Giọt nước làm tràn ly
Trên thực tế, nạn chiếm dụng nhà vắng chủ không phải mới xuất hiện tại Pháp. Báo chí nước này năm nào cũng đưa tin về những vụ chiếm đoạt nhà vắng chủ, dù đó là nhà ở chính của chủ nhân hay những ngôi nhà mà họ chỉ thi thoảng đến nghỉ, ngay tại thủ đô Paris sầm uất hay ở vùng nông thôn yên bình, miền núi cao vắng vẻ...
Tuy nhiên, vụ chiếm dụng nhà vắng chủ xảy ra mới đây ở thành phố Théoule-sur-Mer vùng Alpes-Maritimes, miền Nam nước Pháp được ví như “giọt nước làm tràn ly” khiến dư luận bức xúc, phẫn nộ và làm vấn đề trở nên nóng bỏng hơn bao giờ hết.
Vụ việc bắt đầu vào cuối tháng 8/2020. Khi đó, vợ chồng ông Henri Kaloustian sống ở thành phố Lyon, về Théoule-sur-Mer để nghỉ hè. Tuy nhiên, khi đến nơi, họ sửng sốt khi thấy ngôi nhà nghỉ mà họ sở hữu suốt 36 năm nay đã bị một gia đình người Maroc chiếm dụng. Những người chiếm dụng nhà của ông Kaloustian khăng khăng cho hay họ được người khác nói rằng đó là nhà bỏ hoang không ai ở và đưa cho họ chìa khóa để mở cửa.
Lực lượng hiến binh khi được báo tin nói với ông Kaloustian rằng họ không thể vào nhà vì theo luật, những người chiếm dụng nhà có toàn quyền ở lại đó cho đến khi cơ quan tư pháp ra quyết định chính thức. Vì vậy, đêm hôm đó, dù sở hữu hợp pháp ngôi nhà nhưng ông bà Kaloustian vẫn đã phải ngủ tạm trong xe hơi.
“Buổi tối hôm ấy, tôi nhìn thấy người đàn ông ở ban công nhà tôi, bật điện sáng choang. Anh ta thưởng thức đồ uống, ăn nhậu, vui chơi. Tôi thấy rất đau lòng vì không thể vào trong ngôi nhà của mình. Tôi đã phải làm việc vất vả cả đời để có được ngôi nhà đó. Mọi người phải ở vào hoàn cảnh của tôi thì mới hiểu được! Người ta ngủ trong giường của quý vị, dùng ga trải giường của quý vị, dùng bát đĩa, thìa dĩa của quý vị... Đó là hành vi trộm cắp và xâm phạm. Tôi không thể bỏ qua chuyện này”, ông Kaloustian tức giận nói.
Cả cảnh sát địa phương, Thị trưởng và lực lượng hiến binh đều không giúp được cho vợ chồng ông Kaloustian. Cảnh sát địa phương cuối cùng đã đưa được 2 ông bà vào trong nhà của họ. Thế nhưng, sau đó những kẻ chiếm nhà lại quay lại.
Để tránh nguy cơ xảy ra va chạm, lực lượng hiến binh đã được điều đến nhưng theo lệnh của cơ quan công tố, 2 ông bà lại bị đưa ra khỏi nhà còn những kẻ chiếm nhà được cho vào ở trong nhà. Thị trưởng thành phố Théoule-sur-Mer Georges Bottela cũng tỏ ra bức xúc trước vụ việc và đã lên tiếng đề nghị sửa đổi luật liên quan đến những trường hợp như vậy.
Nhiều bất cập
Cô Malanie Solay sống ở Paris cũng từng lâm vào tình cảnh tương tự. “Khi tôi trở về và mở khóa để vào căn hộ thì phát hiện ra rằng ổ khóa đã bị thay, tôi không thể cho chìa khóa vào ổ được. Đúng lúc đó, có một người đứng trên phố nhìn tôi chằm chằm rồi nói rằng ông ta sống ở căn nhà đó. Tôi nói với ông ta rằng tôi mới là chủ sở hữu nhà nhưng ông ta vẫn khẳng định bản thân sống trong căn hộ đó. Vì vậy, tôi đã gọi cảnh sát”, cô Solay kể lại.
Tuy nhiên, theo người phụ nữ này, cảnh sát đã không đến can thiệp vì người đàn ông đang sống trong căn hộ của cô chứng minh được là ông ta đang sống trong căn hộ bằng hóa đơn thanh toán tiền điện và giấy chứng nhận bảo hiểm nhà. Sau đó, Solay phát hiện ra rằng người đàn ông này đã thuê căn nhà từ một người khác với giá 800 euro/tháng. Theo thỏa thuận, người tự xưng là chủ nhà cứ 3 tháng sẽ đến tận nơi để nhận tiền mặt. Thế nhưng, khi được liên lạc để giải quyết vụ việc thì người tự xưng là chủ nhà đã “lặn mất tăm”.
Không thể trông chờ vào sự can thiệp của cảnh sát, Solay đã phải chi tiền thuê luật sư và trả nhiều chi phí khác để tiến hành các thủ tục tư pháp đòi lại căn hộ vốn thuộc quyền sở hữu của cô. Thời gian xử lý vụ việc được dự báo sẽ không phải là ngắn. “Vụ việc có thể kéo dài nhiều tháng.
Trong trường hợp mọi chuyện tiến triển thuận lợi nhất thì chúng tôi có thể có được phán quyết của tòa sau 5 tháng. Còn trong trường hợp xấu nhất, có khi sẽ phải mất đến 1 năm, thậm chí là lâu hơn thế”, bà Marie Simoes - luật sư của Malanie Solay cho biết. Trong khi đó, cô Solay phải sống trong nỗi lo về khoản tiền vay ngân hàng để mua nhà và cả băn khoăn sợ không biết người đàn ông nói trên sẽ làm những gì bên trong căn hộ của cô.
Trở lại vụ việc ở Théoule-sur-Mer, nhờ sự góp sức của cộng đồng và các trang mạng xã hội mà ông Kaloustian đã lấy lại được ngôi nhà “chỉ” sau vài tuần. Trên thực tế, không phải ai cũng may mắn như vậy. Truyền thông Pháp cho biết, luật hiện hành của nước này dù đã được sửa đổi để đẩy nhanh việc thu hồi và trả lại nhà cho người chủ hợp pháp nhưng vẫn còn nhiều điều bất cập, thậm chí là phi lý.
Ví dụ, theo quy định hiện nay, người chủ nhà không có quyền tự đẩy người chiếm nhà đi nơi khác, thậm chí, nếu bị chủ nhà đuổi đi, người chiếm đoạt nhà trái phép còn có quyền kiện người chủ sở hữu nhà hợp pháp ra tòa về tội “xâm phạm chỗ ở”. Như vậy, người bị chiếm đoạt nhà thay vì được luật pháp bảo vệ lại có nguy cơ trở thành tội phạm và có thể bị xử lý hình sự, phải nộp phạt 30.000 euro và có thể chịu án tù lên đến 3 năm tù giam. Trong khi đó, những kẻ chiếm dụng nhà nếu bị kết tội lại chỉ bị áp khung hình phạt nhẹ hơn nhiều: tối đa là 15.000 euro tiền phạt và 1 năm tù giam.
Hiện nay, nếu bị chiếm dụng nhà, việc duy nhất mà nạn nhân có thể làm là đến sở cảnh sát khai báo, chứng minh ngôi nhà thuộc quyền sở hữu của họ và trưng ra các bằng chứng về việc ngôi nhà bị xâm phạm, chiếm dụng trái phép, chi tiền thuê luật sư rồi chờ quyết định của cơ quan tư pháp.
Lấy lại được nhà cũng chưa phải đã xong bởi trong nhiều trường hợp, chủ nhà còn phải mất thêm rất nhiều thời gian, công sức và tiền bạc để tu sửa nhà cửa, mua sắm lại nội thất mà không hề nhận được tiền đền bù của thủ phạm hay tiền từ công ty bảo hiểm nhà. Nhiều kẻ chiếm nhà trước khi rời đi còn cố tình gây gổ với chủ nhà bằng cách làm bẩn, đập phá nhà cửa, làm hỏng đồ đạc của họ...
Trước thực trạng này, 2 nghị sĩ Pháp là Julien Aubert và Éric Ciotti đã đề xuất một dự luật mới theo hướng trừng phạt nghiêm khắc hơn những kẻ chiếm dụng nhà của người khác. Quốc hội Pháp cũng đang xem xét một dự luật mới nhằm đơn giản hóa thủ tục và rút ngắn thời gian xử lý các vụ chiếm dụng nhà, đặt quyền sở hữu của chủ nhà lên cao hơn quyền có nơi ở của người đi chiếm dụng nhà, tạo điều kiện thuận lợi cho nạn nhân nhanh chóng lấy lại được tài sản. Chính phủ Pháp đã lên tiếng khẳng định ủng hộ việc sửa đổi luật, đồng thời cam kết các chủ sở hữu bị chiếm dụng nhà sẽ có thể lấy lại nhà trong vòng 72 giờ bất kể đó là nhà ở chính hay nhà nghỉ của họ.
Theo nghị sĩ Guillaume Kasbarian, dự luật mới sau khi được Quốc hội Pháp thông qua sẽ có hiệu lực vào cuối tháng 10, muộn nhất là vào cuối tháng 12/2020.
