Trong khi các cơ quan hữu trách đang chuẩn bị cơ sở pháp lý, vật chất… để thực hiện giai đoạn 2 chương trình hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở theo Quyết định 167/2008/QĐ-TTg, với mục tiêu xây dựng nhà kiên cố cho khoảng nửa triệu hộ gia đình, thì đến nay, hàng ngàn hộ nghèo ở miền Trung lại đang “mắc kẹt” bởi chính chính sách an sinh xã hội quan trọng này.
 |
| Các nguồn vốn không đồng bộ, nhiều căn nhà 167 trong tình trạng dở dang thế này (ảnh: Báo Quảng Ngãi) |
Khóc - cười những ngôi nhà dang dở
Sau khi được phê duyệt vào danh sách hộ nghèo được Nhà nước hỗ trợ xây dựng nhà 167, gia đình ông Hồ Văn Nam ở thôn Trung, xã Trà Sơn, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) xiết đỗi vui mừng nghĩ đến cảnh một ngày không xa sẽ được ở trong nhà kiên cố, chắc chắn.
Dù các nguồn tiền theo chính sách chưa nhận được đủ, chỉ mới nhận tiền hỗ trợ từ nguồn vốn trung ương và ngân sách tỉnh là 8,4 triệu đồng, nhưng được chính quyền động viên cùng khao khát có nhà, gia đình ông quyết bán vườn keo và vay mượn thêm để xây trước, với tính toán là khi nhận nốt phần tiền hỗ trợ từ nguồn huy động doanh nghiệp hỗ trợ người nghèo và vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) sẽ trả phần tiền vay mượn đó. Tuy nhiên, giờ, bên ngôi nhà mới xây, ông Nam lại đứng ngồi không yên vì tiền hỗ trợ làm nhà 167 ông vẫn chưa nhận đủ, trong khi khoản nợ xây nhà vẫn hàng ngày treo lơ lửng trước mặt…
Ở Quảng Ngãi, những hộ nghèo lâm vào cảnh như gia đình ông Nam không ít, hộ thì đang xây dựng dở dang phải dừng lại, hộ thì thành con nợ của nhà thầu do không có tiền trả công, hộ thì đã bán hết trâu bò thậm chí cầm cố cả vườn tược… Bởi, các hộ này nằm trong danh sách bổ sung hỗ trợ nhà ở chương trình 167 giai đoạn 1, mà, đến nay, vì nhiều nguyên nhân, phần việc bổ sung đầy tham vọng của tỉnh coi như đã phá sản…
“Đầu” xuôi, “đuôi” chưa lọt
Theo số liệu từ Sở Xây dựng Quảng Ngãi, tỉnh này có 21.006 hộ được phê duyệt thụ hưởng chương trình hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở theo Quyết định 167/2008/QĐ-TTg. Trong đó, 12.596 hộ được phê duyệt tháng 6/2009, còn 8.410 hộ được UBND tỉnh bổ sung vào danh sách thụ hưởng chính sách cuối năm 2012.
Nguồn vốn để thực hiện hỗ trợ nhà ở cho người nghèo theo tinh thần Quyết định 167 gồm: vốn trung ương, địa phương; vốn huy động từ cộng đồng, doanh nghiệp; vốn vay từ NHCSXH. Nếu như việc thực hiện chính sách đối với 12.596 hộ được phê duyệt năm 2009 diễn ra suôn sẻ, đúng kế hoạch, thì tiến độ liên quan đến 8.410 hộ được bổ sung năm 2012 lại đang “vướng”...
Một nguyên nhân quan trọng khiến hàng ngàn hộ nghèo còn mắc kẹt lại ở Chương 167 giai đoạn 1 là thiếu nguồn vốn huy động từ xã hội, mà cụ thể là từ các doanh nghiệp hỗ trợ thông qua Quỹ vì người nghèo. Theo tính toán của Sở Xây dựng Quảng Ngãi, tổng kinh phí cần được hỗ trợ từ các doanh nghiệp thông qua Quỹ vì người nghèo để thực hiện hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở phần dành cho các hộ được hổ sung là 58,870 tỷ đồng - đến nay vẫn chưa huy động được.
Vì khuyết hẳn phần vốn quan trọng đó, khiến cho “tiến độ” một công việc khác là cho hộ dân vay vốn ưu đãi để làm nhà thông qua NHCSXH cũng không “trôi” được. Theo nhận định của NHCSXH chi nhánh tỉnh Quảng Ngãi, do các nguồn vốn hỗ trợ hộ nghèo làm nhà ở theo đề án bổ sung của tỉnh Quảng Ngãi chưa đầy đủ, người dân chưa đủ kinh phí để thực hiện, nên NHCSXH cũng chưa thể cho vay, vì có vay người dân cũng không đủ tiền để làm nhà. Trên thực tế, Bộ Tài chính đã có văn bản số 4486/BTC – TCNH gửi NHCSXH, nêu rõ “việc cho vay vốn tín dụng chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở chỉ thực hiện trong giai đoạn 2008 – 2012”. Vì vậy, Bộ này đề nghị NHCSXH chỉ cho vay đến hết năm 2012.
Bộ Xây dựng: “Có thể chuyển số hộ chưa được thụ hưởng sang giai đoạn 2”
Chính sách hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo là một chính sách an sinh quan trọng, được sự quan tâm đặc biệt của nhà nước và cộng đồng. Để đạt được kết quả đáng kể trong giai đoạn 2008 – 2012, nhiều nguồn lực tổng hợp đã được huy động, với một công tác chuẩn bị hết sức chu đáo, tỉ mỉ.
Tổng kết giai đoạn 1 chương trình này, Bộ Xây dựng nhận định, quá trình thực hiện cho thấy, hầu hết các địa phương đã được phân bổ vốn ngân sách đảm bảo kịp thời và đầy đủ theo kế hoạch hàng năm và cho cả chương trình, do đó hầu hết các địa phương đã hoàn thành hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo trên địa bàn đúng thời hạn, trong đó một số địa phương hoàn thành trước thời hạn quy định.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, một số địa phương đã điều chỉnh, bổ sung số lượng hộ được hỗ trợ, trong đó có địa phương đề nghị điều chỉnh, bổ sung nhiều lần, mỗi lần một số liệu khác nhau, do đó đã gây khó khăn cho công tác tổng hợp, lập kế hoạch vốn hàng năm cho các địa phương.
Mặc dù trong một văn bản cách đây chưa lâu, Sở Xây dựng Quảng Ngãi vẫn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, bên cạnh việc chỉ đạo NHCSXH tiếp tục cho vay, chỉ đạo cho các đơn vị tiếp tục hỗ trợ phần kinh phí gần 59 tỷ đồng còn thiếu chưa huy động được từ các doanh nghiệp, để việc thực hiện hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo trên địa bàn tỉnh được hoàn thiện.
Tuy nhiên, trao đổi với Pháp luật Việt Nam, đại diện Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản cho biết, tính đến cuối năm 2012, là thời điểm phải hoàn thành thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở theo quy định của Quyết định 167/2008/QĐ-TTg thì số hộ thuộc đối tượng thực tế đã hoàn thành hỗ trợ là 15.738 hộ (tăng 2.994 hộ, bằng 123,5 % so với số hộ thuộc đối tượng phê duyệt ban đầu). Cân đối số vốn trung ương đã cấp cho các hộ nghèo của tỉnh để làm nhà ở và số vốn trung ương cần hỗ trợ cho 15.738 hộ đã hoàn thành xây dựng nhà ở thời điểm cuối năm 2012, thì số vốn ngân sách trung ương đã cấp thừa phải thu hồi là 23.983,3 triệu đồng.
“Như vậy, đến thời điểm hiện nay, để tiếp tục hỗ trợ cho số hộ đang làm nhà dở dang và số hộ thuộc đối tượng hỗ trợ về nhà ở theo theo Quyết định 167/2008/QĐ-TTg nhưng chưa triển khai xây dựng nhà ở thì tỉnh Quảng Ngãi có thể huy động thêm các nguồn vốn từ cộng đồng, vốn đóng góp của hộ gia đình, vốn địa phương hỗ trợ thêm và các nguồn lực hỗ trợ khác hoặc chuyển số hộ trên để hỗ trợ theo chương trình hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở giai đoạn 2 (2011-2015) khi được Thủ tướng Chính phủ ban hành” – Cục Quản lý nhà cho biết.
H.Thủy
