và đuổi theo truy vết. Nếu xét nghiệm theo phương pháp gộp nhóm (group testing), tôi tin cả Đà Nẵng không mất thời gian đến 1 tuần, kết quả chính xác, đây là cơ sở giúp Đà Nẵng khống chế dịch nhanh chóng và hiệu quả.
Cách ly triệt để một khu vực dân cư sẽ trở nên không cần thiết, nếu như chúng ta chủ động xét nghiệm cộng đồng phát hiện sớm các ca bệnh.
Bài học chống dịch thành công từ việc cách ly làng hoa Hạ Lôi, huyện Mê Linh, ngoại thành Hà Nội đó là chiến thắng vang dội; nhưng vẫn để lại trong tôi nhiều điều day dứt. Với 13 ca nhiễm, nhưng cả thôn Hạ Lôi 13.000 người bị cách ly tuyệt đối, chẳng ai quan tâm đến việc phải xử lý ra sao với cánh đồng hoa đã đến vụ thu hoạch, sau 28 ngày dỡ cách ly thì hoa đã tàn.
Nếu kịch bản làng hoa Hạ Lôi xảy ra ở thời điểm hiện tại, chúng ta sử dụng xét nghiệp gộp nhóm 2 phương pháp gồm test nhanh và PCR, tôi tin trong 1-2 ngày xét nghiệm đủ xong làng hoa Hạ Lôi, khi đó chỉ cần giãn cách vật lý và sử dụng các biện pháp chống lây nhiễm cá nhân là hiệu quả, việc lao động sản xuất, thu hoạch hoa hoàn toàn có thể thực hiện trong trạng thái an toàn mới.
Ngược lại, cách ly triệt để như cách đây ba tháng, theo tôi sẽ là không cần thiết. Rất nhiều những bài học đã được rút ra, như nhiễm bệnh ít xảy ra ở những người có cuộc sống tách biệt, nhà ở dày đặc ít an toàn hơn những nơi phi tập trung, mật độ đám đông tác động đáng kể đến nguy cơ lây nhiễm. Cần bảo vệ nhóm người mắc bệnh phổi, bệnh tim, tiểu đường, béo phì và tuổi cao vì rất dễ nhiễm vi-rút này. Giảm tiếp xúc vật lý, giữ khoảng cách an toàn, rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy, đeo khẩu trang; đó là những biện pháp phòng bệnh cá nhân cực kì hiệu quả. Đây là thực tế chúng ta để bảo vệ chính mình cũng như bảo vệ cộng đồng…
